نتایج جستجو:


مسئله مدرسه: بازاندیشی انتقادی در آموزش و پرورش ایران

 مسئله مدرسه: بازاندیشی انتقادی در آموزش و پرورش ایران با رویکردی تاریخی، اجتماعی و فرهنگی به مسائل مختلف آموزش و پرورش ایران و به آنچه می‌پردازد که در کلاس‌های درس و مدارس ایران می‌گذرد. این کتاب در 15 فصل به مسائل معلمان، دانش‌آموزان و مدیران به تفکیک و در مجموع پرداخته است. برنامه درسی و تعلیم و تربیت از دیگر مباحث محوری و کلیدی کتاب است که در چند فصل به آن‌ها پرداخته شده است. مسئله سواد و سوادآموزی خصوصا از منظر انتقادی نیز از مباحث مهم کتاب است و نویسنده در سه فصل به طور جامع مسئله بی‌سوادی، کم‌سوادی و نیز جایگاه سواد انتقادی در جامعه امروز ایران را تحلیل و بررسی می‌کند.

نعمت الله فاضلی نویسندۀ کتاب در موخره توضیح می‌دهد که چرا به‌رغم تمام مسائل و مشکلاتی که معلمان و دبیران با آن مواجهند، هنوز جامعه ایران برای این سفیران فرهنگ و ادب و تاریخ خود ارزش و اعتبار قائل است و چگونه می‌توان این عزت و آبروی جامعه علم و فرهنگ را در جهت رشد و توسعه کشور به خدمت گرفت.

کتاب با مقدمه‌ای از محمدرضا سرکار آرانی، استاد ایرانی دانشگاه ناگویای ژاپن، آغاز شده است.

عناوین فصول کتاب عبارتند از:
فصل اول: مرگ مدرسه یا مرگ سوژه
فصل دوم: آموزش و مسئله شهروندی
فصل سوم: مسئله معلمی
فصل چهارم: یاددهی و یادگیری در دوره بحران
فصل پنجم: معلمی بازاندیشانه
فصل ششم: سفری به دنیای درون معلم
فصل هفتم: انشا‌ء و معلمی
فصل هشتم: فرار از مدرسه
فصل نهم: بحران بی‌سوادی در ایران
فصل دهم: چرا باید باسواد شویم؟
فصل یازدهم: سواد انتقادی
فصل دوازدهم: کدام پداگوژی؟
فصل سیزدهم: مسئله آموزش ابتدایی
فصل چهاردهم: بوم‌شناسی و مسئله یادگیری
فصل پانزدهم: مسئولیت ما چیست؟
مؤخره: «آموزش» چشم و «معلمان» آبروی جامعه‌اند.

برای شرح حال و فهرستی از آثار دکتر نعمت الله فاضلی اینجا را ببینید.

 

فرصت مطالعاتی در دانشگاه هاروارد

محل برگزاری: دانشکده حقوق هاروارد
تاریخ اعتبار: 1401/11/26

Visiting Fellowships 2023–2024

Applications due February 15, 2023

Harvard Law School’s Program on Law and Society in the Muslim World invites applications for Visiting Fellowships for the 2023–2024 academic year. This fellowship provides opportunities for outstanding scholars and legal practitioners to undertake research, writing, and scholarly engagement on law and society in Muslim majority and minority contexts. We are particularly interested in applicants whose work focuses on human rights, women’s rights, children’s rights, minority rights, animal welfare and rights, constitutional law, food law, environmental law and climate change in particular, migration and refugee studies, LGBTQ issues, and related areas.

We welcome applicants with advanced degrees (e.g., JD, LLM, SJD, PhD or other comparable degrees) and experienced practicing lawyers who aim to draw upon their legal experience in their Fellowship project. Fellows may spend from one month up to one academic year (excluding June-August) in residence at Harvard Law School working on an independent project. We seek applicants from a diverse range of backgrounds, academic traditions, and scholarly interests. 

