هر دو اثر مرآت الوقایع مظفری و یادداشتهای ملك المورخین درباره سلطنت مظفرالدین شاه است. مرآت الوقایع متضمن حوادث سال های سلطنت این پادشاه از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۶ می باشد و یادداشت های ملک المورخین وقایع مشروطه را از سال ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۴ دربردارد.

بیشتر این یادداشت‌ها کوتاه و روشن و گویایند و زبانی ساده و بی اشکال دارند. نویسنده در آنها فضل فروشی نمی‌کند و قلنبه نمی‌نویسد، بلکه مسائل را بی روی و ریا باز می‌گوید و در همه جا درباره جامعه ایران آن روزگار دل سوزی می‌کند و از زورگویان و ستم گران بد می‌گوید و گاهی به داوری‌های تند و نادرست درباره آنان می‌پردازد.
موضوع این نوشته‌ها را در دو بخش می‌توان گنجاند:
۱. رویدادهای جهانی که کمابیش از روزنامه‌های گوناگون و مجله‌های عربی گرفته شده‌اند؛
۲. رویدادهای ایران که همان دیده‌ها و شنیده‌های خود نویسنده‌اند؛ زیرا او بر اثر شغل درباری‌اش، می‌توانست به بسیاری از رویدادها آگاهی یابد.

کتاب تاریخ ذوالقرنین در دو جلد با موضوع تاریخ خاندان قاجار منتشر شده است. فضل‌الله حسینی شیرازی خاوری این كتاب را به سبک سالنامه نگاشته و براى هر سال بهاريه‌اى آورده و سعى كرده است كه در اين بهاريه‌ها، فنون و صنايع ادبى و نثر مسجع را به كار گيرد و در ضمن وصف بهار، چمن، مرغزار و گشت و گذار، اوضاع روزگار را نيز با صنعت ايهام به صورت تفأل يا تطير بيان نمايد و به عبارت ديگر، هر بهاريه مطلعى است كه به صورت چكيده از وقايع خوب يا بد آن سال خبر مى‌دهد.
خاورى واژۀ ذوالقرنين را از قرآن به عاريت گرفته و مقصودش از ذوالقرنين، فتحعلى‌شاه است كه دو قرن حكومت كرد، البته قرن عربى كه سى سال است؛ هر چند كه حكومت او در سى سال دوم از هشت سال (1342-1350) فراتر نرفت و لذا مؤلف، سال‌هاى باقيمانده از قرن دوم را به ذكر تاريخ حكومت محمد شاه قاجار اختصاص داده است.
مؤلف در آغاز سخن در جلد اول، خطبه‌اى در ثنا و ستايش خداوندى و مدح پيامبر(ص) و معصومين(ع) مى‌آورد و پس از مدح فتحعلى‌شاه و ذكر القاب او، به بيان شرح حال خود و چگونگى راه يافتنش به دربار فتحعلى‌شاه مى‌پردازد. آنگاه برای توصيف اوضاع مملكت ایران به ذكر نسب ايل قاجار پرداخته و از زمان فتحعلى‌خان قاجار كه معاصر شاه طهماسب سوم صفوى و نادر افشار بود، توضيح را بيشتر نموده و پس از ذكر مرگ وى و سپس محمدحسن خان و ايام اسارت آقا محمدخان و حسینقلى خان جهانسوز در شيراز و مرگ كريم‌خان و پايان حكومت زنديه و شرح نسبتا مبسوطى از ايام حكومت آقا محمدخان و چگونگى مرگ وى بهاريۀ 1212ق را آغاز و تا پايان سال 1241ق سال به سال وقايع را توضيح داده و نام اين جلد را «نامۀ خاقان» لقب داده است.
در اين جلد، چگونگى به تخت نشستن فتحعلى‌شاه، دفع مدعيان سلطنت و روابط با مخالفين كه سال‌ها شاه را سرگرم نموده، جنگ‌هاى ایران و روس كه زمينۀ ارتباط با فرانسه و گسترش روابط خارجى با انگليس را فراهم مى‌نمايد تا عهدنامۀ گلستان با روسيۀ تزارى و بستن عهدنامۀ مفصل با انگليس، قتل گريبايدوف و بسيارى از مسائل دیگر مطرح مى‌شود.
جلد دوم رویدادها را از بهاريۀ 1242 تا پايان عمر شاه بررسى مى‌نمايد. اين جلد به «رسالۀ صاحبقران» نامگذارى شده و علاوه بر اين چند سال پايان سلطنت و يكى دو سالى كه از آغاز سلطنت محمد شاه را بيان كرده، داراى «خاتمه»‌اى نيز هست.
در اين جلد، جنگ دوم ایران و روس، عهدنامۀ تركمانچاى، تجديدنظر در عهدنامۀ مفصل، درگيرى‌هاى ایران در هرات و مرگ عباس‌ميرزا و نايب‌السلطنه كه يک سال قبل از مرگ شاه اتفاق افتاد، چگونگى تشييع جنازه‌ شاه با وحشت از اصفهان به قم، حضور محمد شاه در تهران و تاجگذارى وى، عزل و قتل ميرزا ابوالقاسم فراهانى صدراعظم محمد شاه و صدراعظمى ميرزا آقاسى مطرح شده است.

