نویسنده: نصرالله حکمت
دانشنامه جهان اسلام، جلد 23، 1396 بیشتر بخوانید
نتایج جستجو:
سکولاریسم در نظر اندیشوران جهان اسلام
نویسنده: سیداحمد هاشمی
دانشنامه جهان اسلام، جلد 24، 1396
سپهسالار، میرزاحسین خان، از مشهورترین صدراعظم های ناصرالدین شاه
نویسنده: سیدمقداد نبوی رضوی
دانشنامه جهان اسلام، جلد 23، 1396
ستّارخان، از مجاهدان و نجات بخش نهضت مشروطه در ایران
نویسنده: رحیم رئیس نیا
دانشنامه جهان اسلام، جلد 23، 1396
سودای تفکیک
جستارهایی در سنت فکری، روش شناسی و شخصیت های مکتب تفکیک
مهمترین آموزههای مکتب تفکیک عبارتاند از: جدایی راه دین از فلسفه و عرفان؛ برتری شناخت دینی؛ استناد این شناخت به قرآن و حدیث؛ اتکا به ظاهر آیات و روایات و سرانجام رد هرگونه تأویل. مکتب تفکیک کارش را با نقادی فلسفه و بیاعتبارسازی آن آغاز میکند، اما میکوشد از طریق آن کسب اعتبار کند.
شاید در متون معاصر حملهای تندتر و بیرحمانهتر از نقدهای طرفداران این مکتب به فلسفۀ اسلامی نتوان یافت، اما در همین متون، بزرگان این مکتب «فیلسوف تفکیکی» لقب میگیرند. مدعیان تفکیک ما را به نوعی خاص از عقلانیت دعوت میکنند که به نظر میرسد با عقلانیت رایج تنها اشتراک لفظی دارد. آنان ما را به تعبد و قبول آموزهها و رازهایی فرامیخوانند که نهتنها برای آنها دلیلی به دست نمیدهند، که حتی معتقدند ما توان ادراکشان را نیز نداریم.
در این کتاب پس از مروری بر سنت فلسفهستیزی در جهان مسیحیت و اسلام، مهمترین آموزههای مکتب تفکیک مطرح و نقد میشوند. سپس روششناسی طرفداران این مکتب مورد توجه قرار میگیرد و آنگاه آراء شخصیتهای برجستۀ این جریان فکری و چالشهایی که آنان با شخصیتهای برجستهای مانند علامه طباطبایی داشتهاند کاویده میشود.
بفرمایید فلسفه (2): تاریخ فلسفه به روایت فیلسوفان معاصر
فلسفه با گفتوگو آغاز شد و این کتاب دربردارندۀ گفتوگو با برخى از بزرگترین فیلسوفان معاصر است. دیوید ادموندز و نایجل وابرتن در مجموعه مصاحبههایى که ابتدا به شکل پادکست و سپس به شکل کتاب منتشر شد، و اکنون شهرتى جهانى یافته است، دربارۀ زندگی و آراء مهمترین فیلسوفان تاریخ با برخی از فلاسفۀ معاصر گپ زدهاند. هر مصاحبه بر موضوعی خاص در اندیشههای فیلسوفی بزرگ متمرکز است، از روش سقراطی و عشق اروتیک از نگاه افلاطون گرفته تا عدالت از نظر رالز و بخشایش در نگاه دریدا. مصاحبهها اشتهابرانگیز و کوتاهاند، درست مانند لقمههایی حاضر و آماده، و در آنها یکراست به اصل موضوع پرداخته میشود.
کتاب دعوتى است به ضیافت این لقمههاى کوچک: بفرمایید فلسفه!
نگاهی با دوربین به اقتصاد ایران (از مشروطه تا کنون)
احمد سيف در مجموعه گفتوگوهای اين کتاب می کوشد تحليلی کلنگرانه و ساختاری از اقتصاد ايران، از عصر مشروطه تا دوران کنونی، عرضه کند، تحليلی که ريشه در نگاه او به مقولاتی چون اقتصاد، سياست، عدالت و مالکيت دارد، تحليلی که به قول خودش برآمده از دغدغهمندی نسبت به ايران و تلاش برای فهم بهتر تنگناهاست.
سيف با ارائه تحليلی طبقاتی از ايران در عصر مشروطه بيماری های اقتصاد ايران در قرن نوزدهم را برمی شمارد و نقش عواملی همچون استبداد و سرکوب سياسی را بر مالکيت و انباشت سرمايه بررسی می کند. او استدلال می کند که رضاشاه همان سياست ناصرالدين شاهی را ادامه داد و تجددطلبی قلابی حکومت او نمی توانست پايدار باشد. او شرح می دهد که چرا و چگونه در سه سال صدارت مصدق واردات کاهش و صادرات غيرنفتی افزايش يافت.
در ادامه، سخن از اثرات سوء سياستهای تعديل ساختاری و خصوصی سازی می رود که طبق نسخه صندوق بينالمللی پول در ايران اجرا شد. در بررسی رابطه اقتصاد بازار و دموکراسی استدلال می شود که نمی توان اين دو را با هم يکی دانست. در ادامه، عوامل پيدايش رکود تورمی بررسی می شود و اينکه چه نقدهايی بر راهحل اقتصاددانان جريان اصلی – نئوکلاسيکها – براي مقابله با اين پديده وارد است. خصوصی سازی در ايران، سياستهای ارزی کشور و سرنوشت برخی بنگاههای اقتصادی خصوصی شده از مباحث ديگری است که به آنها پرداخته می شود.