Fellows will receive a stipend of up to $5,000 per month. While Fellows will devote the majority of their time to their research projects, they are expected to participate in Program activities and contribute to the intellectual life of the Program. Fellows are expected to deliver a lecture or workshop related to their topic of interest. Under certain conditions, a PLSMW fellowship may be combined with another fellowship or award.

The deadline to submit all application materials (including letters of recommendation) is February 1, 2023, to be considered for a fellowship term during the 2023–2024 academic year. Click here for additional information and how to apply.

 February 1, 2023

Harvard Law School’s Program on Law and Society in the Muslim World invites applications for Visiting Fellowships for the 2023–2024 academic year. This fellowship provides opportunities for outstanding scholars and legal practitioners to undertake research, writing, and scholarly engagement on law and society in Muslim majority and minority contexts. We are particularly interested in applicants whose work focuses on human rights, women’s rights, children’s rights, minority rights, animal welfare and rights, constitutional law, food law, environmental law, and climate change, in particular, migration and refugee studies, LGBTQ issues, and related areas.

We welcome applicants with advanced degrees (e.g., JD, LLM, SJD, PhD or other comparable degrees) and experienced practicing lawyers who aim to draw upon their legal experience in their Fellowship project. Fellows may spend from one month up to one academic year (excluding June-August) in residence at Harvard Law School working on an independent project. We seek applicants from a diverse range of backgrounds, academic traditions, and scholarly interests. 

Fellows will receive a stipend of up to $5,000 per month. While Fellows will devote the majority of their time to their research projects, they are expected to participate in Program activities and contribute to the intellectual life of the Program. Fellows are expected to deliver a lecture or workshop related to their topic of interest. Under certain conditions, a PLSMW fellowship may be combined with another fellowship or award.

The deadline to submit all application materials (including letters of recommendation) is February 1, 2023, to be considered for a fellowship term during the 2023–2024 academic year. Click here for additional information and how to apply.

نصیحت‌های یک کهنه‌دانشجو برای نودانشجویان

امروز قدرِ پندِ عزیزان شناختم
یارب روان ناصح ما از تو شاد باد!

(حافظ)

در زندگی از «نصيحت‌شنوی» سود فراوان برده‌ام و از این رو، همواره علاقه‌ داشته‌ام به عنوان یک دوست، مجموعه‌ای از نصایح برای نودانشجویانم به صورت مکتوب آماده کنم. روزی که دکتر مختاری به من پیشنهاد دادند که استاد راهنمای تحصیلی شوم، فرصت را برای انجام این کارِ عقب‌مانده غنیمت دیدم و هر یک از نصیحت‌هایم را در یک جلسهٔ‌ مجازی با دانشجویانم به بحث گذاشتم. نهایتاً یک روز که دغدغه‌ها و درگیری‌های دانشکده ذهنم را درگیر کرده‌ بود، برای فرار از آنها دوباره به این درد دل با دانشجویان برگشتم و شروع به کامل نمودن این نوشتار کردم.

قبلاً از استادان مختلف دیگری خواهش کرده بودم که در این کار به من کمک کنند؛ پاسخ اکثرشان چنین بود که نسل جدید اهل نصیحت شنیدن نیست و دورهٔ چنین کاری گذشته است. اما من کاملاً خلاف این فکر می‌کنم و نسل جدید دانشجویانم را از اعماق وجود دوست دارم و اتفاقاً در بسیاری جهات آنها را نصیحت‌پذیرتر و روشن‌فکرتر یافته‌ام. بسیاری چیزهایی که نسل ما برای به دست آوردنشان نیاز به فکر کردن داشته، این نسل بدون تأملی می‌داند.

