نویسنده: محسن رفعت، وحید شریفی گرم‌دره
پژوهش‌نامۀ امامیه، شمارۀ هشتم، پاییز و زمستان 1397
چکیده:
حسین بن حمدان خصیبی، نویسندۀ الهدایة الکبری، بخشی از کتابش را به مقتل الحسین اختصاص داده است. این مقتل در این کتاب از مقاتل قدیم شیعی است که در قرن چهارم نوشته شده است. بخشی از احادیث این کتاب، از روایاتی است که دستاویز کتابهای غالیانه‌ای شد که از قرن دهم به بعد رواج یافت و بر افکار شیعه در سده‌های بعد تاثیر گذاشت. حسین بن حمدان خصیبی پنج روایت مفصّل نقل کرده که ـ اگرچه در قالب یک مقتل جامع نمی‌گنجد ـ بیشتر بیانگر تصرف بی‌قید و شرط امام در نظام هستی و نیز علم غیب نامحدود و مطلق ایشان است. روایات او دربارۀ امام حسین (ع) و روز عاشورا ضمن این که دارای اضطراب متنی است، در برخی موارد با وقایع مسلم تاریخی ناسازگاری دارد و در مواردی نیز به شأن امام معصوم خدشه وارد کرده است. مقتل حسین بن حمدان خصیبی در برخی از مطالب مربوط به جریان عاشورا مخاطب را در تأمل و تردید می‌افکند و، حتی در برخی موارد، شیعه را متأثر از اعتقاداتی عجیب و غریب معرفی می‌کند تا جایی که برخی از معاندان بر همین اساس شیعیان را پیرو عقاید خرافی و بدون مبنا دانسته‌اند. این مقاله می‌کوشد با بررسی جامع تک‌تک گزاره‌های این کتاب به برخی از این هجمه‌های تحریفی اشاره کند و نیز مطالب تاریخی و روایی آن را که عمده‌ترین مباحث مورد تردید و دقت در این مقتل است مورد ارزیابی قرار دهد.
کلیدواژه‌ها: الهدایة الکبری، حسین بن حمدان خصیبی، امام حسین (ع)، مقتل الحسین (ع)، روایات عاشورایی، شیعه.
فیپا:
رفعت، محسن، شریفی گرم‌دره، وحید، بازخوانی نقادانه و واکاوی روایات عاشورایی کتاب الهدایة الکبری خصیبی، پژوهش‌نامۀ امامیه، شمارۀ هشتم، پاییز و زمستان 1397، صفحۀ 119-152.
این مقاله در جشنواره نقد مطبوعات 1398 برندۀ جایزه وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی شد. نویسندگان هر دو از طلاب ممتاز حوزه علمیه قم هستند. خواندن این مقاله حدود 90 دقیقه طول می‌کشد و به راحتی قابل دانلود است.
