سعديا گائون و رویکرد معتزلی او در تفسیر و کلام

نویسنده: سعید عدالت‌نژاد و وحيده سعدی
پژوهشهای فلسفی، سال پنجم، شماره ۱۴، ۱۳۸۷

فیپا:
سعید عدالت‌نژاد و وحيده سعدی، ” سعديا گائون و رویکرد معتزلی او در تفسیر و کلام”، پژوهشهای فلسفی، سال پنجم، ش ۱۴، ۱۳۸۷، صفحه ۱۰۷-۱۲۳.

از میراث متکلمان معتزلی برجای گذاشتن روشی خاص در اثبات ادعاهای کلامی-تفسیری است. از مشخصه های بارز این روش توجه به عقل به معنای جواز استفاده از صنایع بلاغی مثل مجاز و تاویل در بیان آموزه های کلامی و در تفسیر قرآن است. با فرض این که استفاده از این روش مختص متکلمان مسلمان معتزلي نبوده و پاره ای از متکلمان يهودی و مسیحی قبل و بعد از آنان نیز به این شیوه تمسک جسته اند، این مقاله در صدد است با تمرکز بر بحث صفات الهي و ارائه نمونه هایی از تفسیر کتاب مقدس نشان دهد که سعديا، متکلم يهودی (متوفی ۳۴۱/۹۴۲)، روشی مشابه معتزلیان مسلمان داشته است و می توان به او لقب معتزلی داد. او هم با رو آوردن به جنبه های بلاغي، مفاهیم متشابه در عهد عتیق را تفسیر کرد و در برابر اشکالات رقيبان کلامي خود، مسيحيان، به دفاع از الهيات يهودي پرداخت.