گوشه ای از گنجینه «لوور» با شاهکاری از رامبراند و فرشته های اروپایی، دِرفش و تبری از ایران باستان، آثاری کشف شده از تمدن بین النهرین به همراه ابولهولی که چندان غول پیکر نیست، برای سه ماه مهمان تهران است.
به گزارش ایسنا، طبقه اول ساختمان موزه دوران اسلامی ایستاده در کنار موزه ملی با آن تاق کسرای آجری‌رنگ که یادگاری از آندره گدار ـ باستان شناس و معماری فرانسوی ـ است، از ۱۵ اسفندماه ۹۶ تا ۱۸ خردادماه ۹۷ محل نمایش ۵۶ اثر از موزه لوور فرانسه است، نمایشگاهی کوچک از تاریخ جهانی آن هم در روزگار پرمناقشه سیاسی که به اعتقاد رییس لوور، حکم دعوتنامه ی فرانسوی ها را برای ایرانی ها دارد.
«ژان لوک مارتینس» به همراه وزیر خارجه فرانسه که حاوی پیام های مهم سیاسی برای ایران بود، به کشورمان سفر کرد تا فقط لوور کوچک را افتتاح کند. او که ترجیح داد درباره برنامه های آینده لوور با ایران صحبت نکند، دیگران را به لذت بردن از نمایشگاهی که فعلا در ایران برگزار شده دعوت کرد و گفت: «این که «لوور» خود را در موزه ملی ایران معرفی می کند، یعنی دارد از مخاطب ایرانی دعوت می‌کند بیاید و خود لوور را ببیند.»
برای دیدن گلچین لوور باید ۵ هزار تومان ورودیه داد، بلیتی که برخلاف رسم موزه های ایران برای خارجی و ایرانی نرخی یکسان دارد.
قانون موزه ملی اینطور است که برای دو بخش ایران باستان و دوران اسلامی بلیت هایی جداگانه با قیمت هایی متفاوت می فروشد؛ موزه ملی برای ایرانی ها ۵ هزار تومان و برای خارجی ها ۳۰ هزار تومان و دوران اسلامی برای ایرانی ها ۳ هزار تومان برای ایرانی ها و برای خارجی ها ۲۰ هزار تومان است.
در میان آثاری از فرهنگ‌های مصر باستانی، رم، یونان، بین‌النهرین و هنر کلاسیک اروپا که در لوور کوچک تهران به نمایش گذاشته شده، دو اثر از ایران باستان را می توان دید؛ تبر مفرغی ۳۳۰۰ ساله، کاوش شده توسط رومن گیریشمن از محوطه جهانی چغازنبیل منقوش به نام پادشاه عیلامی (اونتاش ناپیریشا) و دِرفش مدور مفرغی که در اوایل هزاره دوم پس از میلاد در لرستان کشف شده است. موزه لوور این درفش را در قرن ۱۹ تملک کرد که آن زمان از نخستین آثار مفرغی لرستان در یک مجموعه عمومی بود. در سال ۱۹۶۷ میلادی از این شی برای تهیه لوگوی رسمی بازار بورس تهران استفاده شد.
شاهکار دیگر لوور تهران، تابلویی ساده و کوچک از رامبراند است که چندان توجهی را جلب نمی کند. «زن جوان نشسته» به کنج دیوار سفید موزه که در اصل پرتره ای از «ساسکیا یولنبورگ» همسر رامبراند است که با مداد قرمز هماتیت با سایه روشنی سفید در قرن ۱۷ میلادی طراحی شده است.
به گفته یوسف حسن زاده ـ مدیر انتشارات موزه ملی ـ، این تابلو یکی از نفیس ترین آثار رامبراند است که برای نمایش به موزه ملی ایران داده شده و از جمله آثار منتقل شده است که ما سعی کردیم با آوردن آن برای مخاطب ایرانی سنگ تمام بگذاریم.
اما ابوالهول که خبرهای زیادی از نمایش آن در ایران منتشر شده بود، با غول افسانه ای مصر باستان فاصله ها دارد با این حال اثری ارزشمند به شمار می آید که به همراه این مجموعه به تهران فرستاده شده است. این مجسمه که در میان سالن «رویای جهانی شدن» لمیده، «فرعون هاکور» یا نگهبان حافظ نظم جهان نامیده می شود. این ابوالهول را از سنگ گرانودیوریت و در فاصله سال های ۳۹۳ ـ ۳۷۹ پیش از میلاد ساخته اند.
تمدن بین النهرین که لوور در زمان تکمیل مجموعه خود سراغ آن ها رفت، آثاری قابل توجه برای نمایش در تهران دارد که مکشوفه هایی از نینوا و خورس آباد عراق متعلق به تمدن آشور و سومر است که قطعه ای از نقش برجسته سر خراج گزار مادی از خورس آباد عراق متعلق به امپراتوری آشور، قطعه ای از نقش برجسته سربازان با کلاه پردار یافته شده از نینوای باستان متعلق به امپراتوری آشور و مجسمه گودِآ مربوط به دوره سومری را شامل می شود.
