تاريخ اجتماعی و اداری دورۀ قاجاريه
شرح زندگانی من تاریخ معاصر ایران است با لطف و حُسن یک شاهکار ادبی یا شاهکاری ادبی است همراه با تاریخ‌آموزی و دیدن فراز و فرودهای تحولات اجتماعی ایران در یک سدۀ گذشته. این کتاب در دستۀ سرگذشت‌نامه/ زندگی‌نامه‌نویسی و در شاخۀ خودزندگینامه/خاطره/حَسبِ‌حال‌نویسی می‌گنجد و از نخستین و معروف‌ترین خودزندگی‌نامه‌نویسی‌های فارسی معاصر است. گو اینکه در فارسی کلاسیک خاطره‌نویسی به این شکل و شیوه و با این تلقی از موضوع دیده نشده است.
شرح زندگانی عبدالله مستوفی که روایتگر برهه‌ای مهم از تاریخ معاصر ایران است، راوی سبکِ زندگی و شیوۀ زیست فردی و اجتماعی و نحوۀ گذران روزمره‌ای است که همین پیش پای ما امروزی‌ها، رگه‌هایی از آن موجود بود، اما اکنون دیگر فاتحۀ تتمه‌اش هم خوانده شده است و دیگر در زمرۀ «زمان از دست رفته» قرار دارد و بازیابی آن راه و رسم‌ها، آن روال‌ها، امروز فقط یک راه دارد: خواندن نوشته‌هایی از گونۀ شرح زندگانی من.
وقایع مهم معاصر در شرح زندگانی من از زاویۀ دیدِ شخصیِ مستوفی و تجربه و برداشت او از قضایا، از بیان تاریخیِ صرف و صرفِ گزارش تاریخی فاصله می‌گیرد؛ اگرچه دغدغه‌های اصلی مستوفی در شرح زندگانی‌اش مسائل جمعی است، دیدِ خاص او به این رخدادها به شکل دیگری ما را در معرض فهم آن اتفاقات قرار می‌دهد، گونه‌ای متفاوت با آنچه در گزارش‌های تاریخیِ صرف خوانده‌ایم. چون در شرح زندگانی من تاریخ عمومی معاصر به تجربۀ شخصی «من» درآمده است و زندگی شخصی نویسنده هم به تجربه‌ای «عام»، یعنی به تجربۀ «ما».
توصیف ویژگی‌های نثر مستوفی، به اینکه لایه‌لایه است و سرشار از قصه و روایت‌های زبانزد عام و خاص، برگرفته از کلام مردم یا از متون مکتوب کلاسیک، برای کسی که این متن را نخوانده باشد چنین تصوری ایجاد می‌کند که ما با نثر فارسی معیار یا نثری ادبی همچون نثرهای درجه یک کلاسیک روبه‌روییم؛ اما در واقع چنین هست و نیست؛ شرح زندگانی من افزون بر آن، به اقتضای موقعیت، از نقل‌قول، گفتارنویسی و ضرب‌المثل به فارسیِ لهجه‌های اصفهانی، آبادانی، شیرازی، اراکی، کاشانی و … و به زبان ترکی و عربی و زبان و اصطلاحات طبقات اجتماعی و اصناف گوناگون، زبان داش‌مشدی‌های تهران، نفرین‌ها، فحش‌ها، تعارف‌ها، دعاها، قسم‌ها، شوخی‌ها و مزه‌پرانی‌ها و متلک‌های اصناف و اقشار مختلف مردم غنی و پربار است.
«خلاصه‌ای از یادداشت مهری بهفر در نشریۀ رود»
برای خرید این کتاب لینک را کلیک کنید.