نویسنده: سعید عدالت‌نژاد
دانشنامه جهان اسلام، جلد 26، 1397
توفیق محمد شاوی، حقوقدان و نویسنده معاصر مصری. شاوی پس از آغاز تحصیل در رشته حقوق در 1936 به جنبش اخوان المسلمین پیوست. وی به سبب ادامه فعالیت در این گروه، در 1954 از دانشگاه قاهره اخراج و به دو سال زندان محکوم شد. شاوی پس از آزادی از زندان به دعوت دولت مراکش برای تدریس در دانشگاه به رباط رفت و مناصبی حقوقی چون مستشار دیوان عالی کشور و نیز مشاور حقوقی پارلمان را در این کشور برعهده گرفت. از مهم ترین اهداف و دغدغه های شاوی مبارزه با استعمار و تلاش برای آزادی و استقلال جوامع مسلمان، به ویژه کشورهای الجزایر و تونس، و کمک به فلسطینیان و بازیابی عظمت گذشته مسلمانان بود. مهم ترین و مشهورترین آثار او، چهار کتاب در عرصه حقوق اساسی و فقه سیاسی اند که شاوی در آنها به فلسفه سیاست هم پرداخته است. شاوی در این آثار کوشیده است تا میان تجربه عملی مسلمانان در عرصه خلافت اسلامی و آرای کلامی و فقهی مبتنی بر آن از یک سو و داده های حقوق نوین اساسی و اندیشه های جدید سیاسی از سوی دیگر پل بزند و رابطه ای مستحکم و منطقی میان آنها برقرار کند.
شاوی در فقه الحکومة الاسلامیة: بین السنّة والشیعه به تفصیل به مقایسۀ نظریه شورا در میان اهل سنت و اندیشۀ ضرورت حکومت اسلامی در عصر غیبت بر اساس نظریۀ آیه الله خمینی و آیة الله منتظری می‌پردازد. شاوی با تحلیلی خاص از نظریۀ ولایت فقیه کوشیده است نوعی تقارب رأی بین اهل سنت و شیعه ایجاد کند. شاوی بر این باور است که نظریه ولایت فقیه امام خمینی و نظریۀ خلافت عبدالرزاق بن احمد سنهوری شباهتهای بسیاری دارند. برای تفصیل این نظریه شاوی و نیز اشاره به نقد نظریۀ ولایت فقیه به اصل مقاله مراجعه کنید. سنهوری یکی از مؤثرترین فقهای حقوقدان جامعۀ عربی است. اوست که پیشنویس قانون مدنی بسیاری از کشورهای عربی را نوشت. از او کتاب کتاب الوسیط فی شرح القانون المدنی به فارسی ترجمه شده است و برای محققان رشته حقوق خصوصی کتاب ذی قیمتی است.
فیپا:
عدالت‌نژاد، سعید، شاوی، دانشنامه جهان اسلام، جلد 26، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، 1397، صفحه 379-382.
>>> برای دانلود رایگان مقاله عضو شوید