صفحه اول > برترین اخبار

برگزیدگان جشنواره بین‌المللی فارابی 1398

برگزیدگان یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی، ویژه تحقیقات علوم انسانی و علوم اسلامی، روز 27 مرداد در اختتامیه جشنواره که با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهور و منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم برگزار شد، معرفی و تقدیر شدند.

صاحبان ۱۹ اثر برگزیده داخلی (۲۰ نفر) و هفت شخصیت برگزیده خارجی در حوزه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی از کشور‌های اندونزی، لبنان، انگلستان، ژاپن، کانادا، گرجستان و آمریکا و همچنین هشت شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی شامل دو تن از شخصیت‌های فقید پیشرو علوم انسانی و اسلامی و دو نفر از پیشکسوتان علوم انسانی ایران، یک نفر مترجم برتر، نظریه پرداز برجسته و انجمن علمی و نشریه علمی به عنوان برگزیدگان حائز رتبه یا شایسته تقدیر برگزیده معرفی و تقدیر شدند.

در بین ۱۹ اثر برگزیده داخلی، ۱۵ اثر رساله دکتری و چهار اثر کتاب بود و از لحاظ رده سنی، ۱۱ اثر در بخش بزرگسال و هشت اثر در بخش جوان برگزیده شده‌اند.

تقدیر از ابراهیم امینی و داریوش شایگان
در بخش ویژه جشنواره فارابی از مرحوم آیة الله ابراهیم امینی و مرحوم دکتر داریوش شایگان به عنوان شخصیت‌های پیشرو علوم انسانی و اسلامی و از دکتر منصوره اتحادیه و دکتر غلامعباس توسلی به عنوان دو پیشکسوت علوم انسانی ایران تجلیل شد.

در این بخش، حجت الاسلام دکتر نجف لک زایی به عنوان نظریه پرداز برجسته (به پیشنهاد هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره) و عبدالله کوثری به عنوان مترجم برتر مورد تقدیر قرار گرفتند.

از بین نهادهای پژوهشی فعال در حوزه علوم انسانی و اسلامی هم از انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات به عنوان انجمن علمی برتر و از Journal of research in applied linguistics به عنوان فصلنامه علمی برتر تقدیر شد.

تقدیر از 20 برگزیده جشنواره فارابی
در بخش برگزیدگان گروه‌های علمی در گروه اخلاق، ادیان و عرفان، حسین خندق آبادی، دانش آموخته دانشگاه ادیان و مذاهب با ارائه رساله دکتری خود با عنوان «شکاف میان معرفت اخلاقی و عمل اخلاقی نزد قاضی عبدالجبار و ابوحامد غزالی» در سطح بزرگسال و سید مرتضی طباطبائی، دانش آموخته دانشگاه اصفهان با ارائه رساله دکتری خود با عنوان «اصول اخلاقی کاربری تکنولوژی مدرن: الگویی تلفیقی براساس مکاتب وظیفه گرا، پیامدگرا و فضیلت گرا» در سطح جوان، شایسته تقدیر شناخته شدند.

در گروه تاریخ، جغرافیا و باستان شناسی هم الهه محبوب فریمانی، دانش آموخته دانشگاه پیام نور (مرکز تحصیلات تکمیلی تهران) با ارائه رساله دکتری خود با عنوان «بررسی دفاتر مالی عصر صفوی (مطالعه موردی دفاتر توجیهات آستان قدس رضوی)» به عنوان برگزیده دوم سطح بزرگسال و اسماعیل همتی ازندریانی دانش آموخته دانشگاه بوعلی سینا با ارائه رساله دکتری خود با عنوان « بررسی و تحلیل مجموعه معماری دستکند ارزانفود – همدان» به عنوان برگزیده اول بخش جوان یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی معرفی و تقدیر شد.

در گروه حقوق در سطح بزرگسال هیچ اثری به عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر شناخته نشد و در سطح جوان، فاطمه فتح پور، دانش آموخته دانشگاه شهید بهشتی با ارائه رساله خود با عنوان «مقابله با تروریسم در پرتو دکترین امنیت انسانی» موفق به کسب عنوان برگزیده سوم شد.

در گروه زبان، ادبیات و زبان شناسی، دکتر وحید صادقی به دلیل تالیف کتاب «ساخت نوایی زبان فارسی – تکیه واژگانی و آهنگ» چاپ سازمان سمت در بخش بزرگسال به عنوان برگزیده رتبه دوم، معرفی و قدرت الله ضرونی، دانش آموخته دانشگاه شهید چمران اهواز به دلیل رساله دکتری اش با عنوان «بوطیقای غزل نو: جریان شناسی و تحلیل مولفه های آن» در سطح جوان، شایسته تقدیر شناخته شد.

در گروه علوم اجتماعی و علوم ارتباطات یازدهمین دوره جشنواره فارابی نیز که برگزیده یا شایسته تقدیری در سطح جوان نداشت، میثم اهرابیان صدر، دانش آموخته دانشگاه شهید بهشتی با ارائه رساله دکتری اش با عنوان «موردپژوهی نابرابری فضایی و مناسبات اجتماعی مرتبط با آن در شهر تهران از 1250 تا 1357) به عنوان شایسته تقدیر در سطح بزرگسال معرفی و تقدیر شد.

در گروه علوم تربیتی، روان‌شناسی و علوم ورزشی که بیشترین آثار واصله به دبیرخانه جشنواره را داشت در سطح بزرگسال، دکتر مسعود جان بزرگی و آیت الله سید محمد غروی با تالیف کتاب «اصول درمانگری و مشاوره با رویکرد اسلامی» از انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان سمت به عنوان شایسته تقدیر معرفی شدند و در سطح جوان هم هیچ اثری برگزیده یا شایسته تقدیر شناخته نشد.

