تاریخ حقوق در ایران

نویسنده: محمد علی فروغی،
مجله یغما، به کوشش حبیب یغمائی، شماره دوم، اردیبهشت 1339

چکیده:
این مقاله متن سخنرانی محمد علی فروغی در سال 1315 شمسی در دانشکده حقوق است. وی سخنرانی خود را با اشاره به تأسیس دانشکده حقوق در سال 1317 قمری، تحت عنوان مدرسه حقوق و علوم سیاسی برای تربیت دیپلمات آغاز کرده است و از مؤسسان آن حسن پیرنیا (1252-1315ش)، معروف به مشیر الملک و بعدها مشیرالدوله دوم، و پدرش نصرالله مشیرالدوله، وزیر امور خارجه وقت، تقدیر می‌کند. این پدر و پسر توانستند موافقت مظفرالدین شاه را برای تأسیس چنین مدرسه‌ای بگیرند. فروغی علاوه بر بیان اوضاع و احوالی که در آن این مدرسه شکل گرفت به شرح و توضیح لفظ حقوق و قانون پرداخته و می‌گوید مقصود از حقوق قوانین کشور است و علم حقوق علم به قوانین و دانشکده حقوق مدرسه‌ای است که در آنجا قوانین تدریس می‌شود. قوانینی که مردم به اجرای آن رضایت می‌دهند و در وضع و مشروعیت آن مشارکت دارند و از این رو از آن تبعیت می‌کنند. او سپس سابقه وضع قانون در ایران به همراه سختی‌های آن را شرح می‌دهد و به نقش شرع و عرف در صدور قوانین نیز اشاره می‌کند. از جمله نکات جالب این سخنرانی در بیان سختی‌ها این است که پیرنیا معتقد بود دانشجویان حقوق باید فقه هم بیاموزند و در واحدهای درسی فقه را هم قرار داد. اما علما بر این باور بودند که یادگیری فقه فقط منحصر به طلاب علوم دینی است و از این رو هیچکس حاضر نشد در مدرسه‌ای که شاگردانش کلاهی و بعضی فوکلی و معلمانش بعضی فرنگی بودند و روی نیمکت نه روی زمین می‌نشستند فقه تدریس کند.

کلیدواژه ها: حقوق، تاریخ حقوق، قانون، قانون اساسی، حسن پیرنیا، مدرسۀ حقوق و علوم سیاسی.

فیپا:
فروغی، محمد علی، “تاریخ حقوق در ایران”، مجله یغما، به کوشش حبیب یغمائی، شماره دوم، اردیبهشت 1339، صفحه 326-351.