ارجنامه مجموعه دو جلدی است که به منظور نکوداشت مقام علمی و فرهنگی استاد ایرج افشار فراهم آمده است. ارجنامه مشتمل بر چندین مقاله در زمینههای مختلف علمی است که به ایشان تقدیم شده است. در آغاز جلد اول، سالشمار زندگی و فعالیتهای علمی استاد ایرج افشار و فهرست آثار ایشان ذکر شده است. مقالات این جلد در دو بخش زبان و ادبیات فارسی شامل 33مقاله و تاریخ و جغرافیای ایران شامل30 مقاله تنظیم شده که عناوین تعدادی از آنها چنین است: “مثنوی عشاقنامه فخرالدین عراقی و مقام آن در ادبیات ایران”، “یوسف و بازار”، “تخت کیهان”، “درخت زندگی در شاهنامه”، “روزهای هفته در تاریخ و ادب فارسی”، “تذکره خزانه عامری”، “تاجیک و تازیک”، “تاریخچه آیین دادرسی در ایران”، “درباره خداینامه”، “طبقات اجتماعی دوران ساسانی”، “آثار قدیمه بندر عباس”، “ورود پارسیان به تاریخ”، “صعود، سقوط و فنای تیمورتاش”، “نجوم و احکام نجوم در هندوستان و ایران”، “ضرب اولین دینارهای اسلامی”، “خاندانهای بزرگ ایران ساسانی”، “جام زرین مارلیک با نقش سیمرغ و گاو بالدار”، “تاریخچه تاسیس مدارس جدید در اردستان”، “مدرسه دارالشفا”، “پیماننامه پیامبر اسلام برای خاندان سلمان فارسی و همکیشان دیرینش.”
نتایج جستجو:
هدیه العباد در شرح حال صاحب بن عباد
کتاب هدیة العِباد در شرح حال صاحب بن عَبّاد به مناسبت همایش بزرگداشت آیتالله عباسعلی ادیب در چهاردهمین سال ارتحال ایشان تجدید چاپ شده است. هدیة العباد دربارهی شرح زندگانی صاحب بن عَبّاد از شاگردان ابوالفضل ابن عمید در قرن چهارم هجری است. گفتنی است صاحب بن عَباد از وزیران و نویسندگان پرآوازه و محترمترین رجل سیاسی در دوران آل بویه بوده است که به علت موقعیتش در حکومت آل بویه، توانست نقشی عظیم را در ارتقای فرهنگ و تمدن اسلامی و توسعۀ علوم دینی و ترویج مذهب شیعه ایفا کند. از تالیفات صاحب که در حال حاضر موجود است میتوان این نمونهها را برشمارد: الأِیاتَه عن مذهب العدل بِحُجَجِ القرآن و العقل دربارۀ اصول دین و ذکر اسماء و صفات خدا و اقوال فرقه های مختلف اسلامی و رد این اقوال نگاشته شده است.
آثار دیگر صاحب بن عَبّاد عبارتند از: الاِقناع فیالعَروض و تخریج القَوافی؛ الامثال السایره من شِعر المُتَنَبّی؛ أَکشِفُ عَن مَساوی شعر المُتَنَبّی؛ التذکرة دربارۀ اصول خمسه معتزلیان توحید و عدل و و وعد و وعید و المَنزلة بین المَنزلَتَین و امر به معروف و نهی از منکر و نیز دربارۀ برتری امیرالمومنین امام علی بر دیگر صحابه؛ دیوان صاحب؛ رسائل؛ رساله فی احوال عبدالعظیم؛ رسالة فیالطب؛ رسالة فیالهدایه و الضلال؛ عنوان المعارف و ذکر الخَلائف فیالتاریخ؛ الفرق بینالضاد و الظاء؛ المحیط فیاللّغة؛ المنظومة الفریدة، و “روزنامه” که حاوی مباحثی است که در سال 300 و 307 هجری زمانی که با مویدالدین بویهی به بغداد رفت، بین او و شخصیتهای برجسته رد و بدل شد.