بیشتر بخوانید

درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر

درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر از “هری گنسلر”، دانشجویان و خوانندگان جدی را با مسائل اصلی فلسفه اخلاق معاصر آشنا می کند. همچنین این موضوعات را به مجادلات عملی با توجه ویژه به موضوعاتی چون نژادپرستی، آموزش اخلاقی و سقط جنین مربوط می‌کند. درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر روش عملی برای تفکر دربارۀ مسائل اخلاقی ارائه می‌دهد، روشی که عمدتا بر اساس قاعده زرین اخلاق است.
از ویژگی های کلیدی این کتاب این است که می‌توان از آن به عنوان تنها کتاب درسی برای آموزش سطوح پایین تر درس اخلاق یا فلسفۀ اخلاق استفاده کرد و در عین حال به عنوان یک متن تکمیلی برای دورۀ اخلاق پیشرفته تر در مقطع کارشناسی از آن بهره برد. هری گنسلر در نوشتاری واضح و مستقیم در هر فصل برای یک دانشجوی کارشناسی مسائل فلسفۀ اخلاق را توضیح می‌دهد. او همچنین از قاعدۀ زرین اخلاق فلسفۀ دقیقی ارائه می‌کند، در کنار ابزار کمک آموزشی مفید، از جمله: اصطلاحات فنی برجسته، جعبه ایده‌های کلیدی، خلاصه فصل، مطالب پیشنهادی و واژه نامه و فهرست با دسترسی آسان.
جدیدترین تصحیحی که از درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر صورت گرفته، شامل فصول تازه ای در اخلاق فضیلت است و در این رابطه به ارسطو، افلاطون، نظریه حقوق طبیعی، آکوئیناس، تأثیر دوگانه، اخلاق جنسی و مجادله‌های مربوط می‌پردازد. “هنری گنسلر” در یک فصل جداگانه به طور مفصل دربارۀ قاعدۀ زرین اخلاق صحبت می‌کند و در فصل دیگری هم بحث های قابل توجهی دربارۀ ناپیامدگرایی مطرح کرده است، که اکنون قلمرو حقوق بشر، آزادیخواهی، حق مراقبت‌های بهداشتی، و سوسیالیسم را گسترش داده است.

قسمت هایی از کتاب درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر

از پیشگفتار کتاب: در تألیف کتاب حاضر کوشیده ام وضوح و اختصار را رعایت کنم. همچنین از مثال هایی که برای دانشجویان گویا هستند استفاده کرده ام و تلاش کرده ام نشان دهم چگونه رویکردهای مختلف می توانند بر زندگی ما تأثیر نهند. در عین حال که در برابر بسیاری از دیدگاه ها سرسختانه استدلال کرده ام، کوشیده ام بی طرف و منصف باشم. دغدغه من این نیست که دانشجویان با من هم داستان باشند، بلکه این است که مسائل را عمیق تر مورد مداقه قرار دهند و به رویکردهایی دست یابند که می توانند به نحوی سازگار از آن ها تبعیت کنند.

 

 

اخلاق صوری

فصل نخست به تشریح و توضیح اصطلاح اخلاق صوری اختصاص یافته است. این توضیح با مقایسۀ فلسفۀ اخلاق با منطق صوری از یك طرف، و ربط و نسبت این قلمرو با دو قلمروی دیگر فلسفۀ اخلاق، یعنی اخلاق هنجاری و فرااخلاق، از طرف دیگر، و قیاس با منطق تكلیف از دیگر سو به انجام می‌رسد. همان‌طور كه منطق صوری پس از صورت‌بندی اصول منطقی به بحث از اعتبار استدلال‌ها می‌پردازد، اخلاق صوری هم، در كنار اخلاق مادی یا هنجاری، اصلی‌ترین اصول اخلاقی را به دقت صورت‌بندی می‌کند و آن‌ها را در قالب یك نظام اصل موضوعی ریخته و قضایای گوناگون از آن‌ها استنتاج می‌كند.
گنسلر در انتهای فصل راهنمایی‌هایی برای مطالعۀ كتاب مطرح می‌كند كه مانند نقشه‌ای دقیق و متفاوت با فهرست كتاب طیف متنوع خوانندگان را به بخش‌های مورد نظرشان هدایت می‌كند. از نظر او مبنایی‌ترین اصل اخلاق صوری اصل سازگاری است. سازگاری به مفهوم عام و فراگیر آن در این سیاق به باورها، اراده، و ارزش‌گذاری‌ها ناظر است. این اصل چنان اهمیتی دارد كه به‌نحوی در تمامی اصول اخلاق صوری حضور دارد و و به نظر نویسنده، قاعدۀ طلایی اخلاق به‌عنوان اصل‌الاصول اخلاق صوری گونه‌ای اصل سازگاری و یا تعبیری اخلاقی از این اصل است. سایر فنون و علوم بشری می‌توانند قاعدۀ طلایی خاص خود را داشته باشند.

