نجم حیدر، خاستگاه های شیعه: هویت، مناسک و مکان های مقدس در کوفه قرن دوم/هشتم
نویسنده: سعید عدالت‌نژاد
فصلنامه نقد کتاب، سال اول، شماره ۱ و ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۳
هدف اصلی نویسنده کتاب بررسی چگونگی پیدایش و بسط شیعه است و می‌کوشد با مطالعۀ انتقادی متون فقهی نشان دهد که چگونه شیعیان نخستین توانستند با انجام اعمال عبادی (مناسک) خاص و فراهم آوردن مکانهای مقدس ویژۀ خودشان هویت دینی اجتماعی مستقل از اهل سنّت برای خود بسازند. مهمترین ادعای حیدر استفاده از روشهای پیشرفته در تاریخ گذاری منابع متقدم بویژه احادیث منسوب به پیامبر اکرم و بزرگان متقدم است تا در سایۀ این روشها وثاقت منابع روایی امامیه و زیدیه در زمینۀ فقه را بیازماید. این کتاب دارای سه بخش اصلی است: اوّل: روایات و روشها؛ دوّم: مطالعات موردی؛ سوّم، پیدایش مکتب شیعه. من در این جا ضمن ارائۀ گزارش نسبتا مفصلی از مطالب بخشهای اوّل و دوّم و گزارش کوتاهی از مطالب بخش سوّم، بر روش تحقیق نویسنده در اثبات یا تایید ادعاهای او تاکید و در جاهایی از مقاله بویژه انتهای آن نقد و ملاحظات خود را بیان می‌کنم.
خاستگاه های شیعه نسخۀ بازنگری شدۀ رسالۀ دکتری نَجَم حیدر (متولد 1974) است. رساله در دانشگاه پرینستون با راهنمایی مایکل کوک و سید حسین مدرسی طباطبائی در سال 2010 دفاع شده ولی غالب مواد مطالعاتی آن در شهر صنعا در یمن و در گفتگو با علمای شیعۀ زیدی آن شهر و علمای شیعۀ امامی سوریه و عراق فراهم آمده است. حیدر اکنون استادیار کالج مطالعات دینی برنارد در شهر نیویورک است.
فیپا:
عدالت‌نژاد، سعید، نجم حیدر، خاستگاه های شیعه: هویت، مناسک و مکان های مقدس در کوفه قرن دوم/هشتم، فصلنامه نقد کتاب، سال اول، شماره ۱ و ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۳، صفحه ۱۲۳-۱۴۴.