تاریخ بیداری ایرانیان، کتابی در تاریخ مشروطیت تألیف ناظم الاسلام کرمانی است. ناظم الاسلام سبب تألیف این کتاب را عاری بودن کتب تاریخی ایران از جنبه‌های عبرت آموز برای آیندگان ذکر کرده و نوشته است که پیوسته در این اندیشه بوده که به سبک مورخان اروپایی کتابی در تاریخ ایران بنگارد و نکات تاریخی را در آن مندرج سازد.

جلد اول تاریخ بیداری ایرانیان مشتمل است بر مقدمه، جلد اول، دوم و سوم و حاوی زندگینامه گروهی از رجال معاصر مؤلف و وقایع دوره ناصری و مظفری. این مجلد رویداد‌هایی از ذیحجه ۱۳۲۲ تا رمضان ۱۳۲۴ را شامل می‌شود.
مباحث مقدمه در شرح حال آزادی خواهانی چون سید جمال الدین اسد آبادی و میرزا رضا کرمانی، روحانیونی چون سید محمد طباطبایی و دولتمردان ترقی خواهی چون میرزا حسین خان سپهسالار و امیرکبیر است. وی همچنین حالات ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه را شرح داده و آنان را پادشاهانی دمدمی مزاج و ساده لوح معرفی کرده است.
ناظم الاسلام در مقدمه، شرح مبسوطی بر امتیازنامه رژی نگاشته و به دعوای میان علما و دربار بر سر این امتیاز پرداخته است و نامه‌ها و تلگرام‌های متعددی را که میان طرفین ردوبدل شده، آورده است.
مضامین سه جلد نخست این کتاب مشتمل است بر مباحث مطرح شده در انجمن مخفی، واقعه کرمان و غوغای میان متشرعه و شیخیه، واقعه عمارت بانک یا مدرسه چال، ذکر تاریخچه‌ای از وضع ارامنه و رواج شایعه تکفیر مظفرالدین شاه از سوی سید عبداللّه بهبهانی به جرم تحریک ارامنه به قتل سلطان عبدالحمید، بیان رویداد‌هایی درباره مهاجرت علما به حضرت عبدالعظیم و سپس قم و تحصن در سفارت انگلیس تا صدور فرمان مشروطیت از سوی مظفرالدین شاه که با ذکر اسامی روزنامه‌ها و مدارس موجود در دوره مظفری به پایان می‌رسد.
در این مجلد، ناظم الاسلام کوشیده تا وقایع را روز به روز بنویسد، به طوری که مطالب جلد سوم ثبت روز به روز وقایع از هجدهم جمادی الاولی ۱۳۲۴ تا اول رمضان ۱۳۲۴ است.

