نویسنده: بهرام آجورلو
پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391
چکیده:
باستان شناسی اجتماعی چیست و چه اهدافی دارد؟ مباحث کلان و موضوعات کلیدی و محوری آن کدامند؟ باستان شناسی اجتماعی شاخه ای تخصصی از نظام مطالعاتی باستان شناسی است، که ساختار و سازمان اجتماعی جوامع گذشته و روند تطور اجتماعی آن ها را مطالعه می کند. باستان شناسی اجتماعی حلقه پیوند باستان شناسی با سایر علوم اجتماعی چون جامعه شناسی و انسان شناسی است. آثار باستان شناختی محصول رفتار اجتماعی گذشتگان است. بسیاری از پرسش های اساسی، محوری و جالب توجه باستان شناسان درباره گذشته و جوامع اولیه، پرسش هایی اجتماعی و درباره جامعه اند. موضوعات باستان شناسی اجتماعی، چون دیگر رشته ها و شعب باستان شناسی، همان پرسش های آن هستند. اساسی ترین پرسش باستان شناسی اجتماعی این است: آیا می توان بر اساس مدارک باستان شناختی، ساختار اجتماعی جوامع باستانی را بازسازی کرد؟ مقدمه پاسخ به این پرسش، شناخت ساختار و سازمان اجتماعی است؛ اما پیش درآمد ورود به بحث سازمان اجتماعی، شناخت جامعه، ابعاد و مفاهیم آن است. تفاوت ساختاری باستان شناسی با جامعه شناسی و انسان شناسی، نخستین و اساسی ترین نکته ای است که هر پژوهشگر باستان شناسی اجتماعی باید به آن توجه کند. باستان شناسی گذشته را بر اساس مدارک مادی آن مطالعه می کنند؛ حال آنکه جامعه شناسی مطالعه رفتار اجتماعی در زندگی گروهی انسان است؛ بنابر این بدیهی است که جامعه شناسی توانایی و ظرفیت بسیار بالایی برای مطالعه جامعه دارد؛ و مفاهیم اجتماعی در آن بسیار گسترده تر از باستان شناسی است؛ هرچند که جامعه شناسی و انسان شناسی توانایی مطالعه جوامع باستانی را ندارند.
کلیدواژه ها: انسان شناسی اجتماعی، باستان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی، سازمان اجتماعی.
فیپا:
آجورلو، بهرام، باستان شناسی اجتماعی و علوم اجتماعی: مقایسه و بررسی روش شناسی مطالعاتی، پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391، صفحه 17-24.