عنوان این کتاب از شعر شیرین و فصیح حکیم فردوسی گرفته شده است: توانا بُوَد هر که دانا بُوَد/زدانش دل پیر بُرنا بُوَد. فرض اساسی مشارکت کنندگان در تهیۀ اثر حاضر این است که هر سه صفت دانایی و توانایی و بُرنایی (جوانی و شادابی جسمی و روحی و خوب زیستن) در همۀ مراحل عمر با روش «گفتگو» مناسبتر به دست می‌آید. اینها بر این باورند که «گفتگو» به مثابه یک ابزار و یک روش می‌تواند هم در آموزش‌های رسمی کوتاه مدت و هم در همۀ مراحل زندگی نقش آفرینی کند و موجب دانایی، توانایی، و بُرنایی شود و چگونه خوب زیستن را بیاموزد. اما گفتگو با چه کسی، چه شرایطی، و با چه هدفی؟ برای پاسخ دقیق و مفید به این سؤالها، در این جا چند مصاحبه با صاحبنظران انجام شده و سپس به قالب متن حاضر درآمده است. هر یک از استادان به جنبه‌ای از مبانی نظری گفتگو، به نتایج فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حاصل از گفتگو، و به برخی از موانع اجرای آن پرداخته‌اند. این صاحبنظران عبارتند از: مصطفی ملکیان، محمد جواد صافیان، علی اصغر مصلح، محمد رضا عابدی، حاتم قادری، و محسن رنانی.
یادگیری و تربیت فقط برای کودکان و نوجوانان نیست بلکه جوانان و میانسالان و همۀ زنان و مردان تا روزهای آخر عمر می‌توانند در مَعرض یادگیری و تربیت قرار گیرند، مشروط بر این که بخواهند و باور داشته باشند که زمانِ یادگیری محدود نیست. در روش آموزش و پرورش رسمی درکِ حضور استادی ماهر، معلمی دانا، و حکیمی پرهیزکار شرط اول آموختن است. استادِ ماهر تجربۀ فنّی خود را در خلال کار عملی به هنرجو منتقل می‌کند، معلم درسهای مربوط به موضوع را تدریس می‌کند، و حکیم برای همۀ امور زندگی رهنمود می‌دهد. در این عرصه‌ها، کار هنرجو، دانشجو، دانش آموز، و رهرو یا تِلمیذ فقط شنیدن است و روش اجرای آموزش غالباً به صورت تک گویی یا مونولوگ. طبیعی است که در این شیوه با سپری شدن زمانِ دورۀ آموزش کار یادگیری و یاددهی تمام می‌شود و هر یک از طَرَفین با خاطرات و تجربه‌های تلخ و شیرین با یکدیگر خداحافظی می‌کنند.
پس باید راه جایگزینی برای تداوم یادگیری پیدا کرد و آن راه راه «گفتگو» است. گفتگو با همتایان و همطرازان در سطوح و موقعیت‌های مختلف. گفتگو با استاد، با شاگرد، با دانشجو، با همکار و با همسر. چنین گفتگویی نیازمند گونه‌ای قرار و آرامش درونی است که با تکیه بر آن چگونه «تأمل کردن» و «گوش دادن» را یاد بگیریم. آدم بی‌قرار نمی‌تواند تأمل کند و بشنود. تبیین فلسفی این راهِ جایگزین را در گزارش مقالۀ خانم کارلا بَنیولی (Carla Bagnoli)، فیلسوفِ اخلاق معاصر ایتالیایی، به قلم سعید عدالت نژاد ببینید.
امیر حسین ستوده فر که بار تهیۀ سؤالها و انجام مصاحبه‌ها همه بر دوش او بوده و در این راه تلاشی درخور کرده است، در این مجموعه، طرحی برای آموزش «گفتگو» به شیوۀ آکادمیک (دانشگاهی) پیشنهاد کرده است. این طرحِ درس بر اساس مشاوره با صاحبنظران و متکی بر تجربۀ کارگاههایی است که او در این عرصه برگزار کرده است. طبیعی است که این طرحِ درس مانند هر طرح درس دیگری همواره در حال بازنگری باشد.
برای خرید کتاب از اینجا اقدام کنید.