در گروه علوم سیاسی، روابط بین الملل و مطالعات منطقه ای، دکتر عباس منوچهری باغبادرانی با ارائه کتاب «فراسوی رنج و رویا؛ روایتی دلالتی – پارادایمی از تفکر سیاسی» به عنوان برگزیده سوم در سطح بزرگسال و علی اسمعیلی اردکانی، دانش آموخته دانشگاه علامه طباطبائی با ارائه رساله خود با عنوان «دیالکتیک مفهوم و واقعیت؛ مساله مهاجرت و تحول مفهوم آن در اتحادیه اروپائی 2008 -0 2016» به عنوان شایسته تقدیر در سطح جوان معرفی و تقدیر شدند.

در گروه علوم قرآنی، تفسیر و حدیث نیز سید محمدعلی طباطبائی، دانش آموخته دانشگاه تهران با ارائه رساله دکتری اش با عنوان «بررسی زمینه های تاریخی اعتقاد به تحریف تورات و انجیل در میان مسلمانان نخستین» به عنوان برگزیده دوم سطح بزرگسال تقدیر شد و زهرا کلباسی اشتری، دانش آموخته دکتری دانشگاه اصفهان هم با ارائه رساله دکتری خود با عنوان «نظریه نزول پیوسته آیات در سوره های قرآن کریم» در سطح جوان، شایسته تقدیر شناخته شد.

در گروه فلسفه، منطق و کلام نیز در سطح بزرگسال، سید جمال الدین میرشرف الدین، دانش آموخته دانشگاه تهران با ارائه رساله دکتری اش با عنوان «دانایی عملی در اندیشه ارسطویی (پیش درآمدی بر فلسفه عملی بر بنیاد فرونسیس ارسطویی) » و در سطح جوان، مصطفی زالی، دانش آموخته دانشگاه تهران با ارائه رساله دکتری خود با عنوان «ضرورت و امکان تبیین امر مطلق در فلسفه هگل» به عنوان حائز رتبه دوم شناخته شدند.

در گروه فناوری اطلاعات، اطلاع رسانی و کتابداری در سطح بزرگسال، دکتر حبیب الله عظیمی با ارائه کتاب «نسخه نامه: کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرست نویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها» (بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی) شایسته تقدیر شناخته شد و در سطح جوان هیچ اثری برگزیده یا شایسته تقدیر شناخته نشد.

گروه مطالعات هنر و زیبایی شناسی هم اثر برگزیده یا شایسته تقدیری در سطح جوان نداشت در سطح بزرگسال، سیده مریم ایزدی دهکردی، دانش آموخته دانشگاه ادیان و مذاهب با ارائه رساله دکتری اش با عنوان «خاستگاه و آداب معنوی صنایع و هنر در فتوت نامه های ایرانی اسلامی» شایسته تقدیر شناخته شد.

در گروه مطالعات میان رشته ای هم در سطح بزرگسال، محمود زمانی، دانش آموخته دانشگاه تهران با ارائه رساله دکتری با عنوان «تحلیل اقتصادی اصول اخلاقی در حقوق قراردادها» شایسته تقدیر و در سطح جوان، پریا پارسا، دانش آموخته دانشگاه هنر اسلامی تبریز با ارائه رساله دکتری با عنوان «تبیین الگوی شهر مربی کودک از منظر اندیشه اسلامی» برگزیده حائز رتبه سوم معرفی شد.

داوران یازدهمین دوره جشنواره بین المللی فارابی در گروه علوم اقتصادی، مدیریت و علوم مالی، گروه فقه و اصول و گروه مطالعات انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) اثری را حائز شرایط کسب عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر ندانستند.

در بخش بین‌الملل یازدهمین دوره جشنواره فارابی هم جیمز وینستون موریس از آمریکا، لیندا کلارک از کانادا، حیدر باقر از اندونزی و علی مهدی زیتون از لبنان به دلیل جمیع اثارشان در حوزه اسلام‌شناسی و نوبوآکی کندو از ژاپن، سوزان روف از انگلستان و گریگول برادزه از گرجستان به دلیل جمیع آثارشان در حوزه ایران‌شناسی به عنوان برگزیدگان جشنواره معرفی و تقدیر شدند.

منبع: سایت جشنواره فارابی

قرآن و کتاب مقدس: متن و تفسیر

قرآن و کتاب مقدس: متن و تفسیر

.Gabriel Said Reynolds, The Quran and the Bible: Text and Commentary, New Haven and London: Yale University Press, 2018

آخرین اثر گابریل سعید رینولدز قرآن و کتاب مقدس: متن و تفسیر است که انتشارات دانشگاه ییل آن را در ابتدای سال 2018/1398 منتشر کرده است. رینولدز از جملۀ محققان “تجدید نظر طلب” در بحث تاریخ جمع و تدوین قرآن است. باورهای این گروه از محققان هم از باورهای مسلم عالمان مسلمان فاصله دارد و هم از بخشی از شرق شناسانی که در قلمرو قرآن پژوهشی کرده‌اند. از آنجا که ماهیت این اثر گونه‌ای تفسیر و حاشیه‌نویسی بر متن قرآن است، رینولدز نیازمند یک متن ترجمه انگلیسی استاندارد از قرآن بوده است و او در میان ترجمه‌های انگلیسی ترجمۀ آقای علیقلی قرائی، محقق هندی تبار مقیم قم، را بهترین دانسته و با اجازۀ او برای متن اصلی از این ترجمه استفاده کرده است. در نظر رینولدز، قرآن، به لحاظ دینی و ادبی و در زبان عربی، منبعی اصیل است اما اثری است که به میزان زیادی فهم آن بستگی به شناخت مخاطبانش از کتاب مقدس و به مضمون روایاتی دارد که از کتاب مقدس گرفته شده‌اند. از این رو، این اثر با فراهم آوردن روایات کتاب مقدسی مرتبط با آیات قرآن و پاره‌ای تفسیرهای مربوط به منابع قرآن در صدد تشویق به فهم همدلانۀ معنا و اصالت قرآن است. او هر جا آیه‌ای ربطی به کتاب مقدس نداشته توضیحی هم ارائه نکرده است. این گزارش مبتنی بر مقدمۀ رینولدز در همین کتاب است.

