هوشنگ گلشیری نویسندۀ رمان شازده احتجاب بی‌تردید در زمرۀ بارزترین چهره‌های داستان‌نویسی ایران در قرن بیستم قرار می‌گیرد که رمان برجستۀ شازده احتجاب (1348) او را به شهرتی بسزا رساند.
این رمان با ساختاری پیچیده و پر از ابهام، تنها روایتگر زندگی یک شخص (خسرو احتجاب) نیست؛ بلکه نویسنده محور اصلی داستان را اضمحلال و فروپاشی خاندان قاجار قرار داده است و اطلاعات بسیاری دربارۀ خاندان قجری به خواننده می‌دهد. نویسنده با تک‌گویی‌هایی بی‌نظیر که در داستان گنجانده، به شخصیت‌پردازی عمیقی دست زده است. شخصیت‌های شازده احتجاب انسان‌های بحران‌زده، مردد، بی‌هویت و در جست‌وجوی هویتی تازه، مسخ‌شده، خسته و درمانده، مرگ‌اندیش و مأیوس‌اند.
شازده احتجاب، آخرین بازماندۀ خاندانی اشرافی، آخرین شب زندگی خود را می‌گذراند. سر شب وقتی به خانه می‌آمده، مراد را دیده است؛ شاهدی که در تمام صحنه‌های مرگ حضور دارد و به تعبیری منادی مرگ به شمار می‌آید و اینک که یقین دارد زمان مرگش فرا رسیده، می‌خواهد خودش را بشناسد؛ بنابراین به سفری در رؤیا و تاریخ می‌رود، سفری که محرکش عکس‌های بازمانده از گذشتگان است. فخرالنساء همسر درگذشتۀ شازده، مهم‌ترین خاطرات را در ذهن او دارد و در حقیقت وجود او بیشترین دلیل برای رفتن شازده به گذشته است؛ زیرا تنها وسوسۀ ذهنی شازده شناخت فخرالنساء است. گذشته به شکل کابوس‌هایی هولناک و گاهی در ابهامی تاریک بر شازده ظاهر می‌شود.
نتایج جستجو:
سفر کسرا
مجموعۀ 23 داستان کوتاه فارسی
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
«این اولین بار نبود که قهرمان در مسابقه‌های جهانی شرکت کرده بود، اما اولین بار بود که به جای این که اول بشود دوم شده بود و اولین بار بود که استقبال به این مفصلی و گرمی بود، چون که اهل محل می‌خواستند به قهرمان خودشان بگویند که هیچ مهم نیست که اول نشده و دومی هم هیچ دست کمی از اولی ندارد. جلوی در خانۀ قهرمان یک تاق‌نصرت زده بودند و جلوی در باشگاه ورزشی محله یک تاق‌نصرت دیگر زده بودند. سر راهش گاو و گوسفند قربانی کردند و دایره و دنبک زدند و همۀ اهل محل ساعت‌ها در دو طرف خیابان سر پا ایستادند چشم به راه آمدن قهرمان… و قهرمان که آمد، از سر و کول هم بالا می‌رفتند تا او را بهتر ببینند… قهرمان میان مردم مثل این بود که قهرمان اول دنیاست. گریه می‌کرد، همۀ مردم گریه می‌کردند. می‌خندید، همۀ مردم می‌خندیدند. قهرمان اول دنیا روی دست مردم، معلوم نبود چرا گریه می‌کرد و چرا می‌خندید.»
چرند و پرند
چرند و پرند مجموعه نوشته‌های طنز اجتماعی و سیاسی علی‌اکبر دهخدا است که در قالب داستان کوتاه، اعلامیه، تلگراف، گزارش خبری و… نوشته شده است. این نوشته‌ها از ۱۷ ربیع‌الثانی ۱۳۲۵ ه.ق تا ۲۰ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ (۳۰ مه ۱۹۰۷ تا ۲۰ ژوئن ۱۹۰۸) یعنی در فاصلۀ زمانی بین پیروزی انقلاب مشروطیت و شروع استبداد صغیر در ۳۲ شمارۀ هفته‌نامۀ صوراسرافیل به مدیریت جهانگیرخان شیرازی، و در سه شمارۀ صوراسرافیل به مديريت خود دهخدا در سوییس منتشر می‌شد.
نوشته‌های دهخدا در صوراسرافیل با نام‌های طنز دخو، خرمگس، سگ حسن دله، غلام گدا، آزادخان، آزادخان کرد کرندی، علی الهی، کمینه اسیرالجوار، دخو علیشاه، خادم الفقرا، دخو علی، رئیس انجمن لات و لوت‌ها، نخود همه آش، برهنه خوشحال، دمدمی، اویارقلی، و جناب ملااینک‌علی امضا شده‌است، كه این شخصیت‌ها در روایت‌ها حضور داشتند.