ادبیات نوین فارسی: کتابشناسی انتقادی از ۱۳۵۶ تا۱۳۷۹
در این مجموعه، آثار مربوط به ادبیات نوین فارسی معرفی انتقادی شده اند. همچنین به بازتاب و تفسیر این آثار در قلمرو نقد اشارتی رفته است. کتاب شناسی این مجموعه سالهای 1356تا 1379 را شامل میشود. شیوه معرفی کتابها بدین صورت است که نام خانوادگی و نام نویسنده، سپس کتاب یا مقاله مورد نظر، آن گاه شماره چاپ و نام ناشر و در انتها سال انتشار و شماره صفحات درج گردیده است .معرفی کتابها برحسب الفبای نام خانوادگی و در قالب چهار نوع داستان، شعر، نقد ادبی و نمایشنامه، سامان یافته است. در این مجموعه آثار مربوط به ادبیات جدید فارسی به گونه نقد معرفی شده همچنین به بازتاب و تفسیر این آثار در قلمرو نقد اشارتی رفته است. کتاب شناسی این مجموعه سالهای 1356تا 1379را شامل میشود .شیوه معرفی کتابها بدین صورت است که نام خانوادگی و نام نویسنده، سپس کتاب یا مقاله مورد نظر، آن گاه شماره چاپ و نام ناشر و در انتها سال انتشار و شماره صفحات درج گردیده است .معرفی کتابها برحسب الفبای نام خانوادگی و در قالب چهار نوع داستان، شعر، نقد ادبی و نمایشنامه، سامان یافته است .
شکل گیری سازمان روحانیت شیعه
شیعه به عنوان جمعیتی دینی و فرقۀ مذهبی بزرگ اسلامی، امروزه، از سازماندهی نیرومند تربیت روحانی برخوردار است. اگرچه مرکزیت این سازمان به طور تاریخی همواره در شهرهای عراق استقرار داشته ولی با پیروزی انقلاب اسلامی ایران مرکزیت حوزۀ علمیه قم نیز توسعۀ قابل ملاحظهای پیدا کرده است.
سازمان روحانیت شیعه به لحاظ نوع شناسی سازمانی کاملاً ویژه است، همانند دیگر سازمانهای رسمی از گروهی از افراد کنشگر تشکیل شده که در میان آنها سلسله مراتب اقتدار و تقسیم کار حرفهای و وابستگی متقابل کارکردی بین نقش ها وجود دارد و در عین حال ساختار تأثیرگذار و انعطاف پذیری نداشته است.
در سازمان روحانیت شیعه سعی شده تا پیشینه تاریخی عوامل و زمینههای پیدایش و شکلگیری حوزهها و سازمان روحانیت شیعه و نیز مسائلی از قبیل ساخت و سلسله مراتب و کارکردهای اجتماعی آن بررسی شود. در این کتاب از سازمان روحانیت شیعه به عنوان نهادی با پیشینه تاریخی و جایگاه مشخص در نظام اجتماعی بحث می شود.
شکلگیری سازمان روحانیت شیعه از شش بخش تشکیل یافته است: 1- پیشینه تاریخی 2- آغاز شکلگیری 3- عوامل شکلگیری 4- بررسی ساختار درونی 5- نقشهای خاص تاریخی و کارکردهای حرفهای و 6- نتیجهگیری.
وجود روحانيت و مرجعيت در تشيع به عنوان سازماني هدايتكننده و هدايتگر اقشار جامعه از دوران گذشته تاكنون از ضروريات اجتماعی دين اسلام و تشيع بوده است، چرا كه وجود عالمان دين براي بيان مفاهيم و تبيين مباني و احكام و اصول ديني اسلام و همچنين اصول تشيع در ميان جوانان و جويندگان راه و سعادت اخروي ضروری تلقی میشده است. اين كتاب بررسي تاريخي و تحليل مباني سازماني اين قشر از اجتماع كه در جامعه تشيع نقشي روشن و اساسي ايفا كرده اند در دستور كار خود قرار داده است.
