گزارشی از ترجمه‌ عربی شاهنامه

البته فردوسی بین تودۀ متوسط عرب‌ با گرایشات ملی طبعا به دلیل زبان تندش نسبت به تازیان محبوب که هیچ بلکه منفور هست، و او را از شعوبیۀ تندرو و از رافضیان متعصب می‌دانند و همان دو بیت شاید الحاقی شاهد آنهاست:

زشیر شتر خوردن و سوسمار            عرب را به جایی رسیده ست کار

که فر کیانی کند آرزو                     تفو بر تو ای چرخ گردون تفو

را از اغلب عرب‌ها با ترجمه زیر می‌توانید بشنوید:

مِن شُرب لَبَن الابل وأكل الضب بلغ العرب مبلغاً أن يطمحوا في تاج الملك؟  فتباً لك أيها الزمان وسُحقاً

اما بین اهالی فرهنگ و دانشگاهیان عرب زبان، فردوسی جایگاه ویژه‌ای دارد؛

من نخست به یک اشتباه رایجی اشاره کنم که بسیاری گمان می‌کنند که با هزاره‌ فردوسی در سال ۱۳۱۳ش در تهران و توس بود که جامعه‌ عرب با شاهنامه آشنا شد. این ادعایی کاملا پوچ و بی‌اساس است.

بیشتر بخوانید

بیشتر بخوانید

این درخواستِ دانشجویان و محققان برای بسیاری از استادان تکراری است: لطفاً کتاب یا مقاله‌ای خوب در فلان موضوع به من پیشنهاد کنید. طبیعی است که ذهن هر استادی یادآور همۀ نمونه‌های خوب نخواهد بود و در پاسخ فقط چند مورد احتمالاً تازه دیده شده را پیشنهاد می‌کند. از این رو، با هدف پاسخی نسبتاً کارآمد به این درخواست طرح ایجاد یک پایگاه اطلاع رسانی آثار برتر در زمینۀ مطالعات ایران و اسلام از سال 1385 مطرح شد. مطالعات فنّی اولیه و تهیه داده‌های مرتبط دو سال زمان برد. از 1387 فعالیت رسمی ما با هدف اصلی و غیرانتفاعی ارائۀ بهترین آثار (بخش تولید محتوا) و در عین حال امکان خرید (بخش فروش) برای کاربران آغاز شد.

سخن از مردی است که در موطن خویش ماند، بسیار خواند، بی هیچ‌ پیرایه و حاشیه و ادعا، آیینه‌وار درس گفت، به کتاب و خواهندگان علم دل سپرد و سر خویش بگرفت و راه خود را رفت؛ دم مسیحایی‌اش زنده‌کنندۀ محافل علمی و دانشگاهی شهر بود و دانش و عشق سرشتی‌اش همچون خون تازه در شاهرگ خستۀ شهری کهن دوید که در مواجهه با دنیای مدرن در حال دگرگون‌شدن بود.

علی‌اشرف صادقی، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی می‌گوید: کلمات بسیاری وجود دارد که سعدی و حافظ و مولوی به صورت دیگری به کار برده‌اند و امروزه در نتیجه تحول زبانی به صورت دیگری به کار می‌رود و ما نمی‌توانیم تلفظ‌های امروز را به زور به تلفظ‌های قرن هفتم برگردانیم، اصلا نمی‌شود زیرا عامه مردم این‌طور تلفظ می‌کنند. عده‌ای آمدند و آن‌ها را غلط‌های مصطلح خواندند. اگر منظور این است که تلفظ قدیمی‌تر صحیح است و تلفظ جدیدتر غلط پس ما نرم و برف را هم باید بگوییم تلفظ جدیدتر است و غلط. اما این‌طور نیست زیرا آن‌ها جا افتاده‌اند و تلفظ قدیمی از بین رفته است.
بیشتر بخوانید