نویسنده: علیرضا عسکری چاوردی، مژگان سیدین، کمرون پیتری، علیرضا خسروزاده، محسن زیدی، برنادت مک کال
پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391
چکیده:
در حدود سال 330 پ‌م اسکندر مقدونی به مناطق کوهستانی جنوب غرب ایران حمله ور شد. پادشاه مقدونی پیش از رسیدن به دشت مرودشت، دروازه های فارس را تسخیر کرد و سرانجام تخت جمشید، پایتخت شاهنشاهی هخامنشی را به غنیمت گرفت. یکی از مناطق مورد بحث در مسیر حمله اسکندر به تخت جمشید، منطقه نورآباد ممسنی (فهلیان) است. در بخشی از پژوهش مشترک هیأت باستان شناسی پژوهشکده باستان شناسی و دانشگاه سیدنی استرالیا، تحولات استقراری این منطقه در دوره هخامنشی و فراهخامنشی مورد پژوهش واقع شد. در نتیجه پژوهش های پیشین و پژوهش اخیر، دو محوطه باستانی تل نورآباد و تل اسپید کاوش لایه نگاری شد و سرتاسر دو دشت رستم 1 (دشت فهلیان) و دشت رستم 2 بررسی شد. وجود بیش از 19 محوطه و یا اثر متعلق به دوره هخامنشی و فراهخامنشی در منطقه ممسنی نشانگر اهمیت گسترده این منطقه در دوره هخامنشی و فراهخامنشی است. بدون تردید، منطقه ممسنی یکی از مهمترین مناطق واقع در محدوده مرکزی حکومت هخامنشی بوده است. به نظر می رسد که پس از حوزه رود کُر و محوطه های هخامنشی و فراهخامنشی پیرامون تخت جمشید، بیشترین آثار این دوره در فارس در منطقه ممسنی وجود دارد و این موضوع گویای قابلیت های کارکردی این منطقه در روزگار هخامنشی و فراهخامنشی است. منطقه ممسنی در حد فاصل دو ناحیه خوزستان و فارس واقع شده است و به عنوان حلقه ارتباطی بین شرق خوزستان و بخش های مرکزی فارس مطرح است. بیشترین راه های ارتباطی ناحیه فارس به غرب از این منطقه می گذرد و به همین دلیل به نظر می رسد در زمان حمله اسکندر مقدونی این منطقه به عنوان یکی از مهمترین مناطق دسترسی اسکندر به تخت جمشید بوده است.
کلیدواژه ها: فارس، منطقه ممسنی، تحولات، استقرارها، دوره هخامنشی، دوره فراهخامنشی.
فیپا:
عسکری چاوردی، علیرضا، سیدین، مژگان، پیتری، کمرون، خسروزاده، علیرضا، زیدی، محسن، مک کال، برنادت، سکونت گاههای هخامنشی و فراهخامنشی منطقه ممسنی (فهلیان) فارس، پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391، صفحه 111-121.