فصلنامه کاوش نامه، دانشگاه یزد، شماره 28، سال پانزدهم، 1393

نویسنده: محمد پارسا نسب

چکیده:

مأخذیابی و ریشه شناسی حکایات مثنوی، به طور رسمی، سابقه ای به قدمت تألیف کتاب مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی دارد و بدون شک، این پژوهش کم نظیر، بسیاری از ابهامات موجود در این زمینه را مرتفع کرده است. با این همه، مطالعات انجام یافته در این باره، حکایت از آن دارد که در ریشه یابیِ قصّه های مثنوی، نمی توان به مأخذی واحد ارجاع داد. مثنوی مولوی، حاصل ارتباط و تعاملِ فکری مولانا با خیل کثیری از منابع و متون دینی، تفسیری، صوفیانه، تاریخی، و بویژه فرهنگ عامّه است. ردیابیِ این سرچشمه های غنی ، هرگز از مطالعات تک بعدی و یکسونگرانه ساخته نیست. از اینرو، در این نوشتار برآنیم تا به مدد مطالعات ساختاری، روایت شناختی، گفتمان شناختی و برخی تحلیل های معنایی، ردّپای دقیق تری از سرچشمه این حکایت به دست دهیم. برای این منظور، نخستین و بنیادی ترین قصّه مثنوی، یعنی قصّه شاه و کنیزک را واکاوی و تحلیل کرده ایم. مطالعات ما نشان می دهد که این قصّه، مستقیم یا غیرمستقیم، با خیل کثیری از قصّه ها و بن مایه های عاشقانه، عارفانه و تعلیمی فارسی نسبت دارد و در این میان، شباهت آن با روایتی در کتاب آداب الحرب و الشّجاعه، آشکارتر می نماید.

برای دریافت مقاله اینجا را کلیک کنید.

نشریه مطالعات عرفانی، دانشگاه کاشان، شماره 14، پائیز و زمستان 1390

نویسنده: محمد پارسانسب

چکیده

مطالعه رابطه چندسویه متون ادبی, از ارتباطات عمیق فرهنگی, داد و ستدهای محتوایی و تعاملات ادبی آن ها در طی قرون متمادی, پرده برمی گیرد و به کشف راز زیبایی, کمال هنری و جاودانگی شاهکارهای ادبی می انجامد. مثنوی مولوی, از آن گونه شاهکارهایی است که نه تنها با متون ادبی پیشین رابطه دارد و با آن ها گفت وگو می کند, بلکه سخت با فرهنگ مردم گذشته و اهالی دین و تصوف و عرفان, پیوند می خورد. بررسی و تحقیق در آثاری که بتوان رد پای مفاهیم, ایده ها و ساخت های مثنوی را در آن ها یافت و نیز, تبیین نوع تعامل مثنوی با این متون, از اهداف پژوهش حاضر است؛ پژوهشی که لاجرم, به کشف منابع و مآخذی نویافته از حکایت هایی منجر شده که در کتاب مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی نیامده اند و سرچشمه های تازه ای از آبشخور فکری مولانا را نمایان می سازد و جنبه های هنرمندی مولانا را تبیین می کند.

برای دریافت مقاله اینجا را کلیک کنید.