بیان و توصیف نویسندگان کتاب از ساختار و محتوای این نهاد اجتماعی کمتر تحلیلی-انتقادی است، در عین حال گذشته از سویههای ایدئولوژیک کتاب اطلاعات ذی قیمتی در آن هست. برای ساختار نظام آموزشی و تربیتی روحانیون شیعه این مقاله را هم در کنار این کتاب ببینید.
قومیت و قوم گرایی در ایران، ازافسانه تا واقعیت
قومیت و قوم گرایی در ایران در هفت فصل به همراه یک جمع بندی نهایی تدوین شده است. مؤلف پس از مقدمه، در نخستین فصل اثر، مفهوم بندی قومیت در “خاورمیانه” در کنار مفاهیم مخدوش شده و جنبۀ تاریخی آن را توضیح داده است. در فصل دوم قبایل و دولتهای ایران را تحت یک بررسی کلی قرار گرفته و مؤلف در فصل سوم به طور ویژه به مفهوم سیاست و جامعه در آذربایجان ایران، کردستان و بلوچستان می پردازد. فصل چهارم کتاب، شامل نظریات مربوط به قومیت و ناسیونالیسم است. فصل پنجم، روند شکل گیری دولت مدرن ایران با ایل زُدایی و حذف قدرت روسای خودمختار ایلی با تاکید بر سه منطقۀ آذربایجان، کردستان و بلوچستان در دوره ی پهلوی نشان داده شده است.
در فصل ششم قومیت و قوم گرایی در ایران، نقش نخبههای سیاسی و اندیشمند در شکل دادن به هویت قومی مطرح شده است. فصل هفتم از قوم گرایی و سیاستهای بین الملل سخن میگوید. در نهایت در جمع بندی کتاب، نویسده از واقع گرایی و ضرورت تاکید بر وجوه مشترک جامعه ایرانی صحبت کرده است و اجتناب از دامن زدن به حساسیت های تنش زا و اختلاف برانگیز را توصیه میکند. با گسترش کشمکش های قومی و افزایش اهمیت آن در سیاست بین الملل، شاهد توجه فزایندهای نسبت به مسئله قومیت و ناسیونالیسم در شاخههای گوناگون علوم اجتماعی هستیم. در این میان “خاورمیانه” با پراکندگیهای گوناگون مذهبی زبانی و نژادی، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. کتاب حاضر پژوهشی است انتقادی در باب مطالعات قومی از دیدگاه روش شناسی. نویسنده بر آن است که آنچه در ادبیات کنونی علوم سیاسی و جامعه شناسی به قومیت و ناسیونالیسم قومی موسوم است، در گذشته ایران قابل مشاهده نیست و تنها از اوایل قرن بیستم به بعد تلاشهایی در جهت سیاسی کردن مسائل زبانی و مذهبی صورت گرفته است.
قومیت و قوم گرایی در ایران با عنوان فرعی “افسانه و واقعیت” اثری است از حمید احمدی. او تحصیلات دانشگاهی خود را در رشتۀ علوم سیاسی، در دانشگاههای تهران و کارلتون کانادا به اتمام رساند و به عنوان مترجم و مفسر رویدادهای خاورمیانه، فعالیت قابل توجهی در این زمینه داشته است. از وی آثار زیادی در حوزۀ موسوم به خاورمیانه به چاپ رسیده است که کتاب قومیت و قوم گرایی در ایران به طور ویژه، این مسئله حائز اهمیت را در ایران زیر بررسی قرار داده است.