شوخ‌طبعی ذاتی و استعداد دهخدا در بیرون‌کشیدن تناقضات و خصوصیات مضحک جامعه و توانایی او در پرداختن به این نکات نوشته‌های او را ممتاز ساخته‌است. علاقۀ دهخدا به مسائل روز جامعه و شناخت عمیق او از ذهنیت و طرز فکر ایرانی و احساس همدردی و همراهی او با جامعۀ ایرانی باعث می‌شد تا او بی‌رحمانه به تمامی سوژه‌های متعدد سیاسی و اجتماعی‌ای که باعث عقب‌ماندگی ایران می‌دانست حمله کند؛ فساد و ناکارآمدی در دولت و مجلس، دولتمردان نالایق، رابطۀ دولت و ملت، نفوذ خارجی، ستم و بی‌عدالتی مرسوم، تحدید آزادی بیان، جهل و آمادگی مردم برای فریب‌خوردن، دورویی، روزنامه‌نگاران فاسد، وضع اسفناک راه‌ها، شکاف بین فقیر و غنی، خرافات، عدم وجود آموزش برای زنان، عدم وجود امکانات آموزشی کافی برای کودکان و… همه موضوع نقدهای بی‌رحمانۀ او بود.
دهخدا با برگزیدن زبان محاوره در نوشته‌هایش از سبک نگارش پیچیده و رایج زمان خود اجتناب کرد و با به‌کاربردن اصطلاحات روزمره، زبان نوشتاری قدرتمندی پایه‌گذاری کرد. او از پیش قراولان نثر مدرن فارسی محسوب می‌شود.
ایران: برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها
کودتای سوم اسفند 1299ش و ظاهر‌شدن رضاخان در صحنۀ سیاسی کشور، سپس اوج‌گیری سریع و مستمر مقام و موقعیت وی و سرانجام، برافتادن سلسلۀ قاجاریه و بر تخت نشستن عنصر نظامی کودتا به‌عنوان شاه تازه، تاکنون در مقالات و کتاب‌های متعددی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این موضوع، دستمایۀ پژوهش تاریخی سیروس غنی نیز واقع شده است که حاصل آن به صورت کتاب ایران: برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها در دسترس همگان قرار دارد.
شاید بتوان گفت وجه ممیزۀ این کتاب از سایر کتاب‌های با همین موضوع، ابتنای آن بر مجموعۀ گسترده‌ای از اسناد منتشره توسط وزارت امور خارجۀ انگلیس و البته بعضاً وزارت امور خارجۀ آمریکاست؛ به‌طوری‌که باید کتاب حاضر را روایت بازسازی‌شده بر اساس اسناد مزبور از وقایع و تحولات منتهی به کودتای 1299 و سال‌های پس از آن، تا تأسیس سلسلۀ پهلوی توسط رضاخان، به شمار آورد. همان‌گونه که نویسنده، خود در پیشگفتار بیان داشته مدت دو سال وقت صرف «پژوهش و نسخه‌برداری پیام‌های تلگرافی در ادارۀ اسناد عمومی و آرشیو ایالات متحده در واشنگتن و مریلند» کرده است تا چنین مجموعه اسنادی را برای نگارش کتاب مزبور گردآوری کند.
فرصت مطالعاتی پست دکتری ۲۲ ماهه
فرصت مطالعاتی پست دکتری در رشته مطالعات اسلامی با تاکید بر منطقه غرب آسیا در لندن اعلام شده است. دوره همکاری متقاضی با این دانشگاه ۲۲ ماهه خواهد بود.
The Postdoctoral Fellow is to serve as the Centre’s administrative associate. Responsibilities attached to this role include, first, working with the Centre Director to implement the strategic goals and objectives of the Centre, develop policies, guidelines and priorities for centre projects, and act as liaison between the Centre Director and affiliated academic staff and students; and, second, overseeing the administration of, and organizing events and activities relating to, the Centre’s MA by Research programme.
The successful applicant will be a recent PhD/ early career scholar with an active research agenda, and a proposal to pursue a research project on a topic relating to Islamic and West Asian regional life. S/he will also have strong English and Farsi language skills.
فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی
برگزیدۀ نوزدهمین دورۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی بر اساس کتابی تدوین شده است که هنوز هم مشهورترین فرهنگ عربی ـ انگلیسی میان غربیان است. دانشمند آلمانی، هانس ور، سال‌ها پیش از جنگ جهانی دوم بر آن شد که لغت‌نامه‌ای بر اساس زبان فصیح رایج در جهان عرب گرد آورد. وی از سال ۱۹۴۶ بر اساس آثار طه حسین، محمدحسین هیکل، توفیق الحکیم، محمود تیمور، منفلوطی، جبران خلیل جبران، امین الریاحی و نیز مجلات، روزنامه‌ها، سالنامه‌ها، راهنماها، کتاب‌های درسی مصر و برخی از کشورهای دیگر به گردآوری فرهنگی عربی ـ آلمانی پرداخت و سرانجام در ۱۹۵۲ توانست نخستین چاپ آن را منتشر کند.
هانس ور در ۱۹۵۹ بر اساس آثار عبدالسلام عُجَیلی، میخائیل نُعَیمه، کرم مَلحَم کرم و نیز مطبوعات و کتاب‌های درسی جدید، ویراست تازه‌ای از فرهنگ خود انتشار داد.
توجه خاص مجامع علمی آمریکا به این فرهنگ مؤلف را بر آن داشت که با همکاری میلتون کوان در پی ترجمۀ آن به انگلیسی نیز برآید. سرانجام با کمک برخی از مؤسسات علمی و حتی شرکت‌های عربی ـ آمریکایی، تحریر انگلیسی کتاب در ۱۹۶۱ منتشر شد.
در برگردان این قاموس به فارسی کوشش شده است در چارچوب عالمانه‌ای که مؤلف به‌دست داده، معادل‌هایی مقبول در فارسی معاصر انتخاب شود، و به دلیل اینکه در دهه‌های اخیر انبوهی اصطلاح و کلمۀ تازه در زبان عربی پدید آمده است، برآن بوده‌ایم به یاری فرهنگ‌های تازۀ عربی ـ انگلیسی، فرانسه، فارسی کاستی‌های آن جبران شود؛ این افزوده‌ها به حدود ۵۰۰۰ واژه و اصطلاح بالغ می‌شود.
هنر امر متعالی مبتذل: دربارۀ بزرگراه گمشدۀ دیوید لینچ
اسلاووی ژیژک، فیلسوف و نظریه‌پرداز اسلوونیایی، بدون شک مهم‌ترین متفکر و نظریه‌پرداز مطالعات میان‌رشته‌ای در دهۀ گذشته است. ژیژک در سال ۱۹۸۹ و با چاپ کتاب «ابژۀ متعالی ایدئولوژی» در غرب به شهرت رسید. اصالت او حاصل تلفیق هوشمندانه و نبوغ‌آمیزی است که از سنت فلسفۀ هگلی، نظریۀ سیاسی مارکسیستی و روانکاوی لاکانی ارائه می‌کند. درعین‌حال ژیژک در آثارش توجه خاصی به سینما نشان داده و مقالات و کتاب‌های فراوانی دربارۀ آن نوشته است، همان به گفتۀ خودش ناکامی در فیلمسازی او را به فلسفه کشانده است.
در کتاب هنر امر متعالی مبتذل، ژیژک قرائتی لاکانی از فیلم «بزرگراه گمشدۀ» دیوید لینچ ارائه می‌کند، اگرچه دامنۀ بحثش شامل فیلمسازان دیگری همچون اسپیلبرگ، توماس وینتربرگ و مباحثی دیگر همچون اخلاق، سیاست و … هم می‌شود.
عکاسان بزرگ جهان
عکاسی صدوشصت‌سال بیش عمر ندارد و با وجود این، در زمان حاضر مبدل به یکی از اساسی‌ترین قالب‌های هنری جهان شده است. در کتاب جذاب عکاسان بزرگ جهان آثار بیش از چهل تن از بزرگ‌ترین نمایندگان این هنر تجزیه و تحلیل شده است و ضمن بحث دربارۀ زمینه‌های بسیار متنوعی همچون عکاسی خبری، تک‌چهره، منظره و مُد، رهیافت‌ها و سبک و شیوۀ برگزیدۀ بزرگ‌ترین عکاسان جهان ارائه گشته است.
از نیسِفور نیِپس که موفق به ثبت نخستین عکس شد و لویی داگر که اولین شیوۀ عکاسی را اختراع کرد، تا جوئل مایروویتز که امروزه یکی از نمایندگان اصلی عکاسی رنگی در آمریکا است، در این اثر معرفی شده‌اند. سبک و آثار این مجموعۀ بزرگ عکاسان، با تکیه بر گزیده‌ای از تصاویر آنان بررسی شده و خصوصیات شیوه‌های آنها در تحلیل‌های تفصیلی که در شرح عکس‌ها آمده، به صورتی گویا بیان گشته است.