گنسلر در فصل دوم سازگاری (منطقی بودن) در زمینۀ باورها و مباحث مربوط به آن را مطرح می‌کند. سازگاری در زمینۀ اراده (سازگاری هدف – وسیله و باوجدان بودن) به فصل سوم و سازگاری مربوط به ارزش‌گذاری (بی‌طرفی) به فصل چهارم موكول شده است. مجموعه این اصول منظومه‌ای را فراهم می‌آورند تا قلب اخلاق صوری، یعنی قاعدۀ طلایی اخلاق، در فصل پنجم از آن‌ها نتیجه شود.

فصل سوم با تحلیلی منطقی و مفهومی در باب معنای پذیرش یك جملۀ امری آغاز می‌شود. نویسنده معتقد است وقتی جمله‌ای امری را به معنای عام آن بپذیریم، كه شامل تمامی شكل‌های طلب و صیغه‌های گوناگون امر می‌شود این به این معناست كه قصد پیروی از آن و عزم بر انجام دادن آن را داریم. در چنین زمینه‌ای است كه سازگاری ناظر به هدف – وسیله و گونۀ دیگر سازگاری مربوط به اراده، یعنی باوجدان بودن (وظیفه‌شناسی) معرفی می‌شود. سازگاری هدف – وسیله  یعنی هماهنگی میان اهداف و وسایل را مراعات كنیم. باوجدان‌بودن یعنی اعمال، عزم‌ها و میل‌ها را با باورهای اخلاقی‌مان هماهنگ كنیم. اگر باورهای اخلاقی ما به‌نحوۀ زندگی‌مان و آن نحوۀ زندگی‌ای كه از دیگران توقع داریم همخوانی نداشته باشد، این شرط را نقض كرده‌ایم. وظایف ناظر به باوجدان‌بودن به این معناست که به آنچه می‌گویید خود عمل كنید و عالِم بی‌عمل یا واعظ غیر متّعظ نباشید.

فصل چهارم با عنوان بی‌طرفی با تذكار این نكته آغاز می‌شود كه بی‌طرفی بر اصل تعمیم‌پذیری مبتنی است؛ از این‌رو، ابتدا به تفصیل از این اصل و سودمندی آن بحث می‌شود. اصل موضوع تعمیم‌پذیری بیانگر آن است كه اگر فعلی باید (یا اشكالی ندارد) انجام گیرد، آن‌گاه، در هر مورد واقعی یا فرضی هر فعلی هم كه در ویژگی‌های كلی‌اش مشابهت دقیق یا مرتبط با فعل مورد بحث را دارد، باید (یا اشكالی ندارد) انجام بگیرد. گنسلر معتقد است كه گرچه قاعدۀ طلایی از اصول بی‌طرفی و باوجدان‌بودن استنتاج می‌شود اما تمایز بارزی میان این‌دو وجود دارد. اصل بی‌طرفی به ما توصیه می‌كند كه دربارۀ موارد مشابه ارزش‌گذاری‌های مشابه داشته باشیم و زوج‌های خاصی از باورها را در ذهن با یكدیگر جمع و تركیب نكنیم، اما قاعدۀ طلایی توصیه می‌كند كه یك عمل در قبال دیگری و یك خواسته و میل، یعنی راجع به نحوۀ رفتاری كه می‌خواهیم با ما بشود، را با هم تركیب نكنیم.