روابط ایران و روس (۱۸۲۸-۱۷۸۰ )
در کتاب روابط ایران و روس، روابط ایران و روس از تاریخ 1780- 1828 بررسی شده است. کتاب در 9 فصل با این موضوعات تدوین شده است: “مراحل اولیه روابط ایران و روسیه”، “امپراتوری ایران و سرزمین های مرزی قفقاز در پایان قرن هجدهم میلادی اوایل قرن سیزدهم هجری قمری”، “توسعه طلبی روسیه در دوره سلطنت کاترین کبیر”، “سیاست روسیه: مسائل و ادامه گذشته”، “استیلای روسیه بر قفقاز شرقی”، “ریشه های جنگ اول ایران و روس”، “جنگ، 1804 1813 میلادی/ 1218 1228 هجری قمری”، “فرانسه و انگلستان در ایران” و “پیامدهای نزاع بر سر قفقاز شرقی”.
از زماني كه پطركبير كشورخويش را به صورت يك قدرت فائقه درآورد، توسعه طلبي روسيه موجب نگراني عميق دولتهاي آسيايي و اروپايي بوده است .
اين توسعه طلبي در فاصله نخستين جنگ پطركبير با امپراطوري عثماني تا دوران سياست « تجديد نفوذ » آمريكا در نيمه قرن بيستم، نقشه دو قاره را بر هم زد و آتش منازعات بسيار و گاه خونين را برافروخت.
ايران از مناطقي است كه پيشروي و نفوذ روسيه در آن بسيار چشمگير بوده است.
نزديك به دو قرن، ويژگيهاي اصلي رابطه اين دو كشورعدم اعتماد، طرح اتهامات متقابل، و گاه برخورد نظامي بود.
فناوری سنتی رنگرزی تار و پود قالی در کاشان
فناوری سنتی رنگرزی تار و پود در کاشان اطلاعاتی درخور توجه و مربوط به صتنعت دستی فرش ایران به دست میدهد. این کتاب در سه بخش تألیف شده است:
بخش یکم دربارۀ رنگ است و به بررسی تعریف رنگ، انواع رنگ، ثبات رنگ، قِدمت رنگ و دندانه هایرنگ (مواد موثر بر رنگ) میپردازد.
بخش دوم شامل کلیات رنگرزی سنتی و قدمت آن، مواد رنگزای طبیعی در رنگرزی سنتی کاشان، و دندانههای مصرفی طبیعی در رنگرزی سنتی کاشان است.
بخش سوم فناوری سنتی رنگرزی به رنگرزی سنتی در کاشان اختصاص یافته است و شامل بخشهایی است چون پیشینه رنگرزی سنتی تار و پود قالی درکاشان، ویژگیهای کارگاههای رنگرزی سنتی، ابزار کار رنگرزی، پراکندگی رنگرزخانههای سنتی و نیمهسنتی در شهر کاشان، مراحل مختلف رنگرزی خامه، رنگهای متداول در رنگرزی خامه قالی به شیوه سنتی و روش رنگآمیزی آن، منزلت و اعتبار شغل رنگرزی در بین سایر مشاغل متداول در کاشان، روشهای متداول استفاده از خامه رنگی در بافت قالی و نامها و واژههای محلی مصطلح در صنایع رنگرزی سنتی کاشان.
تاج المصادر
تاجالمصادر مشهورترین اثر احمد بن علی بیهقی (470- 544) است. شرح حال او در دو کتاب قدیم که مرجع همه کتابهای بعدی است آمده است: ارشاد الأریب الی معرفة الأدیب مشهور به مُعجم الادباء از یاقوت حَمَوی و دیگر اِنباءُ الرُّواة علی أَنباء النُّحاة از علی بن یوسف قِفطی است. بیهقی در بیهق در حوالی سبزوار و در رَبع یا منطقۀ نیشابور زاده و بزرگ شد ولی تحصیلات او در نیشابور بوده است. از القابش چنین برمیآید که همانجا به کِسوت استادی و امام جماعت و مرجع مردم رسیده است. بیهقی در همان نیشابور درگذشت. چهار اثر از خود برجای گذاشت: المحیط بلغات القرآن؛ ینابیع اللغة؛ تاج المصادر؛ و المحیط بعلم القرآن.
