نویسنده: منصوره تبریزی
فصلنامه علوم اجتماعی، 1393، ش64، ص105-138.
روش تحلیل محتوا یکی از روش‌های رایج در تحقیقات علوم اجتماعی است. طی دهه‌های اخیر، گونه‌های گوناگونی از تحلیل محتوا به وجود آمده‌اند که می‌کوشند اصول این روش را در ترکیب با مفروضات انواع رویکردهای نظری به کار گیرند. با وجود چنین تنوعی، این پرسش قابل طرح است که چگونه می‌توان نوعی دسته بندی از روش تحلیل محتوا ارائه داد. آیا تقسیم تحلیل محتوا به کمی و کیفی می‌تواند تنوع موجود در این عرصه را پوشش دهد؟ بهره گیری از منطق‌های پژوهشی پاسخی برای این دست پرسش‌ها فراهم می‌سازد. منطق پنهان در گونه‌های گوناگون تحلیل محتوا، به ویژه از نوع تحلیل محتوای کیفی، می‌تواند به عنوان محوری برای شناخت تشابه‌ها و همچنین تمایزها در نظر گرفته شود. بر این اساس، دو منطق استقرا و قیاس مبین اصول فکری هدایت کننده انواع گونه‌های تحلیل محتوای کیفی هستند و به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر می‌توانند مسیر حرکت در این روش را تعیین کنند. آنچه در این مقاله آمده است تلاشی است برای ارائه یک صورتبندی کلی از تحلیل محتوای کیفی که با متمایز کردن آن از نوع کمی آغاز می‌شود و به شناخت جایگاه دو منطق پژوهشی استقرا و قیاس در تحلیل محتوای کیفی و همچنین نحوۀ کاربرد آنها در فرآیند تحقیق منجر می‌گردد.
متن کامل مقاله را از اینجا بردارید.
منصوره تبریزی، “تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی”، فصلنامه علوم اجتماعی، 1393، ش64، ص105-138؛