در فصل پنجم جوهر دیدگاه گنسلر در اخلاق به تصویر در می‌آید. از آن‌جا كه تقریر عرفی و ظاهری قاعدۀ طلایی (با دیگران چنان كن كه خوش داری كه با تو آن كنند) به لوازم نامعقول یا مهمل می‌انجامد، گنسلر ابتدا می‌كوشد تا با آوردن قیود و شروطی برای قاعدۀ طلایی، تقریری دقیق بدون این قبیل توالی فاسد به‌دست دهد و آن‌گاه گونه‌ها و صور مختلف قاعدۀ طلایی را بیان می‌كند. او توضیح می‌دهد كه یكایك این‌گونه‌ها می‌توانند در قالب‌های بایددار، فضیلت‌محور، توصیفی، و امری در‌آیند و از تركیب گونه‌های چهارده‌گانه و قالب‌های پنج‌گانه، صورت‌بندی‌های بسیاری به‌دست می‌آید كه اگر دارای ویژگی‌های سه‌گانه (تركیب نكن، به‌ جای اگر – آن‌گاه، موقعیت مشابه و طرز تلقی كنونی در قبال موقعیتی فرضی) باشند، قضیه، و در غیر این‌صورت ناقضیه‌اند و به لوازم نابخردانه و مهملی می‌انجامند. این فصل با پاسخگویی به بیست پرسش در باب جنبه‌های گوناگون قاعد‌ۀ طلایی پایان می‌یابد.

فصل ششم با عنوان قانون جهان‌شمول یا همه‌نگر از اصلی بحث می‌كند كه به نظر نویسنده تعمیم قاعدۀ طلایی است. قاعدۀ طلایی تنها در مورد رفتار فرد در قبال دیگری به كار می‌رود، اما وقتی رفتارمان بر بیش از یك نفر تأثیر می‌گذارد یا در قبال خود یا آیندۀ ماست می‌توان از قانون جهان‌شمول بهره برد. قانون جهان‌شمول توصیه می‌كند كه فقط طوری عمل كنید كه می‌خواهید هر كسی در شرایطی مشابه، صرف نظر از تفاوت‌های قابل تصوری كه در مورد زمان یا شخص وجود دارد، آن‌گونه عمل كند. وجه نام‌گذاری «ظابطۀ قانون جهان‌شمول» به این نام، شباهت با قانون مشهور كانت است. تنها بر اساس قاعده‌ای عمل كنید كه در همان حال بتوانید و بخواهید كه آن قاعده قانونی جهان‌شمول شود.
در فصل هفتم، نویسنده نظر خود را در باب عقلانیت اخلاقی به نحوی جامع مطرح می‌كند. به عقیدۀ وی عقلانیت دارای اضلاع و وجوه نیمه‌صوری نیز هست، مانند: آگاهی از واقعیات و به‌كار گیری قوۀ تخیل (و نه توهم و خیال‌بافی). در این فصل، همراه با شرح و بسط هر یك از این اضلاع، كارآیی چنین منظری از عقلانیت اخلاقی، دربارۀ نژادپرستی به آزمون گذاشته می‌شود. ابتدا استدلال یك فرد فرضی نژادپرست به نام سیما مطرح می‌شود و سپس با دو تدبیر حمله بر اصل و استفاده از قاعدۀ طلایی عقلانیت اخلاقی به‌نحوی ملموس به‌كار بسته می‌شود. دقت در جزئیات این آزمون می‌تواند خواننده را در فهم مطالب انتزاعی و دیریاب كتاب یاری دهد. خوانندۀ فارسی‌زبان می‌تواند هنگام طرح دعاوی نژادپرست و مناقشه در آن‌ها، تمایز متناظر خودی/غیرخودی (ناخودی) را در ذهن داشته باشد.