جلد دوم حاوی جلد‌های چهارم و پنجم و اضافات و ملحقات است و وقایع شوال ۱۳۲۴ تا رجب ۱۳۲۷ را دربردارد. در این بخش نیز ثبت وقایع روزانه تا بیستم صفر ۱۳۲۵ ادامه یافته، ولی از این تاریخ تا سوم جمادی الاولی ۱۳۲۶ در ثبت وقایع وقفه افتاده است. ظاهراً مؤلف تا وقایع بیستم صفر ۱۳۲۵ را برای چاپ آماده کرده بوده که با علنی شدن مخالفت محمدعلی شاه با مجلس و رویارویی شاه و ملت، موقع را برای نشر بقیه جزوه‌ها مقتضی ندانسته و از تنظیم بقیه مطالب خودداری کرده و این سکوت تا جمادی الاولی ۱۳۲۶ ادامه داشته است.
ناظم الاسلام از چهارم جمادی الاولی ۱۳۲۶ به ثبت وقایع روزانه ادامه داد، ولی این بار به سبب پیش آمدن اوضاع ویژه‌ای پس از به توپ بستن مجلس که از آن به «یوم التوپ» یاد می‌کند و تعطیلی مشروطه، لحن خود را تغییر داد و جانب احتیاط را در پیش گرفت. یادداشت‌های این دوره غالباً با عباراتی که حاکی از ترس است، نوشته شده است.
آخرین جلد تاریخ بیداری ایرانیان با شرح وقایع سیزدهم رجب ۱۳۲۷ به پایان می‌رسد، ولی مطلب ناتمام مانده است. ظاهراً مطلب بقیه داشته اما از ادامه یادداشت‌های ناظم الاسلام چیزی باقی نمانده است، جز یک صفحه که حاوی وقایع دوازدهم تا چهاردهم رمضان ۱۳۲۹ است.

ایران و مسئله ایران اثر لرد کرزن، سفرنامه‌ای است که علاوه بر اطلاعات سیاسی، مطالبی در مورد مسائل اجتماعی، اقتصادی، جغرافیایی و آثار تاریخی شهرهای مختلف ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز را دربردارد. هدف از نگارش این اثر، سیاسی بوده و بیشتر به رقابت‌های روسیه و انگلیس در ایران پرداخته و شیوه تحریر آن، بسیار ممتاز و از لحاظ نثر انگلیسی، اثری ارجمند و عالی است.
این کتاب به عنوان یکی از کتب مهم برای تحقیق در خصوص اوضاع و زمان حکومت قجرها بر ایران به شمار می‌رود. مسافرت کرزن به ایران، به هیچ وجه محدود به نگارش «خلاصه‌ای درباره وضع سیاسی قلمرو شاه» نمی‌ماند. کرزن خود در این باره خاطرنشان می‌سازد که نگارش و تدوین کتابی جامع درباره ایران بدان لحاظ صورت گرفت که وی در ابتدای مسافرتش؛ پس از مطالعه انبوه کتابهایی که تا آن هنگام راجع به ایران توسط سیاحان، سفیران، نظامیان و دیگر اتباع اروپایی نگاشته شده بود، هیچ یک را از آنچنان غنایی برخوردار ندید که بتوان تحت عنوان کتابی جامع درباره این سرزمین کهن، طبقه‌بندی کرد؛ لذا تصمیم ‌گرفت تا بانی تدوین چنین کتابی گردد.
این کتاب نتیجه سه سال کار تقریبا بی انقطاع و مسافرتی هم به مدت شش ماه در سرزمین ایران و سفری قبلی به نواحی همجوار آن و از آن پس نیز ادامه مکاتبات با مقامات صاحب نظر مقیم آن کشور است.

مهدی قلی هدایت ملقب به مخبرالسلطنه (1243-1334) حاکم آذربایجان و نماینده مجلس در زمان قاجار و از مدافعان کودتای سوم اسفند و وزیر علوم، وزیر عدلیه و صدراعظم دوران رضاشاه بود.
او زبان و ادبیات فارسی، عربی، آلمانی و فرانسوی را خوب میدانست و تا حدی به زبان انگلیسی هم آشنا بود. در فن گراورسازی و کلیشه‌سازی سررشته داشت و به موسیقی علاقه بسیار داشت و از نظر علمی آن فن را آموخته بود. در ریاضیات، هیئت و فلسفه هم اطلاعاتی داشت.
مهدی قلی هدایت در زمره رجال نادری است که حوادث زندگی و اتفاقات کشور را به طور روزانه یادداشت کرده است، که امروز به صورت کتاب گزارش ایران: قاجاریه و مشروطیت، یکی از مهمترین منابع تاریخ معاصر می باشد.
وی قریب پنجاه سال در صحنه سیاسی ایران بازیگری داشت و به شش پادشاه خدمت کرد. گاه در مقام استانداری و وکالت و گاه در مقام وزارت و صدارت از مهره‌های اساسی تاریخ معاصر ایران به شمار می رود.

