بررسی و تحلیل دو نظریه درباره پیشینیه یهودیان کاشان در ایران

نویسنده: حسین حیدری، علی فلاحیان وادقانی
تاریخ و تمدن اسلامی، سال دهم، شماره نوزدهم، بهار و تابستان 1393

چکیده:
پیشینۀ حضور یهودیان در ایران به دورۀ اسارت بابلی، هخامنشیان و مادها، می رسد. یهودیان در این تاریخ طولانی، به رغم شمار اندک، درحیات سیاسی، دینی، علمی و اقتصادی مردم ایران تاثیرگذار بوده اند. از شهرهای ایران، کاشان در چند سده مساعدترین زمینه را در مقایسه با دیگر نقاط ایران و جهان برای هم زیستی و بالندگی آنان فراهم ساخته است. چنان که برخی از یهودیان، کاشان را اورشلیم کوچک یا کهکشان عالمان و ادیبان یهود خوانده اند. این مقاله به طرح و بررسی دو نظریه دربارۀ سابقۀ حضور یهودیان در این شهر پرداخته است: نظریۀ نخست پیشینۀ یهود را در کاشان به پس از دورۀ اسارت بابلی می رساند و نظریۀ دوم، به مهاجرت آنان از اسپانیا و دیگر شهرهای اروپا، به ویژه بعد از اعمال تفتیش عقاید اروپا به کاشان قائل است. مهم ترین دلیل نظریۀ نخست، میراث باستان شناسی کاشان، قدمت محلات و گورستان کلیمیان، گویش مخصوص کلیمیان کاشان (راجی ولوفتایی) و سنت شفاهی آنان است که واژه های ایران باستان از جمله مادی را دربردارد. قائلان به نظریۀ دوم، به گزارش های مکتوب جهان گردان یهودی، مسیحی  و روایت مورخان مسلمان استناد می کنند.

کلید واژه ها: یهودیان ایران، یهودیان کاشان، تاریخ کاشان، گویش راجی، ادبیات فارسی هود.

فیپا:
حیدری، حسین، فلاحیان وادقانی، علی، بررسی و تحلیل دو نظریه درباره پیشینیه یهودیان کاشان در ایران، تاریخ و تمدن اسلامی، سال دهم، شماره نوزدهم، بهار و تابستان 1393، صفحه 59-85.