موضوع اصلی کتاب بررسی باستان شناسی، معماری و شهرسازی ملایر در دوره قاجاریه به بررسی باستان شناسی آثار معماری دوره قاجار در شهرستان ملایر اختصاص دارد. در مقدمه کتاب به تعریف مسئله، سوالهای اصلی تحقیق، سابقه و ضرورت تحقیق، فرضیهها، اهداف، کاربردها، روش تحقیق، ابزار و روش گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها اشاره شده است. فصل اول به بررسی موقعیت جغرافیایی، ویژگیهای طبیعی، پیشینه و جغرافیای تاریخی شهرستان ملایر اختصاص دارد. فصل دوم گذری است بر تاریخ چگونگی و روند ساخت شهر ملایر در دوره قاجار که در ابتدا “دولت آباد “نام داشت. در فصل سوم تاریخ دوره قاجار و ویژگیهای هنر معماری این دوره، مانند معماری خیابانی، مسکونی، مساجد، بادگیرها، بناهای عمومی، پنجره ارسی، سنتوری، جامخانه، آجرکاری، گچبری، کاشیکاری و آیینهکاری بیان میشود. فصل چهارم و اصلی کتاب بررسی باستان شناختی آثار معماری دوره قاجار شهرستان ملایر را شامل میشود. در این فصل پس از ذکر مشخصات معماری انواع بناهای قاجاری ملایر، نمونههای موجود و مختلف به همراه نقشه معرفی شده است. اسامی بناهای بررسی شده در کتاب از: مسجد جامع شیخ الملوک، مسجد عاشورا، مسجد پارک، مسجد حاج قاسم، بازار ملایر، بازار سوخته، بازار مهرعلیخان، بازار خان، کاروانسرای بازار سوخته، کاروانسرای خان، کاروانسرای میرفتاح، کاروانسرای شیخ الملوکی، انواع یخچالها، مجموعه باغ (پارک) سیفالدوله، حمامها، خانه قدیمی لطفعلی خان، خانه قدیمی منصوری، خانه قدیمی شیخ محمد باقر محسنی، خانه قدیمی آقای شیرزادی، پل مرویل، برج بید کرپه، و قلعه سلیمان خان بوروبور. نویسنده در فصل پنجم، ضمن معرفی برخی آثار تاریخی و دیدنی ملایر، راهکارهایی برای توسعه گردشگری فرهنگی این شهرستان عرضه مینماید. آخرین فصل به نتیجهگیری و فهرست منابع اختصاص دارد. در صفحات پایانی عکسهای رنگی متعددی از معماری قاجاری ملایر به چاپ رسیده است.
نتایج جستجو:
ارداویراف نامه (ارداویراز نامه)
ارداویراف نامه (به گفتار برخی ارداویراز نامه) نام یکی از کتاب های نوشته شده توسط ویراف به زبان پارسی میانه است که از پیش از اسلام به جا مانده است. مضمون کتاب، اعتقادات عامهٔ ایرانیان پیش از اسلام دربارهٔ آخرت است. ویراف نام یکی از موبدان عهد ساسانی است. وی نویسنده کتابی دربارهٔ سفرش به دنیای پس از مرگ است. این کتاب با نام ارداویراف نامه یا ارداویراف نامک به زبان پهلوی از وی به یادگار مانده است.
ویراف مقدس، نام یکی از موبدان که به عقیده پارسیان صاحب معراج بوده و ارداویراف نامه معراج نامه اوست. داستان دینی ارداویراف همانندی زیادی با کمدی الهی دانته دارد و پژوهشگران بر این باورند که دانته در آفریدن اثر خود از منابع عربی یاری گرفته و آن منابع به نوبه خود از ارداویراف نامه اقتباس کرده اند.