واپسین فصل كتاب پس از مرور سه قلمرو مرتبط منطق، یعنی منطق اوامر، منطقِ تكلیف و منطق باور، با به‌كار گرفتن منطق نمادین در اخلاق صوری آن را در قالبی نمادین صورت‌بندی كرده و در دستگاهی كاملا نمادین از آن دفاع می‌كند؛ این رویه در آثار گنسلر پس از مباحث محض منطق وجود دارد. آشنایی مقدماتی و پایه‌ای با منطق شرط ضروری فهم مطالب این فصل است.

هری گنسلر دكتری خود را از دانشگاه میشیگان با راهنمایی ویلیام فرانكنا دریافت كرد. علایق اصلی فلسفی او و نیز آثار او به سه عرصۀ منطق و فلسفۀ اخلاق، و قلمروی تلفیقی از این دو تعلق دارد. كتاب حاضر را می‌توان محل تلاقی دو قلمروی منطق و اخلاق دانست.

فراخوان مقاله: جانشینی در فقه اسلامی

کنفرانس در هامبورگ از 30 تا 31 مارس 2023

The conference addresses the role succession law played in Muslim communities in the past, how it unfolds today and what it implies for future generations. While family law has received extensive attention in Islamic law scholarship, succession law, often dubbed as the last bastion of the supposed immutability of Islamic law, has not been subject to similar scrutiny. This is surprising, given that rules and practices regarding succession are strongly intertwined with family structures and the economy.

بیشتر بخوانید

تفسیر امامیه در پژوهش های غربی

به رغم این که مطالعات شیعی در غرب سابقه‌ چندانی ندارد تاکنون مقالات و کتاب‌های بسیاری مستقلا دربارۀ شیعه و جنبه‌های مختلف آن اعم از تاریخ، فرهنگ و اعتقادات در غرب منتشر شده  و گذشته از اختصاص میزهای تخصصی به این موضوع در همایش‌های بین‌المللی با موضوعات تاریخی و دینی، همایش‌هایی هم به طور خاص دربارۀ جنبه‌های مختلف تشیع برگزار شده است. رشد روزافزون علایق پژوهشی به این موضوع سبب تولد نشریاتی اختصاصی در این حوزه به زبان انگلیسی شده و، از این‌رو، بحث‌های علمی در این زمینه روزبه‌روز داغ‌تر شده است. ناگفته پیداست که در مطالعات شیعی، فرقه‌های مختلفی بررسی می‌شوند و امامیه شاید جزو آخرین فرقه‌های شیعی است که غربیان بدان پرداخته‌اند.

در این میان، یکی دیگر از مهمترین جنبه‌های تشیع و از جمله امامیه، که بیش از یک قرن توجه محققان غربی را به خود جلب کرده است، رویکرد تفسیر شیعی است. هرچند از اوایل قرن بیستم ایگناتس گولدتسیهر با پرداختن به تفسیر شیعی در فصلی از کتاب مهم خود، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، باب این بحث را گشود، اما تا ثلث پایانی این قرن هنوز تفسیر شیعه به مثابۀ موضوعی مستقل مورد مطالعه و پژوهش جدی قرار نگرفته بود. اکنون چند دهه‌ای است که تفسیر شیعی به عنوان یکی از پژوهش­ها مورد مطالعه غربیان قرار گرفته است.

شش نویسنده‌ای که مقالات آنان در این کتاب منتشر شده است، همگی متعلق به دوره کنونی هستند. از این‌رو آگاهی و اشراف بر این مطالب، بر خلاف نگاشته‌های دوره‌های پیشین، بیش از آنکه ارزش تاریخی داشته باشد، ارزش و اهمیت علمی دارد. چهارده مقاله‌ای که در این کتاب ترجمه و ارائه شده‌اند منتخبی از بهترین نگاشته‌های غربیان در موضوع تفسیر امامیه در دو دهۀ گذشته است. شاخص‌ترین چهرۀ این دوره که تشیع را با تمرکز بر جنبه‌های تفسیری آن به عنوان تخصص خود برگزید، مئیر براشر است. رسالۀ دکترای وی متمرکز بر تفاسیر متقدم امامیه به طور مشخص: تفسیر فرات کوفی، تفسیر قمی، تفسیر عیاشی و تفسیر نعمانی است که در سال ۱۹۹۱ با راهنمایی اِتان کُلبرگ در دانشگاه عبری اورشلیم به زبان عبری نگاشته و دفاع کرده است.