ادیان، ارزش ها و تجربه های اوج
ابراهام هارولد مزلو روان شناس انسان گرا و از پیشروان «نسل سوم» روان شناسی در این کتاب از «تجربه های اوج» سخن می گوید، تجربه ها و جذبه هایی شورانگیز، وصف ناپذیر و وجودی که از نظر او پیامبران، عارفان و راهبان ذن آنها را در پررنگ ترین شکل خود تجربه کرده اند.
مزلو عموم انسانها، اعم از دیندار و غیر دیندار، را برخوردار از چنین تجربههایی میداند و شرح میدهد که روانشناسان وجودی چگونه علاوه بر به رسمیت شناختن و تقویت این تجربهها میکوشند در چارچوبی تجربی و طبیعی دربارۀ آنها نظریهپردازی کنند. مزلو اگرچه اقرار دارد که منشأ شکلگیری ادیان همین مواجهههای شورمندانه است، اما این تجربهها را لزوماً دینی نمیداند. او از آنچه تشکیلات ادیان سازمانیافته بر سر این تجربهها آوردهاند شکایت میکند و شرح میدهد که چگونه علم تجربی از راه تجدید نظر در رابطۀ واقعیت و ارزش میتواند برای چنین تجربههایی جایی درخور فراهم کند. مزلو با تأکید بر جای خالی ارزشها در نظام آموزش رایج در بررسیای موردی نشان میدهد که روانشناسی انسانگرا چگونه میتواند رازآمیزی را دوباره به رابطۀ زن و مرد بازگرداند و آن را از روزمرگی و ملال برهاند.
زیبایی شناسی خورد و خوراک (مجموعه مقالات)
آیا غذا از آن حیث که وارد کام آدمی میشود و با دستگاه چشایی او درگیر میشود هنر است؟ آیا هنر مربوط به حس چشایی یا ذائقه داریم، هنری که آدمی با کام خود هنر بودن آن را تشخیص بدهد؟ آیا میتوان گفت برخی غذاها به لحاظ چشایی هنرند؟ کتاب زیبایی شناسی خورد و خوراک دربردارنده مجموعه ای از مقالات فلسفی است که در پاسخ به اینگونه پرسش ها نوشته شده اند.
– الیزابت تلفر در مقالۀ «غذا در مقام هنر» استدلال میکند که در کنار تجربههای بصری زیباییشناختی از غذا، واکنش زیباییشناختی به مزه و بوی غذا نیز ممکن است.
– کرولین کورسمِیر در مقالۀ «شعفآور، خوشمزه، منزجرکننده» شرح میدهد که چگونه ممکن است غذایی هم لذیذ باشد هم منزجرکننده.
– دیو منرو در مقالۀ «غذا میتواند هنر باشد؟ معضل مصرف» به این نکته میپردازد که معضلی پیش روی هنر شمردن خوردوخوراک وجود دارد: «ممانعت به واسطۀ مصرف».
– کوین سوینی در مقالۀ «آیا ممکن است یک سوپ زیبا باشد؟ پیدایش خوراکشناسی و زیباییشناسی غذا» میپرسد که آیا میتوان برخی غذاها را به صفت زیبا متصف کرد.
گِلن کیون در مقالۀ «فتیشهای غذایی و زیباییشناسی گناه» از غذا خوردن در جمع و حتی از پلشتخواری جمعی به عنوان راهی برای تقویت پیوندهای گروهی سخن میگوید.
– راسل پرایبا در مقالۀ «دیویی، تنزیباییشناسی و پرورش ذائقۀ (چشایی)» غذا را محملی برای مراوده میان فرهنگها میداند.
راهنمای انیمیشن هایی برای کلاس فلسفه برای کودکان
شاید این کتاب نخستین تجربه در زمینۀ نگارش راهنمایی مکتوب برای استفاده از انیمیشن در برنامۀ فلسفه برای کودکان باشد. در کشورهای مختلف از انیمیشنها به عنوان محتوا و محرک فرایند تفکر در حلقۀ کندوکاو استفاده میشود، اما معمولاً راهنمایی مکتوب برای آنها ارائه نمیشود، جز اینکه مفاهیم و ایدههای اصلی مختصراً در سایتها معرفی میشوند. از نظر بنیانگذاران برنامۀ فلسفه برای کودکان، کتابهای راهنما اساس کار مربیاناند. در این کتابها تلاش میشود اندیشهها و ایدههای اصلی بهدقت برای مربیان تشریح شود و در صورت امکان، موضعگیریهای مختلفی که در تاریخ فلسفه دربارۀ آنها شده است در اختیار خوانندگان قرار گیرد. مربیان با کمک طرح بحثها و تمرینهای طراحیشده میتوانند کندوکاوهایی فلسفی ترتیب دهند. در این کتاب برای هر انیمیشن این بخشها تدارک دیده شده است: 1. ایدههای اصلی؛ 2. طرح بحث؛ 3. تمرین و 4. فعالیتها.
انیمیشنهایی که برای این مجموعه انتخاب شدهاند عبارتاند از «باب اسفنجی» قسمت تنهامانده و بیکس، «زنان کوچک» قسمت اشتباه سارا، «باب اسفنجی» قسمت بازگشت اسکولیوم فرسوسه، «برای پرندگان»، «باب اسفنجی» قسمت گری به حمام میرود، «تعادل»، « آقای خط – جنگ بر سر گل»، «شبکههای مجازی»، «عصر یخبندان» بخش مربوط به هویت و «پل».