حدود یک چهارم قرآن با داستان‌های پیامبران یا شخصیت‌های دیگر سنت یهودی و مسیحی مرتبط است و قرآن غالبا فقط با آغاز و انجام داستانها سر و کار دارد. فرض قرآن بر این است که مخاطبانش داستانها را می‌دانند و نیز می‌دانند که قرآن بنای نقل همۀ داستان را به صورت تحت‌اللفظی ندارد. از این رو در قرآن نقل قول مستقیم از کتاب مقدس جز چند مورد نداریم. در پژوهش رینولدز فرض بر این است که کتاب مقدس در دوران جمع و تدوین قرآن نسخه مکتوب عربی نداشته ولی کسانی به طور شفاهی مطالب آن را به عربی نقل می‌کردند. مسلمانان در اوایل ظهور اسلام کتاب مقدس را منبعی معتبر و موثق به حساب می‌آوردند ولی در قدم بعدی است که آن را مُحَرّف تلقی کردند.

روش

رینولدز در قرائت قرآن مستقل از احادیث می‌اندیشد و نیز از رویکرد تاریخی/گاه شمارانه به متن نیز اجتناب می‌کند، رویکردی که فرضش بر این است که آیات خاصی با وقایع خاصی در زندگی حضرت محمد (ص) ارتباط دارند. رینولدز بر ضد قرائت تاریخی قرآن مقالاتی و مطالبی نیز قبلا نوشته و بر این باور است که همۀ آنچه ذیل “اسباب النزول” گفته می‌شود متأخرند و ارزش استنادی ندارند. به‌علاوه، او برخلاف نگاه سنتی که قرآن را کتابی اصیل می‌داند و معتقد است مطالب آن با سنت‌های پیش از خود ارتباط مستقیم ندارد، اصالت قرآن را در ماهیت ارتباطی آن قرار می‌دهد، نه در جوهره‌اش. اما معتقد است برای فهم این نکته ضروری است قرآن را در بافت تاریخی‌اش بفهمیم و لازمۀ این کار کنار گذاشتن احادیث سده‌های میانه است. رینولدز در این پژوهش دغدغۀ ساختار و انسجام یا عدم انسجام معنایی آیات را هم ندارد. او به تَبَع خانم آنگلیکا نویورث (وبر خلاف ریچارد بل) سوره‌های کوتاه مکی را واحدهای جزء جزء نمی‌داند و معتقد است این قبیل سوره‌ها ساختاری متحد دارند. همچنین مانند جان ونزبرو بر این باور است که قرآن در محیطی فرقه‌ای “نازل” شده و به همین دلیل قرآن به زبان همین محیط از منبع آسمانی خود دفاع می‌کند.

نتایج تحقیق رینولدز

قرآن رابطۀ خاصی با سنّت مسیحی و به خصوص آثار آباء کلیسای مناطق شام دارد، هر چند مواردی یافت می‌شود که قرآن از واژگان یهودیان استفاده کرده است (مانند حِطّةٌ در بقره: 58؛ راعِنا در بقره 104 و پاسخ قرآن به روایت میشنایی دربارۀ قصاص در مائده: 32). اما در اکثر موارد واژگانی و حتی در ساختار و مضمون متأثر از و در واکنش به منابع و آموزه‌های مسیحی است. مانند بکارگیری واژه های حواریون، انجیل، و مائده؛ دستور خدا به ملائکه برای سجده بر آدم؛ روایات مربوط به ذوالقرنین؛ تهدید پیامبران یا صدیقین با رجم یا سنگسار مطابق عهد جدید و برخلاف عهد قدیم (هود: 91؛ کهف: 20؛ مریم: 46؛ شعراء: 116؛ یس: 18). شواهد دیگر استفاده از منابع مسیحی در شیوۀ بیان و به‌کار گرفتن تعبیرهایی است که در انجیل یافت می‌شود، اگرچه در غالب موارد به شیوه‌های جدید این کار صورت می گیرد. از این جمله است: مثال دانۀ خردل/حَبَّةٍ مِن خَردَلٍ (انبیاء: 47؛ لقمان:16)؛ و در بهشت درنمی‌آیند مگر آن که شتر به سوراخ سوزن داخل شود (حتی یَلِجَ الجَمَلُ فی سَمّ الخِیاط، اعراف: 40؛ نیز نگاه کنید به: متّی، 19: 24)؛ استفاده از تعبیر حَرث (شوری: 20)؛ و راه رفتن متواضعانه بر روی زمین، وعبادالرحمن یمشون علی الارض هونا (فرقان: 63).
قرآن متنی فراتر از گونه‌ای پیاده‌سازی سادۀ گفتگوی مردی است با دشمنانش.
قرآن با دغدغه‌های مؤلف/ مؤلفانش در ارتباط با پیام‌های منازعه برانگیز کلامی شکل گرفته است، حتی وقتی حرفی را در دهان دشمنانش می‌گذارد یا از گفتمان طرف مقابلش استفاده می‌کند.
دغدغۀ‌های قرآن در خصوص الهیات و پیامبرشناسی راهی را می‌سازد که در آن قرآن به ارائه مضامین مسیحی و یهودی به شیوۀ خودش و در قالب آرمانهای خودش می‌پردازد. این یک اصل است که آدم صدیق باید سخنان صادق دربارۀ خدا به زبان آورد، یعنی این که او شریک و رقیب ندارد. مثلاً نوح در حالی که تا قبل از طوفان در تورات هیچ چیز نمی‌گوید و در انجیل صرفا مُبلّغ صداقت و درستی است، در قرآن نوح مُبلّغ صداقت و درستی اعتقادی می‌شود و مُبلّغ لااله‌ الاّ هُو- با لحاظ تفاوت بیان داستان انبیاء در عهدین و قرآن. و بدین‌سان همۀ پیامبران در قرآن مُبلّغ اندیشه‌های حضرت محمد (ص) می‌شوند، مانند ابراهیم که در قرآن مبلّغ دین یکتاپرستی است، گویی پیامبران آرمان و کار دیگری نداشتند جز همین و جز این که گاهی به مردم بگویند “از خدا و رسول اطاعت کنید”.
این تحقیق رینولدز را مشتاق به یادگیری و فهمیدن دقیق زبان عربی کرد. قبلا خداوند به زبان‌های دیگر سخن گفته بود و اکنون در این آخرین مرحله لازم است به عربی هم سخن بگوید.
برای رینولدز این اهمیت دارد که چگونه مؤلف/ان قرآن توانستند از خود کتاب مقدس Bible سر در آورند و بفهمند. پاسخ این سوال بسیار سخت است. به خصوص وقتی راهی را در نظر بگیریم که در آن دغدغه‌های کلامی و ادبی گفته‌های قرآن را شکل می‌دهد. ما در قرآن با یک دوگانگی جالب مواجه می‌شویم، از طرفی آیاتی را می‌بینیم که از سنت کتاب مقدسی به کلی فاصله گرفته‌اند، مانند:

نام آذر برای پدر ابراهیم به جای تراح در کتاب مقدس ( قرآن، انعام:74)؛

اندیشۀ نامیدن عُزیر (عِزرا) به عنوان فرزند خدا (توبه: 30) از زبان یهودیان؛

اسحاق و یعقوب فرزندان ابراهیم (84:6 ؛ 71:11 ؛ 49:19 ؛ 72:21 ؛ 17:29)؛

حضور هامان، به عنوان صدر اعظم، در مصر به جای ایران در کتاب اِستر (6:28 ، 8، 38 ؛ 39:29-40)؛

معرفی مریم مادر عیسی به عنوان خواهر هارون و موسی و دختر عمران (35:3-36؛ 28:19؛ 12:66)؛

همسر فرعون (نه دخترش) موسی را به فرزند خواندگی می‌پذیرد (9:28) و این که آن فرعونی که موسی را بزرگ کرد همان فرعونی است که موسی بعد در برابر او قرار می‌گیرد (18:26).

و از طرف دیگر، در بعضی موارد قرآن از کتاب مقدس فاصله گرفته اما برای آن که نماد یا آموزۀ خاصی را بسط دهد یا ایجاد کند. در مواردی قرآن علی الظاهر صرفا به دنبال سازگار ساختن بیان اسطوره‌ای یا افسانه‌ای کتاب مقدس است.

تأمل آخر

رینولدز سؤال دربارۀ مؤلف قرآن را باز می گذارد. مسلمانان سنتی و مدرن همگی تقریبا مؤلف را خدا می‌دانند. نسلی از شرق شناسان سنتی مؤلف را حضرت محمد (ص) می‌دانند. این موضع یک شکل بازسازی شده از آموزۀ سنتی تداوم وحی (serial revelation)، به تعبیر جان ونزبرو، است که محققانی پس از ونزبرو، مثل خود او، در صدد برآمده‌اند تا بفهمند چگونه ایدۀ تدوام وحی راهی است برای بیان این که چگونه قرآن علی رغم تنوع مطالبش یک مؤلف داشته است.

به نظر رینولدز اینها تلاشهایی بوده است که صرفا دلیل آکادمیک جذاب داشته تا از طرح این امکان اجتناب کنند که قرآن می‌تواند چند مؤلف یا چند ویراستار داشته باشد. با این فرض، می‌توان تنوع و تفاوت ساختاری سوره‌های مائده، نجم، و الرحمن را فهمید. از این رو، همه جا رینولدز می‌گوید قرآن چنین می گوید نه خدا و نه پیامبر و به گمانش بهترین راه حل برای سؤال از مؤلف قرآن است.

در این کتاب رینولدز مدعی است لازمۀ ارجاعات خود قرآن به تورات و انجیل این است که مخاطبان اولیه‌اش این دو کتاب را می‌شناخته‌اند. بر این اساس، قرآن پیوند محکمی با کتاب مقدس دارد. اما به نظر رینولدز باید قرآن را بفهمیم نه فقط به عنوان کتاب مقدس مسلمانان بلکه به عنوان اثری محوری در تاریخ منابع کتاب مقدسی.

گزارشگر: سعید عدالت‌نژاد

رازهای روابط برخی مسلمانان با آلمان نازی

دنیای اسلام و جنگ آلمان نازی کتابی است که سال ۹۸ توسط نشر ثالث روانه بازار نشر شد (برای خرید کتاب اینجا را کلیک کنید). این کتاب نوشته دیوید معتدل و با ترجمه ایرج معتدل منتشر شده است و نگاهی به کنش آلمان نازی در مواجهه با مسلمانان دارد، هنگامی که در نیمه دوم جنگ دوم جهانی به سرزمین‌های اسلامی وارد شدند و در این مواجهه شروع به تبلیغات وسیعی برای جلب نظر مسلمانان کردند. دیوید معتدل در این کتاب به خوبی فعالیت‌های آلمانها را در جهت جذب مسلمان‌ها با جزئیات به قلم آورده است. عکس رو و پشت جلد کتاب مخاطب را با تصویری مواجه می‌سازد از لشکر اس اس که در حال برگزاری نماز جماعت هستند، عکسی که در وهله اول تعجب برانگیز است و این پرسش را به ذهن می‌آورد که این همه مسلمان در لشکر اِس اِس چه می‌کردند. برای روشن‌تر شدن هرچه بیش‌تر ماجرای این کتاب به سراغ مهدی تدینی، مترجم و پژوهشگر حوزه آلمان نازی رفتیم. حاصل این گفت‌‌وگو را به نقل از سایت انتخاب در پی می‌خوانید:

مهدی تدینی مترجم و پژوهشگر تاریخ: رابطه حزب نازی به عنوان یک قدرت را با مسلمان‌ها می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد؛ یک مسئله اساسی این است که حزب نازی یک پدیده تاریخی است، یعنی دیگر وجود ندارد. مثل حزب کمونیسم که اکنون دیگر یک پدیده تاریخی است، و جز به صورت نقطه‌ای در نقاطی از جهان، دیگر وجود ندارد، حتی این نقاط موجود مانند چین یا کوبا در تعریف کلاسیک از کمونیسم نمی‌گنجند؛ چون آن نظام کمونیستی که وجوه اقتصادی تعریف‌شده‌ای داشت، دیگر عملا در این کشورها وجود ندارد (با تنها استثنا که کرۀ شمالی است).