گودِآ در انتها
حسن زاده به عنوان کارشناس موزه تعریف کرد؛ در دوره ای که لوور وارد فاز علمی شده بود، باستان شناسانی را به سراسر جهان مامور کرد تا ضمن فعالیت های علمی، آثاری را به این مجموعه که رویای جهانی شدن داشت، انتقال دهند. از جمله نخستین کاوش های باستان شناسان لوور به فرهنگ و هنر آشور مربوط می شود که قطعات بزرگی را از بین النهرین پیدا کردند، اما چون جابه جایی آنها سخت بود با فکر آن زمان این آثار را برش دادند که از اصالت آن ها کاسته شد. کاری که حالا ممنوع است، اما به هر حال در آن دوره این کار را انجام دادند و به این ترتیب اولین موزه هنر آشور در اروپا و جهان به نمایش گذاشته شد.
آشنایی با فرهنگ سومر هم پس از راه اندازی بخش علمی لوور رخ داد. تا آن زمان فرهنگ آشور با فعالیت های بریتانیایی ها شناحته شده بود، ولی سومر را کسی نمی شناخت، اما باستان شناسان لوور آثاری را برای نخستین بار از سومر پیدا و در لوور نمایش دادند، پس از آن زمان بود که مردم فرکانس هایی از تمدن سومر دریافت کردند.
از «هیتی» ها فرهنگی که بین سوریه و ترکیه در هزاره اول و در جغرافیایی محدود وجود نیز اثری از قرن ۷۰۰ ـ ۸۰۰ پیش از میلاد به نمایش گذاشته شده، این هم یکی از معدود آثار مکشوفه باستان شناسان فرانسه بود که معرفی این فرهنگ ناشناخته را باعث شد. اثر نمایش داده شده از آن فرهنگ در ایران سنگ مزار مادر و پسری مزین به خط هیروگلیف لووی است که به ارزش کتیبه افزوده است.
کتیبه ای از میترا که در حال کشتن گاو نر است و تخمین زده شده قدمت آن به قرن دوم ـ چهارم میلادی مربوط شود، از منطقه صیدا در لبنان پیدا شده و سالم ترین کتیبه میتراییسم جهان به شمار می آید که تمام نشانه های این آیین را در خود جای داده و از این نظر ارزشمند شناخته شده است.
اما تابلوهای نقاشی که سعی شده رنسانس هنر را اروپا به نمایش بگذارد، از دیگر شاهکارهای گنجینه منتقل شده به تهران است. یک اثر از «ژان باتیست کامی کورو» متعلق به قرن ۱۹ که با تکنیک های جدید تصویرهای تازه و متفاوتی از طبعیت را پدید آورده و گام بلندی در نقاشی آن دوره به شمار می آید که هنرمند را از خانه راهی طبیعت می کند، از جمله این نمونه های به شمار می آید.
صندوقچه اشیا متبرک که به شکل مقبره و در ابعاد کوچک ساخته شده و به گفته حسن زاده کاربری آن برای نگهداری قطعاتی از بدن بوده است از دیگر آثار به نمایش درآمده است که توضیحات زیادی درباره آن نداده اند.
حسن زاده ـ کارشناس موزه ـ توضیح داد که در قرن ۱۵ میلادی وقتی شخص مهمی فوت می کرد قطعه ای از بدن اش را در جایی محفوظ می کردند، این جعبه های وسیله ای برای نگهداری این قطعات بود.
به گفته او، شاهان فرانسه اندیشه ای نزدیک به مصری های باستان داشتند که چندین مقبره داشته باشند، هرچند که آن زمان فرهنگ مصر را نمی شناختند، اما مرسوم بود که برای بدن، قلب و امعاء و احشام شان چند گور داشته باشند و باور داشتند وقتی آدم های مختلف برای آن ها دعا کنند نصیب بیشتر آمرزیده خواهند شد
از دیگر آثار این مجموعه کوچک که بازدیدکنندگان قبلی لوور را هرچند زیاد متحیر نمی کند، اما به هر حال روایتگر داستان لوور را از زمان شکل گیری تا زنده شدن رویاهایش است می توان اشاره کرد به؛