در تاج المصادر نزدیک به ۱۷٬۰۰۰ مصدر عربی و برابرهای فارسی آن بر اساس ساختمان صرفی کلمه (بنا و جمع آن ابنیه و در اصطلاح معاجم الابنیه) گرد آمدهاست و منبعی غنی و معتبر برای فرهنگنویسان فارسی بوده است. این روش از ابداعات فارابی است. بیهقی، به گفتهٔ خودش، برای تألیف این کتاب، از قرآن و احادیث و نیز افعال پرکاربرد دیوانهای عرب استفاده کرده و برای شرح و معانی آنها از چند کتاب نظیر دیوانالادب فارابی، صحاحاللغة جوهری، تهذیباللغة ازهری، الغریبین هروی و المصادر زوزنی استفاده کردهاست.
تاج المصادر در دوبخش بزرگِ مصادر ثلاثی مجرد و مصادر ثلاثی مزید و رباعی مجرد و مزید تدوین یافته است. بخش نخستین، خود بر اساس حرکت عین الفعل در ماضی و مضارع، به شش باب و آنگاه هریک از این ابواب به بخشهای فرعی سالم، مُضاعَف، اَجوَف، ناقص و مَهمُوز منقسم گردیده که این بخشهای فرعی نیز دارای بخشهای کوچک دیگری چون مُضاعَف مَهمُوزاللام است. سپس مصادر، برحسب حرف آخر و ترتیب الفبایی، در این بخشهای اصلی و فرعی و ابواب جای یافته است. در هریک از ابواب مصادر بخش دوم (ثلاثی مزید و رباعی مجرد و مزید) نیز همین تقسیمها عیناً اعمال شده است. در این تقسیم و ترتیب هم تأثیر دیوان الادب فارابی دیده میشود و هم تأثیر الصحاح جوهری و المصادر زوزنی.
تاج المصادر احمد بن علی بیهقی نخستین بار در سال ۱۳۰۱ ه.ق. در بمبئی هند به کوشش میرزامحمد شیرازی بهصورت چاپسنگی در ۲۲۹ صفحهٔ کوچک منتشر شد. استاد هادی عالمزاده جلد نخست آن را بعد از بازبینی، در سال ۱۳۶۶ ش به توسط مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی در تهران منتشر کرد و جلد دوم را که شامل مصادر ثلاثی مزیدٌفیه، رباعی مجرد و مزیدٌفیه و ملحقات میشود، در سال ۱۳۷۵ به توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. برای تهیه این کتاب با بخش فروش سایت آثار برتر تماس بگیرید.
.
الفخری فی الآداب السلطانیه و الدُوَل الاسلامیه
کتاب فَخری فی الآداب السلطانیه و الدُوَل الاسلامیه، تالیف ابن طَقطقی، شامل اخبار و آثار خلفای اسلامی و وزیران آنها و اندکی هم درباره پادشاهانی است که در خلال فرمانروایی خلفا ظهور کردهاند. متن کتاب عربی است و شامل احوال دولت ها و امور مُلک داری و سیاست از طریق بررسی سیره خلفا و وزرا در دو فصل است: فصل اول، در امور سیاسی، حکومتی یعنی آنچه فرمانروایان باید بدانند؛ و فصل دوم دولتهای مشهور از خلفای راشدین تا پایان عصر عباسی و نیز دولت های بزرگی مانند آل بویه، سلجوقیان و فاطمیان را در بر میگیرد.
فَخری فی الآداب السلطانیه و الدُوَل الاسلامیه به سال 1860 به سعی آلوارت (Alwart) در آلمان منتشر شد. یک بار دیگر نیز به اهتمام درانبورگ فرانسوی در سال 1895 در فرانسه و چندین بار در مصر به چاپ رسیده و آمار نیز این کتاب را به فرانسه ترجمه کرده است.