پیش از هر نکته دیگری به نظر می‌رسد در وهله اول، عکس روی جلد توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند، در این باره توضیح می‌دهید؟

این عکس تصویری است از نماز جمعه لشکر خنجر، لشکری کوهستانی از مسلمانان بوسنی و زیرمجموعه اس اس که بسیار هم ترسناک و خشن بود. اولین بار بود که لشکری با این شکل کاملا مسلمان – غیرمسلمان‌ها در میان آن‌ها اندک بودند – در میان نیروهای آلمانی انسجام یافته بود.

اصلا چه شد که سر و کار نازی‌ها در نیمه دوم جنگ جهانی به مسلمانان افتاد؟

رابطه حزب نازی به عنوان یک قدرت را با مسلمان‌ها می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد؛ یک مسئله اساسی این است که حزب نازی یک پدیده تاریخی است، یعنی دیگر وجود ندارد. مثل حزب کمونیسم که اکنون دیگر یک پدیده تاریخی است، و جز به صورت نقطه‌ای در نقاطی از جهان، دیگر وجود ندارد، حتی این نقاط موجود مانند چین یا کوبا در تعریف کلاسیک از کمونیسم نمی‌گنجند؛ چون آن نظام کمونیستی که وجوه اقتصادی تعریف‌شده‌ای داشت، دیگر عملا در این کشورها وجود ندارد (با تنها استثنا که کرۀ شمالی است). ناسیونال‌سوسیالیسم (نازیسم) نیز پدیده‌ای تاریخی است، به همین خاطر هم آن‌چه در رابطه با سایر نظام‌های برقرار رخ می‌دهد و بسیار عادی جلوه می‌کند، در رابطه با نظام‌هایی چون ناسیونال‌سوسیالیسم که به تاریخ پیوسته‌اند، شاید غیرعادی به نظر برسد. مثلا برای ما بسیار عادی است که در جنگ یا درگیری‌ای سیاسی، بین آمریکا با مسلمان‌ها اتحادی شکل بگیرد، مثل جنگیدن بخشی از مسلمان‌ها در کنار آمریکایی‌ها علیه داعش. مواردی از این دست چون هنوز به تاریخ نپیوسته‌اند، عادی جلوه می‌کنند.

به همین ترتیب آلمان نازی هم در بستر تاریخی خود به عنوان یک قدرت جهانی با همه بازیگرانی که می‌توانستند در پیشبرد اهدافش ایفای نقش کنند ارتباط و اتحاد برقرار می‌کرده است، از جمله مسلمان‌ها.

چه شد که آلمانی‌ها با مسلمان‌‌ها همراه یا هم‌سنگر شدند؟ بیشتر بخوانید

منشا طبیعی فراگیری ویروس کرونای کوید-۱۹

منشا طبیعی فراگیری ویروس کرونای کوید-۱۹

۱۷ مارس ۲۰۲۰

براساس یافته‌هایی که در هفدهم مارس (سه شنبه: 27 اسفند 1398) در مجله نیچر مدیسین منتشر شده است، ویروس کرونای جدید SARS-CoV-2 که در سال گذشته در شهر ووهان چین پدیدار شد و موجب پخش گسترده کوید-۱۹ در بیش از هفتاد کشور شده است، محصول فرآیند تکامل طبیعی است.

با تحلیل داده‌های توالی ژنوم عمومی از SARS-CoV-2 و دیگر ویروس‌های مرتبط، مدرکی مبنی بر این که ویروس در آزمایشگاهی ساخته شده باشد یا به نحوی مهندسی شده باشد، یافت نشده است. دکتر کریستین اندرسن، دانشیار ایمنی‌شناسی و میکروب‌شناسی موسسه تحقیقاتی اسکریپس (Scripps) و نویسنده مسئول این مقاله گفت: «با مقایسه داده‌های توالی ژنوم در دسترس از دسته‌های ویروس کرونای شناخته‌شده، می‌توانیم با قاطعیت تعیین کنیم که SARS-CoV-2 از فرایندی طبیعی ناشی شده است». علاوه بر اندرسون، دیگر نویسندگان این مقاله با نام «منشا ابتدایی SARS-CoV-2» عبارتند از: رابرت ف گری از دانشگاه تولان، ادوارد هولمز از دانشگاه سیدنی، اندرو رامبوت از دانشگاه ادینبورو، یان لیپکین از دانشگاه کلمبیا. بیشتر بخوانید

جلد 27 دانشنامه جهان اسلام منتشر شد

دانشنامه جهان اسلام، ج27، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، 1398

دانشنامه جهان اسلام دایرة‌المعارفی است درباره آموزه‌های دین اسلام، تمدن و فرهنگ مسلمانان، از آغاز پیدایش اسلام تا زمان حاضر.

بنیاد دایره المعارف اسلامی در سال 1362 به عنوان یک مؤسسه غیردولتی و غیرانتفاعی تأسیس شد. تمرکز اصلی بنیاد بر تولید دانشنامه جهان اسلام به ترتیب حروف الفباست. جلد اول در سال 1375 منتشر شده و در بهمن ماه 1398 جلد بیست و هفتم آن روانه بازار شده است. جلد بیست و هفت با سیصد و شصت و شش مقاله در هشتصد و پنجاه و هشت صفحه با مقاله شرق‌ شناسی، نوشته سعید عدالت‌نژاد، آغاز و با مقاله شهادت، نوشته سعید شفیعی، به پایان می‌رسد.