پیاله ای با نقش ترنج به جای مانده قرن ۱۵ میلادی ساخته شده از سنگ طلا یاقوت و سنگ یشم متعلق به امپراطوری عثمانی از مجموعه لویی چهاردهم، تندیس ایزدبانو (احتمالا آرتمیس) از قرن یک یا دو میلادی ساخته شده از سنگ مرمر، تابلویی از «ژان باتیست بلن دو فونتنه» با عنوان گل و گلدان، کتیه مرمرین تلسط زمان بر جهان، مجسمه مرمین فرشته نگهبان آرامگاه قلب فرانسیس دوم هنر فرمین روسل متعلق به به قرن ۱۶ میلادی، تابلویی از «ژوزف آود» از با استعدادترین پرتره سازان عصر خود، اثری از اوبر روبر نقاشی که تغییرات پی در پی کاخ لوور را به تصویر کشیده، مجسمه مینرو مشهور به اورسه (ایزدبانوی عشق که پس از تغییر و افزودن کلاهخود و جغد به ایزبانوی جنگ و خردمندی تغییر عنوان داد) به جای مانده از هنر روم در قرن ۱۵۰ ـ ۲۰۰ میلادی، مجسمه هورورس یا شاهین از گرانیتی با چشمانی از عقیق، نیم تنه ای از امپراتور رم مارکوس اورلیوس متعلق به قرن ۱۷۰ میلادی، مجسمه نشور مرزبان و رییس گمرک که سه ایزد اصلی پرسشتگاه را معرفی می کند و در قرن اول یا دوم میلادی رمی ها آن را از مصر آوردند و در قرن ۱۷ میلادی در شمال رم کشف شد و در جریان لشکر کشی ناپلئون ضبط و به دستور لویی هجدهم خریده شد، خمره ای با صحنه مبارزه سه جنگجوی یونانی، لوح جشن عروسی تتیس و پله هنری از ایتالیا یا گل پخته، خاکستردانی ایتالیایی با قدمت قرن یک میلادی، سنگ مزار فلیپس بدست آمده از جزیره تاسوس یونان متعلق به قرن۴۴۰ ـ ۴۵۰ پیش از میلاد. فرشته در حال پرواز در قرن ۱۵ میلادی، لگنی زرین قلمکاری شده با تصویری از شکار از هنرمند مصری به جای مانده از قرن ۱۳ میلادی، بشقابی با نقش گل متعلق به قرن ۱۷ که از خمیر شیشه و در ترکیه ساخته شده است. مجسمه ای از دومنیک قدیس از مجموعه کامپانا، تابلویی با مضمون گل زنبق نشانه مسیسحت هنر ایتالیا اثر ساسوفراتو با عنوان بشارت، تابلوهایی از اوپن دولا کروا، مینیاتوری از سلطان عثمانی مصطفای دوم اثر عبدالجلیل لونی در قرن ۱۸ میلادی مزین به طلا، تابلوی فوران آتفشان وزوو (که منجر به نابودی شهر باستانی پمپی شد) اثر مایکل وونکی ایتالیایی، نیم تنه «عنخ اف ان سخمت» تحصیلدار شاه فرعون به سال۵۷۰ ـ ۵۸۹ پیش از میلاد ساخته شده از سنگ گرایاکا، مجسمه مریم عذرا و کودک تراشی هنری از سنگ آهک چند رنگ که در قرن ۱۴ میلادی ساخته شده و نشانه ای از هنر گوتیک است، خمره پلیکه هنر یونانی به قدمت۴۵۰ ـ ۴۶۰ پیش از میلاد کشف شده در ایتالیا، سنگ های یادبود و مزار و یادگارهایی از تمدن مصر باستان مثل مجسمه کاتب سلطنتی و منشی در دوره رامسس دوم در ۱۲۱۳ ـ ۱۲۷۹ پیش از میلاد ساخته شده، مجسمه کاتب از سنگ دیوریت در قرن ۱۲ و ۱۳ پیش از میلاد و کوزه های امعاء و احشا باز مانده از ۱۰۶۹ ـ ۱۵۵۰ پیش از میلاد و مجسمه نذری یا ایزدبانوی شکار که مجسمه ای مفرغی ساخته شده در قرن سوم ـ چهارم پیش از میلاد است که هنر اتروسک را نمایش می دهد. فرهنگ اتروسک بخش کوچکی از ایتالیا امروزی بوده که تقریبا شناختی از آن وجود نداشت و لوور به خاطر مجموعه ای که جمع کرده، مدعی است این فرهنگ تقریبا ناشناخته برای اروپایی ها را معرفی کرده است.
تابلوهایی از «آرنولوف راینر» در قرن ۲۰ میلادی اثر سفارشی لوور به هنرمندان و بازنمایی های «ژی آر» نیز در بخش هنری لوور تهران آویخته شده که به گفته حسن زاده ـ کارشناس موزه ـ این آثار به دوره ای از تاریخ لوور اختصاص دارد که بخشی از فضای خود را در اختیار هنرمندان می گذاشت و سفارش اثر می داد تا هنرمندان آن زمان را به خلق آثاری جدید و متفاوت راغب کند.
بازنمایی های «ژی آر» نیز یادآور سنت لوور برای زنده نگه داشتن خود است که پرینت هایی از نقاشی های کلاسیک را در اختیار می گذارد تا روی آن کار کنند. این آثار دوباره به لوور داده می شود تا در مجموعه نگهداری شود، مثل آثار کیارستمی که ۱۸ تابلوی عکس او را در لوور کوچک تهران به نمایش درآمده است.
ساعت بازدید از «لوور کوچک» همزمان با موزه ملی ایران از ۹ صبح تا ۱۸ و ۴۵ دقیقه است. دسترسی به موزه ملی ایران از خیابان امام خمینی (ره)، ابتدای خیابان سی تیر امکانپذیر است.
منبع: ایسنا