ارداویراف نامه تصویر جامعی از دوزخ در زرتشتی گری در عهد ساسانی به دست میدهد. این کتاب که ظاهرأ در قرن سوم هجری به رشتهٔ تحریر درآمده است، یکی از منابع مهم تاریخ شفاهی آیین باستانی زرتشتی است. از محتوای کتاب چنین برمی آید که متن اصلی پهلوی آن به اواخر دورهٔ ساسانی تعلق داشته است. کتاب داستان موبدی است که برای بی گمان شدن مردمان به دین و رستاخیز و بهشت و دوزخ، خویش را به یاری موبدان دیگر به خواب هفت روزه می برد و روان او در بهشت، نیکی های نیکوکاران و در دوزخ بادافره (مجازات) بدکاران را می بیند و پس از به هوش آمدن آن داستان ها را بازمی گوید. این مرد ویراف نام دارد که او را اردا به معنای قدیس لقب داده اند. ارداویراف را موبدان آیین مزدیسنی شربتی مخدر و مقدس می خورانند که تحت تأثیر آن وی به مدت سه شبانه روز به خواب می رود و پس از بیداری داستان سیروسلوک روحی خود را برای دیگران بازگو می کند. گرچه قصهٔ سیروسلوک روحی ارداویراف جنبهٔ موهومی دارد، باز منبعی بی نظیر از برداشتی که زرتشتیان عهد ساسانی از بهشت و جهنم داشته اند به ما ارائه می دهد.
فیلیپ ژینیو ایرانشناس، تاریخ دان ادیان باستان ایران و مدیر مطالعات École Pratique des Hautes Études و مدیر Studia Iranica است که این کتاب را به فرانسه بازگردانده است. ارداویراف نامه توسط ژاله آموزگار ترجمه شده است.
کهن دیار فراهان: از سپیده تاریخ تا هزیمت خوارزم شاه
کهن دیار فراهان: از سپیده تاریخ تا هزیمت خوارزم شاه اثری است که در آن نویسنده تلاش کرده تحولات تاریخی و رویدادهای مهم و تغییرات جغرافیایی منطقه “فراهان” از توابع استان مرکزی را از روزگار باستان تا عصر خوارزمشاه بازگو نماید. هر فصل کتاب کهن دیار فراهان: از سپیده تاریخ تا هزیمت خوارزم شاه به یک موضوع، دوره یا رویداد مشخص اختصاص دارد که با اشارهای به منابع مورد استفاده آغاز میشود و با نقل قول گزارش آن منابع ادامه مییابد.
عناوین و موضوعات فصلهای کتاب عبارتاند از: وجه تسمیه و واژه شناسی فراهان؛ سپیده تاریخ (قدیمترین اشارات درباره فراهان)؛ تبار شناسی (ریشههای نژادی و اصل و نسب مردم فراهان)؛ خسروان ساسانی؛ برخاستن سنباد؛ خیزش خرمدینان؛ دودمان ابودلف؛ سودای دین و آیین دیرین (محمد بن حسین مشهور به زیدان، منشی دارالحکومه احمد بن عبدالعزیز بن ابودلف حاکم منطقه جِبال و شهر کرج ابودلف بین سالهای 265 تا 280 هجری قمری که گرایش زردشتی و شعوبی و اسلامی داشته و منشأ اقداماتی بوده است)؛ ضرابخانه سکه؛ صحیفه متون عتیق (نام “کرج ابودلف” در متون جغرافیایی مانند البلدان یعقوبی و الاعلاق النفیسه ابن رسته)؛ قبضه زیاریان و بویهیان؛ خیزابهای رستاخیز (نام و مشخصات “کرج ابودلف” در متون جغرافیایی کهن)؛ تیغ غزای غزنویان؛ خزانه سلجوقیان؛ آوردگاه اندیشهها؛ هزیمت خوارزمشاه.
کهن دیار فراهان: از سپیده تاریخ تا هزیمت خوارزم شاه با واژهنامه، کتاب شناسی و نمایه اسامی به پایان میرسد.