مقاله‌های این جلد مانند مجلدات دیگر در چهار محور موضوعات، مفاهیم، اشخاص و آثار تنظیم شده‌اند. موضوعاتی چون شناسنامه، شطرنج، شعر، شکنجه، شمع، شمشیر؛ مفاهیمی چون شرک، شفاعت، شک؛ اشخاصی مانند شِمر، شمس تبریزی، علی شریعتی، جعفر شریف امامی، سید کاظم شریعتمداری، شریف رضی؛ و آثاری از قبیل الشقائق النُعمانیة فی علماء الدولة العثمانیة، شواهد الربوبیة و شواهد النبوة در این جلد مقاله دارند.

دقتها و نکته سنجیهای کم نظیر در نگارش و تدوین اکثر مقالات دانشنامه جهان اسلام را در طراز یکی از بهترین کتابهای مرجع دنیا قرار داده است. محققان و کتابخانه‌های دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی از این اثر بی‌نیاز نیستند. برای توصیفی از دیگر جلدهای دانشنامه اینجا را کلیک کنید.

برای تهیه این اثر با شماره تلفن فروشگاه کتاب مرجع 88961303 021 یا با بخش فروش سایت آثار برتر تماس بگیرید.

بیست و هفتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال

گزارش اجمالی بیست و هفتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال

با وجود توسعه و تنوع وسایل ارتباط جمعی، كتاب و كتابت، هنوز اصلی ترین و ارجمندترین وسیله انتقال فرهنگ و بارزترین نماد شكوفایی و بالندگی فرهنگ شمرده می شود و شأن قلم و مرتبت والای كتابت، همچنان مورد اكرام و احترام اولیای امور در اكناف عالم است. از آنجایی كه اساس نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر احكام و تعالیم اسلامی و فرهنگ غنی اسلام و ایران است، تقدیر از اهل قلم را از وظایف خود می داند؛ لذا به منظور انجام این وظیفه خطیر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 1362 طرح «كتاب سال جمهوری اسلامی ایران» و از سال 1372 طرح بزرگ «جایزه جهانی كتاب سال جمهوری اسلامی ایران» را با هدف شناسایی، گزینش و معرفی آثار برگزیده جهانی و بزرگداشت پدیدآورندگان آنها، در جهت ارتقای سطح دانش و اعتلای فرهنگ مكتوب، بنیان نهاد. براساس این طرح، همه ساله كتابهایی كه برای اولین بار طی سال قبل در كشورهای مختلف به جز ایران در دو حوزه«مطالعات اسلامی» و «مطالعات ایرانی» در سه بخش تألیف، ترجمه و تصحیح به زبانهای مختلف منتشر شده اند، بررسی می شوند و مؤلفان آثار برگزیده، از ریاست جمهوری اسلامی ایران لوح تقدیر دریافت خواهند كرد و همچنین جوایزی به آنان اعطا خواهد شد. بیشتر بخوانید

افتتاح کتابخانۀ ديجيتال جهان

کتابخانۀ دیجیتال جهان افتتاح شد. علاقمندان از سراسر جهان می‌توانند به منابع الکترونیکی این کتابخانه از طریق وب‌سایت آن دسترسی داشته باشند. این وب‌‌سایت در ادارۀ مركزی یونسكو در پاریس كار خود را آغاز کرد.
در این وب ‌سایت كتاب‌های نادر، نقشه‌‌های تاریخی، نسخ خطی، ‌فیلم و عكس از كتابخانه ‌ها و آرشیوهای سراسر جهان ارائه می ‌شود. مراجعه‌كنندگان به این سایت قادر خواهند بود تا به تمام این موارد به هفت زبان عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، پرتغالی، روسی و اسپانیائی دسترسی یابند.
32 مؤسسه از برزیل، بریتانیا، چین، مصر، فرانسه، ژاپن، روسیه، عربستان سعودی و آمریكا برای اجرای این پروژه به یاری سازمان یونسكو شتافتند. اجرای این پروژه نخستین بار در سال 2005 به‌وسیلۀ بزرگ‌ترین كتابخانۀ جهان یعنی كتابخانۀ کنگرۀ آمریكا به یونسكو پیشنهاد شد.
كتابخانۀ الكترونیكی جهانی به آدرس زیر در دسترس کاربران می‌باشد:

https://www.wdl.org/en

شرکت گوگل و بنیاد قطر هر کدام با سه میلیون دلار، بنیاد کارنگی با دو میلیون دلار، دانشگاه علم و تکنولوژی ملک‌عبدالله با یک میلیون دلار و شرکت مایکروسافت با یک میلیون دلار کمک،‌ از جمله پشتیبانان مالی این طرح هستند.
کتابخانۀ دیجیتال جهان جلوه‌های فرهنگی نقاط گوناگون جهان را به‌صورت چندزبانه و رایگان در اختیار کاربران قرار می‌دهد. هدف از راه‌اندازی این کتابخانه در چهار محور خلاصه شده است: ارتقای تفهیم و تفاهم میان ملت‌ها و فرهنگ‌ها، افزایش ظرفیت و تنوع مضامین فرهنگی در اینترنت، فراهم‌ساختن منابع برای آموزگاران، پژوهشگران و مخاطبان عام و ظرفیت‌سازی برای مؤسسه‌های مشارکت‌کننده برای کم‌کردن خلأ دیجیتالی درون و میان کشورها.