رابرت گلیو، تاد لاوسن، اندرو ریپین، گِرهارد باوورینگ و بروس فاج از جمله محققانی هستند که مقالاتی از آنها در این کتاب منتشر شده است. ترتیب چینش مقالات بر اساس ترتیبی موضوعی است. چرا که تقریبا هیچ یک از این مقالات ناظر به یکدیگر نیستند و ارجاعی به هم ندارند. در بخش نخست کتاب، به مباحث کلی تفسیر امامیه اشاره شده است، بدین منظور مقالۀ درآمدی بر تفسیر شیعی، نوشتۀ براشر و مقاله دربارۀ چگونگی تعریف تفسیر شیعی، نوشتۀ ریپین به دنبال هم آورده شده اند. سایر مقالات این بخش اشاره به مدخل‌های کوتاه دائرةالمعارفی است که مروری سریع بر تفسیر شیعی از نگاه غربیان دارد و در پایان نیز مباحثی از براشر دربارۀ حق تفسیر قرآن در سنت تفسیری شیعه آورده شده است.

در بخش دوم که در برگیرنده ۹ مقاله است هر یک از مقالات بر یک اثر تفسیری خاص در یک دورۀ زمانی خاص یا تفسیر یک آیۀ خاص در آثار تفسیری شیعه اشاره دارد. مقالات این بخش بر اساس ترتیب تاریخی سوژه‌ها، از نخستین قرون هجری تا دوران معاصر، به قرار ذیل است:

– تاریخ‌گذاری یک حدیث: هرمنوتیکی در کتاب سُلَیم بن قیس/ نوشته گلیو؛

– تفسیر منسوب به امام جعفر صادق علیه السلام / نوشته باوورینگ؛

– تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام / نوشته براشر؛

– تفاسیر متقدم امامیه در قرون سوم و چهارم هجری و روش‌های تفسیری / برگرفته بخشی از کتاب براشر؛

– دو حدیث نامتعارف در تفاسیر متقدم شیعی / نوشته براشر؛

– فنون تفسیری منسوب به امامان شیعه در تفاسیر پنج قرن نخست / نوشته رابرت گلیو؛

– نگاه طبرسی به مباحث زبانی و ادبی در تفسیر مجمع البیان / ترجمۀ فصل سوم از کتاب بروس فاج؛

– تفسیر اخباری در دورۀ پساصفوی / مدخلی دائرةالمعارفی از لاوسن؛

– تفسیر آیۀ ۲۴ سورۀ نساء در تفاسیر امامی از آغاز تا عصر حاضر / نوشته گلیو.

فصلنامۀ دین و دنیای معاصر

دانشگاه مفید از مهرماه 1393 تا اسفند ماه 1399 نشریه ای را با رویکرد عمدتاً قرآنی با عنوان پرتو وحی در 13 شماره منتشر کرد. مقالات این فصلنامه در سایت دانشگاه مفید در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد. اما در فروردین 1400 با توجه به تغییر رویکرد دانشگاه در انتشار مقالات الهیاتی و ورود به عرصه انتشار مقالاتی با موضوع  دین در دنیای معاصر، عنوان نشریه به دین و دنیای معاصر تغییر پیدا کرده است و از این پس مقاله‌هایی با همین رویکرد دریافت و بررسی می‌شوند.

