مهمترین آثار فقهی شیعیان امامی (دوازده امامی) به ترتیب تاریخ دورۀ حیات مؤلفان در این جا فهرست شده اند. این فهرست به محقق کمک می دهد تا تغییرات و تحولاتی را دریابد که در فرآیند شکل گیری و بسط فقه شیعه پدید آمده اند. چنین مشهور است که آرای فقهی مکتب شیعه به طور عمده به دو امام پنجم و ششم، امام محمد باقر (متوفی حدود 118) و امام جعفر صادق (متوفی 148) منسوب اند. فقهای شیعه فقط آن دسته از احادیث پیامبر اکرم و امام علی را می پذیرند که از طریق سلسله سند امامان پنجم و ششم به دست آنها رسیده باشد. از این رو، با این که آرای فقهی امام علی در منطقه عراق بیشتر رایج بوده و فقه حنفی از آنها بهره برده است اما شیعیان امامی به این دست آراء و احادیث بی اعتنا هستند. برای تهیه این کتابها می توانید از بخش فروش سایت آثار برتر درخواست کنید.
1. ابن بابِوَیه، محمدبن علی (311-381)، المُقنِع، قم، موسسه الامام الهادی، 1415ق؛
2. همو، الهدایة، قم، موسسه الامام الهادی، 1418ق؛
3. مفید، محمد بن محمد (336-413)، المُقنِعَة، قم، موسسه النشر الاسلامی،1410ق؛
شرح 10 جلدی این کتاب: شیخ محمد حسن طوسی (460) تَهذیبُ الاَحکام، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، 1417ق؛
4. علم الهدی، معروف به شریف مرتضی، علی بن حسین (355-436)، الِانتصار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1415ق؛
5. ابوصلاح حلبی، تقی بن نجم (374-447)، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، قم، مؤسسۀ بوستان کتاب، 1387؛
6. طوسی، محمد بن حسن (385-460)، النِهایة فی مُجَرّدِ الفقه و الفتوی، بیروت، دارالکتب العربیة، 1400ق؛
7. همو، المَبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح و تعلیق محمدتقی کشفی، تهران، مکتبة المرتضویة، 1387ق؛
8. همو، الخلاف، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1407-1417ق؛
9. سَلّار دِیلمی، حمزة بن عبدالعزیز (؟-463)، المراسم العَلَویة فی الاحکام النَّبَویة، تحقیق محسن حسینی امینی، قم، مجمع العالمی لاهل البیت، 1414ق؛
10. ابن بَرّاج، عبدالعزیز بن نِحریر (400-481)، المُهذَّب، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1406ق؛
11. ابن زهره حلبی، حمزة بن علی (511-585)، غُنیَةُ النُزوع الی عِلمَیِ الاصول و الفروع، تحقیق ابراهیم البهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق، 1417ق؛
12. ابن ادریس، محمد بن احمد (543-598)، السَّرائر الحاوی لِتَحریرِ الفتاوی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1428ق؛
13. محقق حِلّی، جعفر بن حسن (602-676)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، با تعلیقات سیدصادق شیرازی، تهران، استقلال، 1379؛
این کتاب از متون پایه در فقه امامیه است. شرح های این کتاب:
– شهید ثانی، زین الدین علی (911-966)، مَسالک الأَفهام الی تَنقیح شرائع الاسلام، 15 جلد، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1413ق؛
– موسوی عاملی، محمد بن علی (942-1009)، مَدارکُ الاَحکام فی شرح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، [بی تا]؛
– نجفی، محمدحسن بن باقر (1200-1266)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981م؛
14. محقق حِلّی، جعفر بن حسن (602-676)، المختصر النافع فی فقه الامامیه، تهران، مؤسسة البعثة، 1410ق؛
برخی از شرح های این کتاب:
– خود مؤلف، المعتبر فی شرح المختصر، قم، موسسه سیدالشهداء، 1364ش؛
– آبی، حسن بن ابی طالب (؟-690)، کشف الرُّموز فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1408ق؛
– فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (؟-826)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، تحقیق عبداللطیف حسینی کوه کمره ای، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404ق؛
– ابن فهد حِلّی، احمد بن محمد (757-841)، المُهَذَّبُ البارع فی شرح المُختصر النافع، تحقیق مجتبی عراقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1407ق؛
– طباطبائی، علی بن محمدعلی (1161-1231)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، قم، مؤسسة آل البیت، 1404ق؛
– موسوی خوانساری، احمد (1270-1363)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، 1355ش؛
15. حِلّی، یحیی بن سعید (601-690)، الجامع للشرائع، تحقیق و تخریج جمع من فضلاء، [قم،] مؤسسة سیدالشهداء العلمیة، 1405ق؛
16. علاّمه حِلّی، حسن بن یوسف (648-726)، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، مؤسسة نشر الاسلامی، 1413ق؛
این کتاب چندین شرح دارد، از جمله:
