دستفروش یک فیلم سه اپیزودی است که مضمونی اجتماعی دارد و در‌ عین‌ حال سیری است فلسفی در روابط آدم‌های سطوح پایین جامعه.
اپیزود اول: زن و شوهری فقیر برای چهارمین بار صاحب فرزندی فلج می‌شوند. آنها برای خوشبخت‌شدن بچۀ خود او را در یک خانۀ مرفه می‌گذارند، اما بچه سرانجام از یک آسایشگاه شلوغ سر در می‌آورد.
اپیزود دوم: تنها دلخوشی یک پسر عقب‌مانده رسیدگی به مادر پیرش است كه قادر به حركت و صحبت نیست. پیرزن می‌میرد، اما پسر عقب‌مانده باز هم به تر و خشک‌كردن مادر می‌پردازد.
اپیزود سوم: دستفروشی ناخودآگاه شاهد به قتل‌ رسیدن انسانی می‌شود. قاتلین كه از افراد مسلح متعلق به یک باند خلافكار هستند و در پوشش فروش لباس‌های دست‌دوم فعالیت می‌كنند، دستفروش را نیز به قتل می‌رسانند.

داستان فیلم دوئل دربارۀ «زینال» است که پس از بازگشت از اسارت خاطرات گذشته‌اش را مرور می‌كند. با شروع جنگ و آغاز حملۀ عراقی‌ها، او كه همسرش «هانیه» را از دست داده، به همراه «یحیی» یک گروه مقاومت محلی را سازماندهی می‌كنند. تعدادی از نیروهای دولتی كه مدعی‌اند مأموریتی محرمانه دارند با هم‌دستی «اسكندر» تصمیم می‌گیرند گاوصندوق به جامانده در یک واگن باری را از آن خارج كنند. بر اساس صحبت‌های آنان مشخص می‌شود كه داخل گاوصندوق اسناد و مدارکی با اهمیتی استراتژیك وجود دارد.
زینال به جای یحیی مسئولیت این اقدام را می‌پذیرد و با كمک دوستانش گاوصندوق را پیاده و در اختیار نمایندۀ گروه می‌گذارند. اختلاف او و گروه اسكندر تا به آنجا ادامه می‌یابد كه حتی یحیی هم به دفاع از آنها بر می‌آید. معاون «جهان‌آرا» پس از فریب دادن اسكندر و همراهان، گاوصندوق را در اختیار زینال قرار می‌دهد و او با تلاش فراوان محموله را به یک یدک‌كش می‌رساند و در آخرین دقایق از دست تعقیب‌كنندگان می‌گریزد. یحیی هم خودش را به قایق می‌رساند و با حملۀ نیروهای عراقی او به همراه گاوصندوق به اعماق آب می‌رود و زینال اسیر عراقی‌ها می‌شود.
زینال كه پس از آزادی از اسارت عراقی‌ها عنصری مشكوک تلقی می‌شود و چند ماه در قرنطینه می‌ماند، در بازگشت به روستایش متوجه می‌شود كه مردم و رئیس قبیله هم او را به خیانت متهم كرده‌اند. وی برای اثبات بی‌گناهی‌اش سراغ فرماندۀ نظامی منطقه می‌رود كه همان معاون جهان‌آراست. او به قیمت از دست‌دادن موقعیت نظامی‌اش، تجهیزات و گروه غواصی را در اختیار زینال قرار می‌دهد تا در نقطه‌ای كه گاوصندوق زیر آب رفته، به تجسس بپردازد.
گاوصندوق پیدا می‌شود و مشخص می‌شود که محتویات آن نه اسناد دولتی، بلكه شمش‌های طلاست. زینال كه به همراه برادرزاده‌اش برای گریز از دست اسكندر و گروه مسلحی كه در اختیار دارد با گاوصندوق به میدان مین‌ زده، پس از كشمكش فراوان و كشته‌شدن برادرزاده‌اش، در آخرین لحظه توسط اسكندر با چاقو مضروب می‌شود. اسكندر با ماشین حامل گاوصندوق به راهش ادامه می‌دهد، اما میدان مین منفجر می‌شود و طلاها به براده‌هایی تبدیل و در صحرا پراكنده می‌شوند.

زیر درختان زیتون روایتگر زندگی «حسین» كارگر جوانی است كه در روستایی در اطراف رودبار زندگی می‌كند و به دختری به نام «طاهره» علاقه‌مند می‌شود و از او خواستگاری می‌كند. خانوادۀ طاهره به این دلیل كه او خانه و كاشانه‌ای از خود ندارد و خود طاهره به این علت كه او سواد ندارد با این ازدواج مخالفت می‌كنند. حسین كه سال‌ها به كار ساختن خانه برای روستائیان مشغول بوده است، دل‌شكسته كارش را رها می‌کند. با وقوع زلزلۀ رودبار همۀ خانه‌ها ویران می‌شود و والدین طاهره در این حادثه زیر آوار می‌مانند. این بار استدلال حسین برای طاهره این است كه با وقوع زلزله بسیاری از مردم چون او، خانه و كاشانه‌ای ندارند، اما طاهره كماكان از ازدواج با او طفره می‌رود، تا این كه یک گروه فیلمبرداری به روستا می‌آیند تا از وقوع زلزله فیلم بگیرند. حسین و طاهره به عنوان بازیگران غیر حرفه‌ای فیلم انتخاب می‌شوند، و كارگردان كه شاهد كوشش‌های حسین برای جلب رضایت طاهره است، به تصویر كشیدن ماجرای عشقی آن دو علاقه‌مند می‌شود.

