خلافت اسلامی (داعش) قبل از آن که در موصل عراق و رَقه سوریه تشکیل شود، در اینترنت ظهور پیدا کرد. گزارش مفصلی از این ظهور توسط یاکوف لپین تهیه و در قالب کتابی زیر عنوان خلافت مجازی در سال ۲۰۱۱ چاپ شد. برای خواندن گزارشی از فصل های این کتاب که در شماره جدید فصلنامه نقد کتاب ایران و اسلام (خرداد ۱۳۹۵) منتشر شده اینجا را کلیک کنید.
با خواندن این کتاب و حتی گزارش خلاصۀ آن میتوان حدس قوی زد که داعش تا سالهای آینده متاسفانه میهمان ناخوانده منطقه خاورمیانه خواهد بود. تلاشهای نظامی برای سرکوب آنان راه حل مقطعی است. داعش یک اندیشه است؛ البته اندیشه ای افراطی و خطرناک. اما مقابله کنندگان با این اندیشه باید به فکر مبارزه فکری و فرهنگی با آن باشند. کاری که نه در ائتلاف غربی ها بر ضد داعش دیده می شود و نه در ائتلاف روسیه، ایران و سوریه و حزب الله لبنان. رسانه ها دائما آنها را تروریست یا صهیونیست می خوانند ولی این القاب برای شناخت این جریان فکری، نظامی، و ایدئولوژیک کافی نیست و حتی رهزن است. برای مواجهه و مبارزه فرهنگی با این جریان به اتاق های فکری استراتژیک نیاز هست که ابعاد مساله را به خوبی بررسی کند.
مهمترین سوال اکنون این است که گیریم داعش مناطق جغرافیایی در عراق و سوریه را از دست بدهد اما آیا این اندیشه هم پایان پیدا می کند؟ جوهر اندیشه های داعشیان چیست و چرا نمیتوان با آنها موافقت کرد؟ این سوالها و ده ها سوال دیگر در باره این موضوع سوال های ساده و تک بعدی نیستند که بتوان پاسخ آن را به راحتی به دست آورد یا انتظار داشت که عده ای خاص مثلا دیپلماتها یا نیروهای نظامی در میدان عملیات پاسخ آن را بدانند.