بیشتر بخوانید

روش شناسی تفاسیر موضوعی

روش شناسی تفاسیر موضوعی از یک «مقدمه» با نام دورنمای بحث، یک «مدخل» حاوی نه مبحث و سه «مرحله اساسی» تشکیل شده است. مباحث نه‌گانه‌ای که ذیل عنوان مدخل آمده است حاوی مطالبی اند که طرح و توضیح آن‌ها خواننده را برای ورود به مراحل سه‌گانه بعدی آماده می‌کند. این مباحث عبارتند از: 1. بستر تاریخی تفسیر موضوعی 2. تاریخ تفسیر موضوعی 3. جایگاه تفسیر موضوعی در طبقه‌بندی تفاسیر 4. تفسیر موضوعی: روش یا روش‌ها؟ 5. تفسیر موضوعی، گام دوم 6. تفسیر موضوعی: ضرورتی آشکار 7. وزن ادّله معارض تفسیر موضوعی در میزان نقد 8. حیطۀ موضوعات در تفسیر موضوعی 9. دو گام در تحدید تفسیر موضوعی.

سید هدایت جلیلی، مؤلف کتاب، سه «مرحله اساسی» تحقیق را هم توصیف، تبیین وتوصیه نام گذارده است. او در مرحلۀ توصیف ده نمونه از تفاسیر موضوعی را انتخاب و گزارش کرده است. در مرحله تبیین نمونه‌های دهگانه در سه گام مورد کاوش نویسنده واقع شده است. این سه گام عبارتند از: تعریف تفسیر موضوعی و مقوّمات آن، ارکان تفسیر موضوعی و مبانی تئوریک تفسیر موضوعی.

جلیلی در گام اول نخست بر اساس همان نمونه‌های دهگانه و با اتکا بر اوصاف همگون و خصایص مشترک آنها تعریفی ارائه می‌کند و سپس به ذکر تفصیلی مقوّمات و عناصر تعریف پرداخته است. او در گام دوم نشان داده است که تفسیر موضوعی بردو رکن ایستاده است: رکن درونی (کتاب و سنت) و رکن بیرونی (معلومات و پیش‌فرضهای مقبول مفسر). به علاوه داد و ستد و نسبتی که بین این دو برقرار است. در گام سوم او معتقد است تفسیر موضوعی به لحاظ نظری مسبوق به پیش‌فرض‌هایی است که مفسر آگاهانه یا ناآگاهانه آنها را مفروض دانسته است به نحوی که خلل دریکی از آن‌ها به لحاظ نظری دست مفسر موضوعی را خواهد بست.

در مرحله توصیه جلیلی معتقد است که “توصیه” مبتنی بر “تبیین”است و توصیه‌ها بایدهایی منطقی و روش‌شناختی هستند و نه ارزشی. اودر این قسمت عناوین پنج‌گانه ذیل را مطرح کرده است: 1. انباشتن ذهن یعنی ذهن باید پُر از معارف دینی و معارف عصر باشد. 2. تصحیح و تنقیح مبانی و اندیشه‌های بیرونی، یعنی ذهن را باید از آرای ناصواب پیراست نه از داشتن هرگونه رأی معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و جهان‌شناختی. 3. درکی پاسخگو به پرسش‌های نظری عصر یعنی آدمیانِ هر عصر در ادب و هنر و علم و فلسفه و عرفان و معیشت خویش تجلی می‌کنند و مجرای شناخت آنان ورود به این تجلیات است.4. درکی پاسخگو به پرسش‌های عملی عصر، یعنی مفسر باید درکی نیکو و ژرف از معضلات عملی داشته باشد. 5. مطالعه تاریخی پدیده تفسیر، یعنی مفسر باید رجوع به سیر تاریخی تفسیر نه تنها قرآن را بر خود واجب بداند بلکه از تفسیر و روشهای فهم دیگر کتب مقدس نیزغافل نباشد.

 




جستجوی پیشرفته با گوگل

این جا یک سایت کتاب فروشی نیست.

هدف اول و غیر انتفاعی ما معرفی بهترین ها در میان انبوه آثار است.
در عین حال امکان خرید هم دارید.

×
تمام حقوق برای وب سايت آثار برتر محفوظ است. © 1387 - ۱۴۰۳
پياده سازی قالب توسط شرکت پرتونگار