افزون بر مستشرقانی که نام بردیم ادوارد براون Edward Brawn به تاریخ فخری توجهی خاص داشته و از نویسنده آن بارها به عظمت یادکرده و روش تاریخنگاری او را ستوده است. به تصریح نکارنده تجارب السفی، اسم حقیقی تاریخ فخری، مُنیَةُ الفُضَلاء و تواریخ الخلفاء و الوزرا است این طقطقی در سال 701 کتاب منیه الفضلاء، یعنی الفخری معروف را به نام فخر الدین عیسی بن ابراهیم، حاکم موصل، تالیف کرد و وجه تسمیه کتاب به فخری نیز نام فخرالدین است.
فَخری فی الآداب السلطانیه و الدُوَل الاسلامیه به توسط هندوشاه به فارسی ترجمه و تجارب السلف نامیده شد ولی مترجم در مقدمه هیچ اشارهای به تالیف کتاب مزبور به نام فخر الدین بن عیسی بن ابراهیم نمیکند. عباس اقبال آشتیانی در مقدمه تجارب السلف احتمال می دهد که ابن طقطقی بعد از تالیف نسخه اول کتاب خود شاید نسخه دیگری از آن را با بعضی تغییرات متن در افزایش و نقصان مطلب، تقدیم به دارالکتب جلال الدین زنگی شاه بن بدرالدین حسن بن احمد دامغانی کرده و هندو شاه در تالیف تجارب السلف از این نسخه جدیدتر بهره برده است و شاید عین همان نسخه قدیمی زنگی شاه را در دست داشته است. ظاهرا همین نسخه دوم قدیمی به کتابخانه زنگی بوده که منیه الفضلاء خوانده میشده است. به هرحال در این که نسخه ای از کتاب فخری که هندوشاه آن را در دست داشته ، غیر از نسخه موجود امروزی بوده است، شک و شبههای وجود ندارد.
تپه مارلیک
تپه مارلیک تحقیقی است درباره اقوام، فرهنگ، اسطورهها و آثار باستانی منطقه “مارلیک “در استان گیلان که حدود پنج هزار سال قدمت دارد و از این رو مورد توجه باستان شناسان است. مارلیک یکی از تمدنهای اولیه بشری است که به نظر نویسنده احتمالا بر اثر زلزلههایی محو و نابود شده است.
تپه مارلیک در چهار فصل تنظیم شده است. فصل نخست به این مطالب میپردازد: واژه شناسی مارلیک، موقعیت جغرافیایی مارلیک، زمین شناسی مارلیک و زلزله. در فصل دوم، مردم شناسی و نظام قبیلهای مردم مارلیک با این عناوین بررسی شده است: مهاجران و اقوام تشکیل دهنده مارلیک، محل استقرار مارلیکیان، فرهنگ و تمدن اقوام مارلیک، دین و آیین، ارتباط اقوام مارلیک با اقوام دیگر از لحاظ تجاری و صنعتی و هنری، و خط و نوشتار در مارلیک.
فصل سوم تپه مارلیک، تفسیر و تحلیل نقشها، مهرهها و جامها و سایر آثار باستانی مارلیک است که به گفته نویسنده، در این کار از اسطوره سیمرغ، فرهنگ چند هزار ساله مُغ و شاهنامه فردوسی الهام گرفته شده است. مطالب این فصل بدین قرار است :نگاهی به آثار هنری مارلیک، تحلیل مهرها و نقوش آن، جامهای مارلیک و نقوش افسانهای، جامهای طلای مارلیک با نقش گاوهای بالدار، جام طلایی با داستان افسانه زندگی (نقش بز کوهی کوهاندار)، جام طلا با نقش سیمرغ و گاو بالدار، جام زرین با نقش اسب شاخدار، تحلیل نقش گاو، تحلیل نقش سیمرغ، تحلیل نقش اسب، نقش پرندگان در آثار هنری مارلیک، معانی سمبلیک ماهی و نقش آن در آثار هنری مارلیک، نقوش ترنجهای هندسی، و حاشیههای تزیینی.
فصل چهارم به نتیجهگیری، فهرست منابع و تصاویر و نقشهها اختصاص دارد. مباحث کتاب با طرحها و عکسهایی همراه است.