برای نمونه چند لینک جالب از این سایت:

http://www.wdl.org/en/item/2679/zoom.html

http://www.wdl.org/en/search/gallery?ql=eng&l=Persian

http://www.wdl.org/en/search/gallery?ql=eng&s=Iran

المُوَطَّأ مالک بن انس به انگلیسی

در تاریخ فقه اسلامی چنین مشهور است که کتاب المُوَطَّأ (منسوب به مالک بن انس متوفی 179) قدیم‌ترین اثر فقهی حدیثی در جهان اسلام است. این کتاب حاوی درس‌های مالک است که به روایت‌های مختلف توسط شاگردانش نقل شده است. در شرق جهان اسلام، یعنی عراق، روایت محمد بن حسن شیبانی (متوفی 189) و در غرب جهان اسلام، یعنی قیروان و فاس، روایت یحیی بن یحیی اللیث (متوفی 234) مشهور است. حنفیان فقط روایت شیبانی را پذیرفته‌اند و مالکیان روایت یحیی را. برای اطلاع از فهرست مهمترین کتابهای فقهی مذهب مالکی به ترتیب تاریخی اینجا را کلیک کنید.
نورمن کالدر (Norman Calder)، محقق بریتانیایی در قلمرو فقه و اصول اسلامی، در کتاب مطالعاتی در فقه اولیۀ اسلامی (1993) بر این باور است که المُوَطَّأ پس از درس‌های مالک در کتاب المدوّنة الکبری توسط عبدالسلام بن سعید سَحنون تنوخی (متوفی255) گردآوری و تدوین شده است و بر المدوّنة تقدم ندارد. دانشگاه هاروارد، دانشکدۀ حقوق، بخش برنامۀ فقه اسلامی، ترجمۀ انگلیسی این کتاب را از روی نسخۀ یحیی بن یحیی اللیث در دسامبر 2019/آذر ماه 1398 منتشر کرده است. ترجمه توسط محمد فاضل (Mohammad Fadel) از دانشکدۀ حقوق دانشگاه تورنتو و کونل مونتی (Connell Monette ) از دانشکدۀ امریکایی کازابلانکا به صورت مشترک انجام شده است. برای اطلاع بیشتر از این ترجمه اینجا را کلیک کنید.

در کشاکش دین و دولت

کتاب تازه‌ای از استاد دکتر محمدعلی موحد، مورخ، مولوی‌پژوه و حقوق‌دان برجستۀ ایرانی توسط نشر ماهی منتشر شد. این کتاب که «در کشاکش دین و دولت» نام دارد حاصل پژوهش‌های موحد در باب رابطۀ میان دین و دولت در اسلام و ارتباط ایران و ایرانیان با این مقوله است.

کتاب «در کشاکش دین و دولت» با گزارشی فشرده از دوران سی سالۀ پس از رحلت پیغمبر اکرم در سال 11 هجری تا صلح امام حسن(ع) و معاویه در سال 41 هجری آغاز می‌شود و در پی آن، موحد چنان که خود گفته است می‌کوشد «با دقت در مضمون روایت‌های مورخان و تعمق در زیر و بم آن‌ها، تصویری بالنسبه معقول و قابل اعتماد آن دوران» به دست دهد.»

بر این پایه او دو نگاه را از دو منظر به این دوران سی‌ساله به مخاطب ارائه می‌دهد. یکی نگاهی که عمده تمرکزش بر مقوله شکل‌گیری و تأسیس حکومت اسلامی و مقولۀ خلافت است و دیگری نگاهی که بر نزاع‌های برآمده از شکل‌گیری این حکومت ناشی شده تمرکز دارد. به عنوان نمونه در بخش «نگاه اول» از فصل اول کتاب، محمدعلی موحد به مقولاتی مانند «تصویری از حکومت در صدر اسلام»، نسبت ساخت حکومت خلیفه‌ای با ساخت پادشاهی، ابعاد مقولۀ بیعت و… پرداخته است و در بخش «نگاه دوم» مقولاتی مانند «نزاع در میان قریشیان»، «نخستین ترور سیاسی در اسلام»، «چگونه مسلمانان بر خلیفه شوریدند؟»، «نزاع خانگی و ماجرای جنگ شتر» و… می‌پردازد.

دوران سی‌ساله‌ای که موحد در فصل اول کتاب بر آن تمرکز کرده، آبستن وقایع شگرفی بوده است که سرنوشت حکومت زیر پرچم اسلام را رقم زد. در آن سی سال، ماجراهایی سهمگین و خون‌آلود اتفاق افتاد.

فصل دوم کتاب «چگونه اسلام در ایران راه یافت؟» نام دارد. این فصل با مروری بر روند سقوط یزدگرد و تسخیر ایران آغاز می‌شود و پس از مروری گزارش‌گونه از فراز و نشیب‌های نبرد به روایات متون تاریخی و از جمله آنچه که طبری و فردوسی، بلاذری و دینوری درباره نبردهای میان اعراب و ایرانیان نوشته‌اند می‌پردازد و پس از نگرشی انتقادی به روایت فردوسی از این نبردها، در بخشی که «تحلیل و تأمل» نام گرفته است، به مقولۀ ساختار ناعادلانۀ جامعۀ ساسانی و تاثیر آن در پیروزی اعراب (و یا آنگونه که موحد در کتاب خود مکتوب کرده است: تازیان) می‌پردازد.

فصل سوم کتاب «برآمدن دیوان و دیوان‌سالاران» نام گرفته است. این فصل از منظری اقتصادی به مقولۀ فتوحات پرداخته است. بخش اول این فصل به پیشینه دیوان‌سالاری نزد مسلمانان تا پیش از فتوحات اختصاص یافته است و بر مقولاتی نظیر «خالصه‌جات»، «بطایح»، «انواع درآمدهای دیوانی»، «دفاتر مسّاحی»، «مالیات سرانه»، «بیت‌المال» و… تمرکز دارد.