کانی شناسی در ایران قدیم
کانی شناسی در ایران قدیم به چگونگی شناخت سنگهای گرانبها و دانشی که دانشمندان قدیم ایران از آنها داشتهاند میپردازد. همچنین به شرح کانیها، کانهها و موادمعدنی دیگر و همچنین بعضی اسفنجها، صدفها و سنگوارهها که قدما آنها را نیز در گروه سنگها طبقهبندی کردهاند، می پردازد. مطالب کانی شناسی در ایران قدیم بیشتر در بیان علوم قدیم که در بین علما و اطبا و دانشمندان قرون گذشته میزیسته اند میگذرد و همچنین در نوع و شرح چگونگی استفاده از کانی ها به عنوان یک اکسیر در روزمره انسانها که توسط حکما تجویز می شده در قبل و بعد از اسلام در ایران و یا استفاده پادشاهان و سلاطین از جواهرات که داشتن آنها حکم به برتری آنان میداده میگذرد.
کانی شناسی در ایران شامل 11 بخش است : 1. کانیشناسی و سیر پیشرفت آن در ایران/ چگونگی پیشرفت علم کانی شناسی 2. کلیات کانیشناسی/ اعتقاد به سنگ های قدیمی/ کانیها در اشعار 3. کانیها 4. فلزات 5. کانهها- شبه فلزات 6. ئیدروکربورها 7. املاح 8. سیلیکاتها 9. مرجانها- اسفنجها- سنگوارهها و… 10. سنگهای ساختمانی 11. سنگهای افسانهای.
نظام ایالات در دوره صفویه
نظام ایالات در دوره صفویه یکی از مهمترین منابع دوره صفویه است و چنان که خود مولف آلمانی، روربرن (Rohrborn, Klaus-Michael) اشاره میکند در ضمن گزارش ایلات این دوره به اختلافات و کشمکشهای بین رؤسای طوایف قزلباش و مقام سلطنت اشاره شده است. مؤلف در کنار گزارش این اخبار، هدف خود را از نوشتن کتاب، بحث دربارۀ تلاش پادشاهان برای قبضه کردن قدرت به صورت مطلق و کوشش دربار برای تضعیف موقع حُکّام ایالات میباشد.
در دیباچه نظام ایالات در دوره صفویه مؤلف تنها به چگونگی نوشتن کتاب پرداخته است. در بخش اول کتاب با نام “حُکّام ایالات مملکت” خود از بخشهای متعددی تشکیل شده است:
الف- ملاحظات تاریخی- جغرافیایی: مؤلف بعد از اشاره به کمبود منابع در این دوره به غیر از سفرنامهها و کتاب تذکر الملوک، ایالات صفویه را به نوزده عدد تقسیم و هر کدام را نام میبرد و به ترتیب هر کدام را شرح میدهد؛ مانند: شیروان، قرهباغ، ایروان، آذربایجان، دیاربَکر، کرمانشاهان و کلهر:
ب- مراتب، مناصب و عناوین: این بخش به چگونگی انتصاب اشخاص به مراتب و مناصب حکومتی پرداخته شده است؛ مانند: “متنفذترین اُمرا یعنی حُکّام ایالات بزرگ و مقتدرترین حُکّام درجه دوم همه خان و حکام کم اهمیت تر سلطان بودند. “بیگ” به کسانی اطلاق میشد که در آینده میبایست به امیری برسند.”
عناوینی؛ مانند خانلربیگی، بیگلربیگی، خان قورچی باشی در این بخش توضیح داده شده است.
ج- انتصابات: در این بخش از انتصابات و از این که انتصاب حُکّام ایالات به دست پادشاه و همواره با دست نوشتۀ او همراه بوده و بعضی مواقع نیز به یکی از صاحب منصبان درباری محول میشد، سخن به میان آمده است. حُکّام نواحی تحت حکومت هر ایالت به دست حُکّام همان ایالت صورت میگرفت.
د- کثیر المشاغل بودن: بعضی افراد دارای شغلهای متعدد بودهاند که به مواردی از آنها اشاره شده است.
ه- وابستگیهای اجتماعی حُکّام: اخباری؛ مانند این که شاه به استثنای والیان از نظر انتخاب حُکّام کاملا مستقل بودند و این که بیشتر آنان از سران طوایف قزلباش بودند. در این قسمت در جدولی بیگلربیگیهای زمان شاه عباس اول، شاه صفوی و شاه عباس دوم بیان شده است. همچنین فهرست شاهزادگانی که در ایالات بودهاند، آورده شده است.