زیر درختان زیتون آخرین فیلم از سه‌گانۀ عباس کیارستمی است که در شمال ایران و با دست‌مایه و بهانۀ زلزله ساخته شده است. «خانۀ دوست کجاست» و «زندگی و دیگر هیچ» دو فیلم دیگر این سه‌گانه‌اند.

شب‌های روشن ماجرای عشقی است که نه در هیاهو و نه به هوای چشم و ابرو، بلکه در سکوت و به واسطۀ عمق درون دو آدم و آرام آرام شکل می‌گیرد و کاملا خلاف آن تب‌های تندی است که زود به عرق می‌نشینند. فیلمنامۀ این اثر برداشتی آزاد از داستان «شب‌های روشن» اثر داستایوفسکی است.

استاد جوان دانشگاه زندگی آرام و سرشار از انزوای خود را با تدریس ادبیات و مطالعۀ كتاب پر كرده است و جز مادرش و یك كتاب‌فروش دوستی ندارد. او كه شب‌ها عادت به پرسه زدن در خیابان‌ها دارد، شبی متوجه دختری می‌شود كه ساک به دست گوشه‌ای ایستاده و راننده‌ای مزاحمش است. دختر به استاد پناه می‌برد و این سرآغاز آشنایی آنهاست.
استاد كنجكاو زندگی دختر، با نام «رویا»، می‌شود و پی به راز عجیب او می‌برد؛ او به تهران آمده فقط برای قولی كه به عاشق خود، پسری به نام «امیر» داده است. قول دختر این بوده كه یک سال پس از آخرین ملاقاتشان، طی چهار شب در همین محل به انتظار او بماند و امشب شب اول است و امیر سر قرار نیامده است. استاد سعی می‌كند به دختر كمک كند تا امیر را پیدا كند، اما نشانی‌ها و شماره‌های تلفن یا اشتباه اند یا كسی آدمی به این اسم نمی‌شناسد. استاد به‌تدریج عاشق دختر می‌شود، ولی از علاقه‌اش چیزی نمی‌گوید و به جای آن سعی می‌كند دختر را كه ناامید شده به زندگی امیدوار كند و می گوید امیر حتما خواهد آمد.
در پایان شب چهارم، درحالی‌كه به نظر می‌رسد رابطۀ آنها مستحكم شده، استاد كتاب‌هایش را كه علاقه و گنجینۀ بزرگش است می‌فروشد. دختر هم كه امیر را سر قرار دیده، دوباره به او علاقه مند می‌شود، اما پیش از آن كه برای همیشه استاد را ترک كند پیش او می‌رود و می‌گوید قرار است او و امیر ازدواج كنند، اما هیچ وقت این چهار شب را فراموش نمی‌كند و احساسی كه نسبت به استاد داشته همیشه همراهش خواهد بود.

دونده یک شخصیت اصلی به نام «امیرو» دارد. او نوجوان تنهایی است كه سودای مهاجرت به آن سوی آب‌های دریای جنوب را در سر می‌پرورد. با توجه به این که به‌ عنوان سرپرست کسی را ندارد، مجبور است برای امرار معاش کار کند؛ کارهایی از قبیل جمع‌کردن شیشه‌های شناور روی آب، جستجو کردن در بین آشغال‌ها، فروختن یخ و واكس زدن كفش فرنگی‌ها. امیرو به‌تدریج درمی‌یابد كه راه موفقیت در آگاهی و آموختن است، به این منظور به كلاس شبانه می‌رود و در فرا گرفتن حروف الفبا تلاش می‌كند. وی در پایان مسابقه‌ای سخت و دشوار، كه در كنار شعله‌های فروزان لوله‌های گاز برگزار می‌شود، بر رفقای همسن و سال خود پیروز می‌شود.

دونده شروعی برای دگرگونی سینمای پس از انقلاب در دهۀ 60 تا 70 به حساب می‌آید. این اثر نخستین فیلم پس از انقلاب است كه در جشنواره‌های خارجی مورد تحسین واقع ‌شد. در حقیقت پس از این فیلم بود كه به‌تدریج فیلمسازان دیگر نیز جو دولتی حاكم بر سینما را شكستند و فیلم‌هایی چون اجاره‌نشین‌ها، كمال‌الملک، هامون، خانۀ دوست كجاست، دندان مار و ناخدا خورشید ساخته شد و هر یک در جهت ارتقای كیفی سینمای ایران مؤثر واقع شدند.