در بخش دوم این فصل نوآوری‌های دوران فتوحات در زمینه‌های مالی مورد توجه قرار گرفته‌اند و مقولاتی مانند جایگاه خراج و جزیه در نظام اقتصادی اسلام با تمرکز بر آنچه در قرآن و نیز شاهنامۀ فردوسی در این زمینه ذکر شده است مورد توجه قرار گرفته است. «آغاز تاسیس دیوان در اسلام»، «رایزنی عمر با صحابه» و «خراج در عراق و ایران» از جمله مباحثی است که ذیل این بخش مورد توجه قرار گرفته‌اند. منابع اصلی و فرعی درآمد دولت نیز از دیگر مباحث این فصل هستند. به گفته موحد منابع فرعی درآمد دولت «صوافی، هدایای نوروز و مهرگان، عوارض بازرگانی و…» را شامل می‌شده است.

فصل چهارم کتاب «ایرانیان در میان تازیان» نام گرفته است. این فصل با مرور «روابط آغازین ایرانیان با مسلمانان» آغاز می‌شود و از جمله به مقولاتی نظیر «ایرانیان در خدمت پیامبر»، «نامۀ پیامبر به خسروپرویز»، «سورۀ روم»، «ایرانیان در یمن»، «جانبداری ایرانیان یمن از اسلام» و… می‌پردازد. بخش دوم این فصل نیز به فرآیند گرویدن ایرانیان به اسلام می‌پردازد.

فصل پنجم کتاب «تازیان در ایران» نام گرفته است و ابتدای آن با مقولۀ گسترش فتوحات اعراب در مناطق داخلی سرزمین ایران از جمله اصفهان، کاشان، ری، فارس، کرمان، سیستان، آذربایجان و خراسان اختصاص یافته است و بخش دیگر آن عهدنامه‌ها و امان‌نامه‌هایی که میان ایرانیان و اعراب منعقد شده است را مرور می‌کند.

ششمین و آخرین فصل کتاب «قصۀ شگفت خارجی‌گری و پدیده قرّا» نام گرفته است. تمرکز این فصل بر شکل‌گیری خوارج در اسلام است و به مقولۀ حضور خوارج در ایران نیز توجه دارد. پی‌نوشت این فصل نیز «خارجی‌گری نو» نام گرفته است.

ویژه‌نامۀ «پرسش» روزنامۀ اصفهان زیبا منتشر شد

روزنامۀ اصفهان زيبا به عنوان زبان گويای شهر و رسانه‌ای برتر ميان مطبوعات اصفهان با اطلاع و آگاه‌سازی مخاطبان از رويدادهای خبری و حوادث استان اصفهان هر روز به طور مستمر و منظم در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گيرد و با ايجاد يک بستر ارتباطی قوی در جهت افزايش اطلاعات و ارتقای فرهنگ شهروندی حركت می‌نمايد.
سرویس‌های این روزنامه شامل سرویس ایران و بین‌الملل، شهر، استان، جامعه، ‌فرهنگ و هنر، اقتصاد و صنعت، ورزش و با رويكرد پوشش مسائل کشوری و بين‌المللی در قالب خبر، مقاله، تحلیل و عکس باعث گرديد تا روزنامه از جايگاه خاصی در بين روزنامه‌های محلی برخوردار شده و در آگاه‌سازی شهروندان از اتفاقات در سطح بين‌المللی، كشوری و استانی نقش موثری داشته باشد.

ویژه نامۀ «پرسش» این روزنامه 24 شهریورماه با عنوان «پرونده‌ای برای زیست امیدوارانه» همراه با نوشتارها و گفتارهایی از سعید مدنی، ناصر مهدوی، حسین دباغ، عباس عبدی، علی سرزعیم، محمد دهقانی، رحمن قهرمانپور، جواد حیدری، سعید عدالت‌نژاد، محمدعلی دادخواه، عسگر قهرمانپور، علی زمانیان، میلاد نوری، محمد درویش و محمدرضا یوسفی منتشر شد.

خلاصه‌ای از یادداشت «امیر تاکی» دبیر این ویژه‌نامه:
«موضوع این شماره از ویژه‌نامه در حوزۀ امید است: امید نه از منظر یک شعار سیاسی یا انتخاباتی؛ که منظور از آن، یک پارامتر مهم در زیست انسانی آرمان‌خواهانه است. امید نه این است که شعار ما باشد؛ امید همان نوع نگاه ما به زندگی و تشکیل‌دهندۀ بینش و هویت جمعی و فردی ماست. مگر می شود از انسان و انسانیت صحبت کرد، ولی مفهوم امید را نادیده انگاشت؟ … برخی از اندیشمندان معتقدند ایمان بیش از آنکه از جنس یقین باشد، از جنس امید است. در واقع انسانی که زندگی‌اش را معنا، و برای آن هدفی معین کرد، رفته‌رفته به آن هدف و معنا ایمان می‌یابد. این ایمان ساحل امن درونی او برای گام‌برداشتن در کنار دریای مواج روزگار است. ایمان او به آرمان‌هایش، ارزش‌هایش و زیست توأم با معنایش در واقع امید به حقیقت است. او امیدوار است که مسیرش صحیح و آینده و نهایت آن به گونه‌ای باشد که از قبل تصویرش را ساخته است؛ بنابراین با این نگاه پاسخ بخشی از پرسش‌های پیرامون ایمان دست‌یافتنی می‌شود و به ایمان به عنوان امری خارق‌العاده نگریسته نمی‌شود.
نمود اجتماعی امید یکی دیگر از جنبه های مهم این مفهوم بزرگ است. دربارۀ حرکت‌ها و جنبش‌های عظیمی که در طول تاریخ شکل گرفته و مردمی را به مسیر تعیین سرنوشت اجتماعی خود رهنمون ساخته است، با قدرت می‌توان گفت که بدون حضور و نقش امید سرنوشت‌ساز نشده‌اند…
در این شماره از ویژه‌نامۀ پرسش در حوزه‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، فلسفی، عرفانی، الهیات، زیست‌محیطی و … با حضور استادان و اندیشمندان صاحب‌نام و درخشان به بررسی امید خواهیم پرداخت تا شاید گامی اندک در مسیر توسعۀ زیست متعالی انسانی برداریم…»