نویسنده: نادره عابدی
پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391
چکیده:
دیرین آسیب شناسی (palaeopathology) به معنای آگاهی و شناخت بیماری های دیرینه انسانی و حیوانی است. الگوی بیماری ها و آسیب ها هرگز به طور تصادفی شکل نمی گیرند. در دیرین آسیب شناسی باید از داده های به دست آمده از انسان شناسی فیزیکی، شامل ارزیابی سن، جنس، اندازه قامت و ریخت شناسی استخوان ها، و همین طور تجزیه و تحلیل های جمعیت نگاری و همه گیر شناسی (epidemiology)، به معنی آگاهی از درجه شیوع علت و علت شناسی (ethiology) بیماری ها و عوامل بیماری زای تاثیرگذار بر جمعیت های انسانی و حیوانی، گورشناسی و همچنین اعتقادات و آموخته های عوام استفاده کرد. هدف از این مطالعات آگاهی از تعامل و تقابل جنبه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر شاخص سلامتی جامعه، بر اساس بقایای برجای مانده است. تشخیص بیماری های خاص بر اساس بقایای استخوانی موجود در شواهد باستان شناختی و تجزیه و تحلیل تاثیر بیماری های گوناگون بر جوامع انسانی در زمان ها و مکان های گوناگون از مهم ترین اهداف مطالعات دیرین آسیب شناسی اند. در دیرین آسیب شناسی برای دستیابی به تشخیص های صحیح بر اساس بقایای اسکلتی باید از دانش استخوان شناسی، اندام شناسی یا آناتومی، آسیب شناسی عمومی استخوان و تجزیه و تحلیل زمینه های وراثتی بیماری ها و مهم تر از همه روش های صحیح نمونه برداری بهره برد. شواهد دیرین آسیب شناسی را به طور کلی می توان به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم کرد. شواهد اولیه عبارت از وجود بقایا و بخش هایی از بدن فرد همانند زمان حیات اوست. اما شواهد ثانویه عبارت از علایم و نشانه هایی اند که به طور غیر مستقیم بر وجود بیماری دلالت می کنند. در این نوشتار به طور ضمنی به برخی از بیماری های دوره های باستانی که دارای عوارض اسکلتی اند اشاره شده است؛ علی رغم اینکه به طور حتم در بسیاری موارد عوامل بیماری زا، بافت های نرم را تحت تاثیر قرار می داده و تاثیری بر بافت اسکلتی نداشته اند.
کلیدواژه ها: دیرین آسیب شناسی، استخوان شناسی، الگوهای آسیب شناسی، نشانگان بیماری ها.
فیپا:
عابدی، نادره، اهمیت مطالعات دیرین آسیب شناسی همراه با ارائه چند الگو در این زمینه، پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391، صفحه 42-63.