– فخرالمحققین، محمد بن حسن (682-771)، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، قم، المطبعة العلمیة، 1387ق؛
– محقق کَرَکی، علی بن حسین (868-940)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1408ق؛
– فاضل هندی، محمد بن حسن (1062-1137)، کشفُ اللِّثام عَن قواعِدِ الاَحکام، قم، مؤسسة نشر الاسلامی، 1423ق؛
– حسینی عاملی، جواد بن محمد (1160-1226)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، تحقیق محمدباقر خالصی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1419ق؛
17. همو، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، 9 جلد، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1412ق؛
18. همو، منتهی المَطلب فی تحقیق المَذهب، مشهد، مجمع البُحوث الاسلامیة، 1412ق؛
19. همو، تذکرة الفقهاء، تحقیق مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم 1414ق/1372ش؛
20. همو، اِرشاد الاذهان الی احکام الایمان،تحقیق فارس حسون، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1410ق؛
برخی از شرح های این کتاب:
– شهید ثانی، زین الدین علی (911-966)، رَوضُ الجَنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، [بی تا]؛
– مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (993)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق مجتبی عراقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی،1403ق؛
– سبزواری، محمدباقر (1017-1090)، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، قم، مؤسسة آل البیت، [بی تا]؛
21. همو، تحریرالاحکام الشرعیة، تحقیق ابراهیم بهاری، قم، مؤسسة الامام الصادق، 1420-1422ق؛
22. همو، نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، تحقیق مهدی رجائی، قم، مؤسسة اسماعیلیان، 1410ق؛
23. همو، تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، تحقیق احمد حسینی و هادی الیوسفی، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1404ق؛
شرح این کتاب: روحانی، محمدصادق، فقه الصادق، قم، دارالکتب، 1413ق؛
24. شهید اول، محمد بن مکی (734-786)، البیان، تحقیق محمد حسون، قم، محمد حسون، 1412ق؛
25. همو، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1419ق؛
26. همو، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1412ق؛
27. همو، اللُمعَةُ الدِمِشقیة فی فقه الامامیة، طهران، مرکز بحوث الحج و العمره، 1406ق؛
شرح این کتاب: الروضة البهیة فی شرح اللُمعَةُ الدِمِشقیة از شهید ثانی با چاپهای متفاوت.
28. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006-1091)، مفاتیح الشرائع، تحقیق مهدی رجائی، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه، 1401ق؛
29. بَحرانی، یوسف بن احمد(؟-1186)، الحدائق الناضِرة فی احکام العِترةِ الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی،1363ش؛
30. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (1151-1231)، غنائم الأیام فی مسائل الحرام والحلال، تحقیق مکتب الاعلام الاسلامی فرع خراسان، قم، 1414ق/1375ش؛
31. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1185-1245)، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، مشهد، موسسة آل البیت لاحیاء التراث 1415ق؛
32. شیخ انصاری، مرتضی (1214-1281)، کتاب المکاسب، 6 جلدی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1420/1378ش.
گفتنی است مجموعه آثار فقهی شیخ انصاری عبارتند از: کتاب الخمس؛ کتاب الزکوة؛ کتاب الصلاة؛ کتاب الطهارة؛ کتاب النکاح؛ رسائل فقهیه؛ القضا و الشهادات؛ الوصایا و المواریث. این مجموعه چاپهای انتقادی جدید ندارد ولی نسخه‌های قدیم آن در نرم افزارهای کتابخانه اهل البیت و نور قابل دسترسی است.
33. یزدی، محمد کاظم (1247-1338)، العُروةُ الوُثقی، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1404ق؛
در دورۀ معاصر مدعیان مرجعیت تقلید برای اثبات اجتهاد خود و به طور غیر مستقیم برای اثبات اَعلمیت خود بر این کتاب شرح یا تعلیقه مینویسند. از اولین شرحهای این کتاب: حکیم، سید محسن (1348)، مُستمسک العُروة الوثقی، 14 جلد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، [1384ق]؛
34. خمینی، روح الله (1368ش)، تحریرالوسیلة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1406ق؛
35. همو، کتاب البَیع، قم، اسماعیلیان، 1989م/1410ق؛
36. خوئی، سید ابوالقاسم (1371ش)، مِنهاج الصّالحین، قم، اسماعیلیان، 1989م/1410ق؛
37. همو، کتاب الطهارة، 10 جلد، قم، دارالهادی، 1992م/1413ق؛