در مقدمۀ کتاب با عنوان «سیری در تحولات فنی عکاسی» که نوشتۀ برایان کو، یکی از بزرگ‌ترین متخصصان تاریخ عکاسی دنیا است، اصلی‌ترین شیوه‌های فنی عکاسی (اعم از قدیم و جدید) که در این کتاب از آنها یاد شده و مورد استفادۀ این عکاسان مختلف بوده، تشریح شده است. علاوه بر این، از پیشرفت‌های پیاپی که در ساخت دوربین‌ها و سایر تجهیزات عکاسی روی داده نیز سخن به میان آمده است. فصل‌های مربوط به عکاسان، حاصل کار گروهی از متخصصان عکاسی است که به طور خاص به شیوه و سبک عکاسان موردنظر علاقه‌مند بوده‌اند.
این کتاب حاوی تصاویر فراوان است و بیش از دویست عکس و طرح‌های توضیحی که اختصاصاً برای این اثر تهیه شده‌اند، بدان زینت بخشیده‌اند. واژه‌نامۀ تفصیلی و فهرست راهنما، بخش‌های تکمیل‌کنندۀ کتاب را تشکیل می‌دهند.
سی سال سینما: گزیدۀ مقالات سینمایی (۱۳۵۵-۱۳۸۵)
سی سال سینما بخش عمده‌ای از مقالات تألیفی و تعدادی مقالات ترجمه شدۀ احمد ضابطی جهرمی در زمینۀ سینما را طی سال‌های ۱۳۵۵-۱۳۸۵ دربرمی‌گیرد، که مجموعا شامل ۶۰ مقاله است.
هنگام مطالعۀ این کتاب خواننده می‌تواند کمابیش تمرکز مؤلف بر چهار حیطۀ اساسی هنر سینما را دریابد: مونتاژ تصویر و صدای فیلم، نظریۀ تاریخ و نقد فیلم؛ سینمای ایزنشتین؛ و سینمای مستند. همچنین برخی فصول این کتاب بیانگر پژوهش‌های نویسنده در بررسی جنبه‌ها و جلوه‌های بیان سینمایی در تعدادی از متون ادبیات کلاسیک پارسی، به ویژه شاهنامه است.
این کتاب بر اساس موضوع و سپس تاریخ تألیف فصل‌بندی شده است که دو دورۀ متمایز در پژوهش‌های سینمایی ضابطی جهرمی را شامل می‌شود: دورۀ اول (۱۳۵۵-۱۳۶۰) که حاصل آن پژوهش‌هایی در مونتاژ، سینمای ایزنشتین و نقد فیلم است و دورۀ دوم (۱۳۶۰-۱۳۸۵) که دربردارندۀ مقولات فنی و زیباشناسی تدوین و صدای فیلم و مطالب نظری و علمی مربوط به سینمای مستند است.
گوهر عمر: گفت‌وگو با احمد آرام
احمد آرام یک صد سال پیش در یکی از محله‌های تهران قدیم دیده به دنیا گشود. از عمر او یکی دو سال بیش نگذشته بود که نهضت مشروطیت در ایران پای گرفت، نهضتی که ایران را در آستانۀ دوره‌ای جدید قرار داد و فصلی نو در تاریخ آن گشود و نسلی را پرورد که آرمان‌های بزرگ ترقی‌خواهی و پیشرفت را در حیطه‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی در سر داشتند.
دوران خردسالی و نوجوانی او در حال و هوای پرکشمکش سال‌های پایانی سلطنت قاجارها گذشت. در همین سال‌ها بود که دورۀ دبیرستان را به پایان رساند و سپس در مدرسۀ حقوق و طب که به تازگی تأسیس شده بودند، به ادامۀ تحصیل پرداخت. دو سال در مدرسۀ حقوق تحصیل کرد و دورۀ مدرسۀ طب را تا سال آخر خواند، اما این هر دو را به سودای معلمی کنار نهاد و در سال‌های نخست کار به دبیری در مدارس اصفهان و شیراز پرداخت.
خیلی زود به کتاب‌نویسی روی آورد و نخستین کتاب خود را با عنوان هدیۀ سال نو در بیست و یک سالگی نگاشت. سپس با همکاری دو تن از همدرسان خود، نخستین کتاب‌های درسی فیزیک و شیمی دبیرستان‌ها را تألیف کرد و از آن پس در طول زمانی نزدیک به هفتاد سال، بیش از یک‌صد کتاب ارزنده را که غالباً در زمینه‌های گوناگون علوم جدید تألیف شده بودند، از سه زبان انگلیسی و فرانسه و عربی به فارسی ترجمه کرد.