و- اختیارات حُکّام:
۱- اختیارات نظامی: که به اختیارات حُکّام ولایات در امور نظامی پرداخته شده و نمونهای از این آمار را آورده است. از تعداد اسبها و سلاحها و…. در اختیار ایشان بوده است.
۲- اختیارات مالی:
ایالات به عنوان تُیول در اختیار حُکّام قرار میگرفت و آنها در برابر آن موظف به پرداخت مقدار معینی مواجب سالانه بودند، لذا آنها هم بخشهای تحت تسلط خویش را به حُکّام محلی تُیول میدادند.
۳- اختیارات قضایی حُکّام:
حُکّام به عنوان عالیترین مرجع دولتی حق نظارت عمومی بر سازمانهای اداری و قضایی حوزه حکومتی خود داشتند.
۴- حُکّام و تشکیلات دینی:
این بخش به روابط و مناسبات حاکم با احکام شرعی و فقهی اشاره دارد.
ز- دربارۀ والیان:
۱- حکومتهای باجگذار دولت صفوی ۲ ملاحظات تاریخی- جغرافیایی: الف- گرجستان. ب- خوزستان. ج- کردستان…. ۳- القاب، انتصابات، کثیر المشاغل بودن ۴- اداره ایالات والی نشین و حکومت مرکزی ۵ دین والیان.
خ- وزرای حُکّام یا دست راست خانها: که به نمونهای از این شخصیتها در اصفهان و خراسان اشاره شده است.
ط- وزرای حُکّامی که از طرف مرکز منصوب شدهاند: اطلاعاتی از ایالات متعدد در زیر عنوانهایی مثل ملاحظات تاریخی- جغرافیایی، اختیارات میدهد.
در بخش دوم با نام “وزرای کل” به بحثهای تاریخی و جغرافیایی این وزرا در هر دوره و اختیارات آنها پرداخته است.
در بخش پایانی کتاب “وزرای ایالات خاصه”: الف- ملاحظات تاریخی- جغرافیایی: به گزارشی از ایالات خاصه و تاریخ و مناطق مختلف در جداولی در دوران شاه عباس اول گزارش شده است. ب- اداره ایالات خاصه: به مناسبات وزیر ایالات با سایر عمال حکومت پرداخته شده است. ج- خاصه و خالصه: به توضیح این الفاظ و تفاوت آنها پرداخته شده است. د- املاک خاصه و تناسب قدرت در مملکت: اینکه وضع و خصوصیات املاک خاصه منعکس کننده تقسیم قدرت در مملکت است.
سفال ایران: از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر
سفال ایران: از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر، ترجمه رساله نگارنده برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته هنرهای زیبا از دانشگاه پاریس است که در شش فصل فراهم آمده است. نگارنده در این کتاب، اشکال، رنگها، تزیینات، مضمونها و روشهای فنی گوناگونی به دست میدهد که از سوی پیشینیان پدیدار شده و در نوع خود سبب پیشرفت هنر سفالگری گردیده است. همچنین وی با تهیه تصاویر، طرحها و نقشه شهرها، سعی نموده است ارزشهای هنری سفال ایران را برای مخاطبان بازگو کند.
عناوین برخی فصلهای سفال ایران: از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر عبارتاند از: “شرح کلی سفال، سفال در دوران پیش از تاریخ، وسایل عمده تولید سفال در دوران کهن و پیدایش نخستین چرخ و کوزه سفالگری”، “مشخصات عمومی سفال دوران پیش از تاریخ، علل و اهمیت تولید سفال در دوره کهن”، “سفال ایران، کهنترین سفال جهان” و “روشهای مختلف تزیین سفال کهن ایران از قبیل: تزیین برشدار، کندهکاری، قالبی، مشبک و مینیاتور”.
این کتاب را میتوان گونهای تاریخ سفالگری ایران به حساب آورد.
