نویسنده: عباس علیزاده
باستان شناسی و هنر ایران (32 مقاله در بزرگداشت دکتر عزت الله نگهبان)، به کوشش عباس علیزاده، یوسف مجیدزاده، صادق ملک شهمیرزادی، مرکز نشر دانشگاهی، 1378
چکیده:
هماهنگی بین باستان شناسان، زبان شناسان زبانهای باستانی و تاریخ نگاران هنر با وجود منطقی و طبیعی بودنش پدیده ای امروزی است. برای نمونه تا اوایل سالهای 1970، تکه های گلی مُهر شده که در کاوشهای باستان شناختی پیدا می شدند برای باستان شناسان تنها از نظر هنری اهمیت داشتند. به همین دلیل باستان شناسان این مدارک را برای مطالعه اثر مهر آنها بلافاصله در اختیار تاریخ نگاران هنر قرار می دادند. در باستان شناسی همچنین هویت نگاری مجموعه ها و واحدهای معماری عموما بر پایه مواد باستان شناختی یافته شده در آنها، شباهتشان با نمونه های ثبت شده از مناطق دیگر، مقایسه آنها با معماری جوامع ساده امروزی و استنتاج قرار داشت. چنین روشی کم و بیش حتی زمانی که آثار معماری و ساختمانها از نوع یادمانی و بزرگ، مانند کاخ و معبد بود نیز به کار گرفته می شد و به ندرت از مدارکی مانند قطعات گلی مهر شده، لوحه ها، اطلاعات مندرج در آنها و الگوی توزیع زمانی و مکانی آنها در بازسازی و هویت نگاری مجموعه های ساختمانی و واحدهایشان استفاده می شد. روشهای جدید کاوش و پی بردن باستان شناسان به اهمیت اطلاعاتی که از راه مقایسه توزیع زمانی و مکانی مواد باستانی به دست می آید، آنها را نه تنها در رسیدن به تفسیر جامعتری از حاصل کاوشهایشان بلکه در تفسیر دوباره نتایج کاوشهایی که پیش از توسعه چنین روشهایی انجام شده بودند نیز یاری می دهد. نگارنده در این مقاله بر آن است نشان دهد که چگونه هماهنگی روشهای باستان شناختی و اطلاعات زبان شناختی و مطابقت آنها با مدارک امروزی می تواند نه تنها به هویت نگاری واحدهای معماری بلکه به بازسازی آنها نیز کمک کند. روشی که در این مقاله پیشنهاد و دنبال شده است عمدتا مربوط است به اهمیت و رابطه ارگانیک بین مواد باستان شناختی، محل یافت آنها و نوع فعالیت هایی که در آن صورت گرفته است، به این معنا که تفسیر آثار مادی باید در رابطه تنگاتنگ با متنی باشد که در برگیرنده آن آثار است.
کلیدواژه ها: باستان شناسی، معماری، کاخ اشنونا، تل اسمر.
فیپا:
علیزاده، عباس، ارتباط ترکیب معماری و نظام اداری در خاور نزدیک باستان: کاخ حکمرانان اشنونا، باستان شناسی و هنر ایران (32 مقاله در بزرگداشت دکتر عزت الله نگهبان)، به کوشش عباس علیزاده، یوسف مجیدزاده، صادق ملک شهمیرزادی، مرکز نشر دانشگاهی، 1378، صفحه 131-161.