نخستین آشنایی مسلمانان شبه قاره هند با اندیشه وهابیت

نویسنده: محسن معصومی، محمدعلی کاظم بیگی، فرهاد حاجری
تاریخ و تمدن اسلامی، سال یازدهم، شماره بیست و دوم، پاییز و زمستان 1394

چکیده:
با گسترش جنبش موسوم به جنبش وهابی در جزیرة العرب، سایر مسلمانان جهان اسلام به این جنبش واکنش نشان دادند و آراء محمد بن عبدالوهاب در بین مسلمانان، مخالفان و موافقانی جدی یافت. به نظر می رسد خبر پیدایش این جنبش در همان سال های آغازین شکل گیری، به گوش مسلمانان شبه قارۀ هند هم رسیده بود. با ورود اندیشه های محمد بن عبد الوهاب به شبه قاره، برخی از مسلمانان هندی «وهابی» خوانده شدند؛ ولی معنای این اصطلاح، در ابتدا روشن نبود؛ گفته اند صفت «وهابی» اتهامی بود که دولت بریتانیا برای مقابله با مخالفان برضد آنها رواج داد. چنان که جنبش جهادی سید احمد بریلوی، در نیمۀ اول قرن سیزدهم در بین انگلیسی ها، به عنوان حرکتی شناخته شد که درصدد ترویج آراء وهابیان در هند بوده است؛ اما این نظر مقبول مسلمانان نبود. از این رو، چگونگی ورود عقاید جنبش وهابی و آشنایی برخی مسلمانان شبه قاره هند با آن، چندان روشن نیست. این مقاله در پی آن است تا با بررسی جنبش سید احمدی بریلوی و نقد دیدگاه های مرتبط با آن و هم چنین بررسی برخی رویدادهای مهم هم زمان، با رویکردی تاریخی، به این سوال پاسخ دهد که نخستین آگاهی ها و آشنایی مسلمانان شبه قارۀ هند با جنبش وهابیت، چگونه و از چه طریق بوده است؟

کلید واژه ها: سید احمد بریلوی، شبه قارۀ هند، فرائضیه، وهابیت در هند.

فیپا:
معصومی، محسن، کاظم بیگی، محمدعلی، حاجری، فرهاد، نخستین آشنایی مسلمانان شبه قاره هند با اندیشه وهابیت، تاریخ و تمدن اسلامی، سال یازدهم، شماره بیست و دوم، پاییز و زمستان 1394، صفحه 171-192.