منتخب التواریخ تألیف حاج میرزا ابراهیم خان شیبانی، یکی از منابع عصر ناصری و مظفری است، میرزا ابراهیم خان شیبانی معروف به صدیق الممالک از مستوفیان است که دوران خدمت دولتی و دیوانی در شهرهای اصفهان، تهران و گلپایگان داشته است. گویا منتخب التواریخ تنها اثر به جای مانده از اوست. وی تألیف این کتاب را که یک تاریخ عمومی است، در زمان ناصر الدین شاه آغاز کرد و  رويدادهای تاريخى‌ را تا 1300ق‌/ 1883م‌ در آن‌ گنجاند و آن‌ را منتخب‌ التواريخ‌ ناصری ناميد، اما در آن‌ هنگام‌ به‌ نشر آن‌ توفيق‌ نيافت‌.
در 1315ق‌/1897م‌ تحرير دوم‌ كتاب‌ را به‌ پايان‌ رساند و رويدادهای 15 سال‌ بعد را نيز بر آن‌ افزود. آخرين‌ بار در 1322ق‌/1904م‌ كتاب‌ را ديگر بار نوشت‌ و كامل‌ كرد و منتخب‌ التواريخ‌ مظفّری ناميد. سرانجام‌ در شوال‌ 1326 چاپ‌ و نشر آن‌ انجام‌ يافت‌.
صديق‌الممالك‌ در تأليف‌ اين‌ كتاب‌ دست‌ به‌ اقتباس‌ آشكاری زده‌، چه‌ اثر خود را از آغاز تا رويدادهای 948ق‌/1541م‌ عيناً از روی لب‌ّ التواريخ‌ نوشته يحيى‌ بن‌ عبداللطيف‌ قزوينى‌ نوشته‌ و رويدادهای روزگار قاجارها و نياكان‌ آنان‌ را از جلد سوم‌ تاريخ‌ منتظم‌ ناصری بر گرفته‌ و تنها وقايع‌ سالهای 1300-1322ق‌/1883-1904م‌ را خود نوشته‌ است‌. همين‌ قسمت‌ از كتاب‌ است‌ كه‌ اهميت دارد و از مآخذ مهم‌ اين‌ چند سال‌ از تاريخ‌ ايران‌ به‌ شمار مى‌آيد.

کتاب تاریخ منتظم ناصری از سال اول هجرت حضرت محمد(ص) آغاز گشته و به حوادث مهم هر سال پرداخته است، اما فقط شرح جنگ ها و سلطنت سلاطین نیست، بلکه تولد و ارتحال علما و اعیان مملکت، اختراعات و اکتشافات، وقوع زلزله و سیل، امراض عمومی و کسوف و خسوف را نیز در بردارد.

به گفته نویسنده «در ممالك اسلامیه، از صدر اسلام تاكنون دو قسم فرمانروايى در كار بوده؛ يكى حكمرانى مذهبى به عنوان خلافت، ديگرى حكومت اسلامیه به اسم سلطنت». از اين رو، بخش نخست جلد يكم اين اثر از هجرت پيامبر اكرم(ص)؛ يعنى 622م آغاز و تا زوال خلافت عباسيان دنبال مى‌شود و بخش دوم آن به ماجراى چيرگى هلاكوخان و مغولان مى‌پردازد و ماجراها را تا روزگار نویسنده پى مى‌گيرد.
نویسنده جلد دوم را با رويدادهاى 1193 (سال درگذشت كريم خان زند) به پايان مى‌برد و به «اقتضاى ادب و تكليف چاكرى»، شرح سلطنت سلسله قاجاريه را در ذيل «تواريخ ديگر» نمى‌نويسد و از اين رو، در جلد سوم به ويژه تاريخ سلسله قاجار را از هنگامه پيدايى آن تا 1300 مى‌آورد و درباره تاريخ ايل قاجار تا به سلطنت رسيدن آقامحمدخان قاجار به كوتاهى گزارش مى‌دهد. البته سكوت نویسنده درباره برخى از رجال بزرگ عصر قاجار مانند ميرزا تقى خان امير كبير و كارها و آثار مهم او درنگ كردنى است.