مفردات قرآن و ريشه شناسی تاريخی؛بايستهها و آسيبهای موجود
نویسنده: حیدر عیوضی
دوفصلنامه علمي پژوهشي “مطالعات قرآن و حديث“، سال دهم، شماره اول، پاييز و زمستان1395، پياپي19، صفحه 205-228
بیشتر بخوانیدنسخه خطی و فهرست نگاری آن در ایران
نسخه خطی و فهرست نگاری آن در ایران شامل مقدمهای است که در آن شرح احوال و فهرست آثار فرانسیس ریشار (Francis Richard)، ایران شناس و نسخهشناس برجستهی فرانسوی و مدیر بخش هنر اسلامی موزۀ لوور، و مباحثی چون تاریخ فهرستنویسی و نسخهشناسی در ایران آمده است. سپس شیوههای فهرستنگاری تحت این مقالات از برجسته ترین استادان این فن به تفصیل بیان شدهاند:
“سرگذشت و سرنوشت نسخههای خطی/ ایرج افشار”، “نگاهی به تاریخ فهرستنویسی در دوران اسلامی/ محمدتقی دانشپژوه”، “آموزش سازماندهی نسخ خطی در ایران/ نوشآفرین انصاری”، “پیشینه آموزش نسخ خطی در ایران/ فریبا افکاری”، “درباره طرح تملک نسخ خطی/ ایرج افشار، عبدالله انوار، سید علی داوود”، “نسخههای مهاجر/ رسول جعفریان”، “طرح کارت برگه/ ایرج افشار”، “آیین فهرستنگاری نسخههای خطی/ محمدتقی دانشپژوه”، “شیوهی فهرستنگاری کتابهای خطی/ احمد منزوی”، “تجربهی یک عمر فهرستنگاری/ احمد منزوی” و “گذشته و حال فهرستنگاری/ (مصاحبه با آقایان محمدباقر حجتی، رضا استادی، و احمد شکوری”.
الزامات روششناختی مطالعات ميانرشتهای قرآن كریم
نویسندگان: قاسم درزی، احمد پاکتچی، احد فرامرز قراملکی
دوفصلنامه علمی پژوهشی “مطالعات قرآن و حديث“، سال دهم، شماره اول، پاييز و زمستان1395، پیاپی 19، صفحه 35-71
بیشتر بخوانیددانشگاه ایرانی: درآمدی بر جامعه شناسی آموزش عالی
دانشگاه ایرانی: درآمدی بر جامعه شناسی آموزش عالی مجموعه ای است از مقالات مؤلف درباره وضع و حال آموزش عالی در ایران. مؤلف متخصص این موضوع است و در فاصله سالهای 1375 تا 1398 در مناصب مختلف و مرتبط با آموزش عالی در ایران مسئولیتهای مختلف داشته است. برای اطلاع از مناصب او اینجا را کلیک کنید.
در دانشگاه ایرانی: درآمدی بر جامعه شناسی آموزش عالی با این مقالاتی از این دست آشنا میشوید: “آموزش عالی، نگاهی دیگر”، “پرسش از ماهیت دانشگاه ایرانی”، “توسعه علم در ایران، مسائل و پیشنیازها”، “یک بیانیهی نظری برای مدیریت توسعهی علم در ایران”، “تعامل دانشگاه و جامعه، مسائل و چالشها”، “علم، تکنولوژی و جامعه”، “گذار از دانشگاه سنتی”، “دانشگاه، فرهنگ و دین”، “دانشگاه اسلامی: نگاهی تاریخی اجتماعی”، “مهاجرت نخبگان”، “توسعهی مشارکت زنان در آموزش عالی”، “دانشگاه، گرایشهای قومی و همبستگی ملی”، “دانشگاه و همکاریهای علمی بینالمللی”، “بررسی جایگاه و کارگرد انجمنهای علمی” و “بررسی و پدیده نابردباری در محیطهای دانشجویی”.
برای معرفی و نقدی کوتاه درباره این اثر به این مقاله میتوانید مراجعه کنید.