نویسنده: ناصر کاتوزیان
نقد و نظر، سال سوم، شماره ۱۰-۱۱، بهار و تابستان ۱۳۷۶
فیپا:
كاتوزيان، ناصر، ” حقوق و عدالت”، نقد و نظر، سال سوم، شماره ۱۰-۱۱، بهار و تابستان ۱۳۷۶، صفحه ۳۴-۵۷.
«عدالت» مفهومى است كه بشر از آغاز تمدن خود مى شناخته و براى استقرار آن كوشيده است. مشاهده طبيعت و تاريخ رويدادها، و انديشه در خلقت از ديرباز انسان را متوجه ساخت كه جهان، بيهوده آفريده نشده است؛ هدفى را دنبال مىكند و نظمى بر آن حكم فرماست. انسان نيز در اين مجموعه منظم و با هدف قرار گرفته است و با آن همگام و سازگار است. بنابراين، هرچه در راستاى اين نظم طبيعى باشد، درست و عادلانه است. حقوق نيز از اين قاعده بيرون نيست و مبناى آن در مشاهده موجودات و اجتماع هاى گوناگون است. پس، از ملاحظه «آنچه هست» مىتوان به جوهر «آنچه بايد باشد» دست يافت. به بيان ديگر، در شيوه ارسطويى جستجوى عدالت نيز واقعگرايى ديده مىشود و پايه آن مشاهده و تجربه است. اين مقاله جاى تفصيل براى ملاحظه سير تاريخى عقايد نيست، ولى تعريف هاى مهمى كه از عدالت شده است.