آگاهی و گواهی: یک معنای خاص از واژۀ قرآنی «شهید»

نویسنده: سید محمد عمادی حائری
ترجمان وحی مبین، سال بیست و دوم، شمارۀ اول (پیاپی 43)، بهار و تابستان 1397

چکیده:
محمد گلندام، گردآورندۀ دیوان حافظ و از معاشران او، در مقدمۀ خود بر دیوان از وی با عنوان «شهید» یاد کرده است. معنای این واژه و چگونگی اطلاق آن به حافظ، همواره محل پرسش محققان حافظ شناس بوده است. در مقالۀ حاضر، نویسنده با استناد به کاربردهای قرآنی «شهید»، به تحول معنایی این واژه از قرن نخست اشاره می کند و با بررسی و تحلیل شواهد قرآنی آن یادآور می شود که یکی از معانی «شهید» در قرآن ناظر به مفهوم آگاهی درونی است، و اطلاق این واژه به حافظ را به همین معنا باید گرفت. نویسنده همچنین با تحلیل سیاق آیۀ 37 سورۀ ق، مقایسه و تفسیر آن با بعضی دیگر از آیات قرآن، و در نهایت گزارش و نقد برابرگذاری های ترجمه های فارسی قدیم و جدید برای واژۀ «شهید» در آن آیه، دو برابر فارسی «دل آگاه» و «روشن بصیرت» را برای این معنای خاص از «شهید» پیشنهاد می کند.

کلید واژه ها: شهید، معناشناسی قرآنی، تحول معنایی، استعارۀ مفهومی، برابرگذاری، ترجمه های فارسی قرآن، حافظ شیرازی، محمد گلندام.

فیپا:
عمادی حائری، سید محمد، آگاهی و گواهی: یک معنای خاص از واژۀ قرآنی «شهید»، ترجمان وحی مبین، سال بیست و دوم، شمارۀ اول (پیاپی 43)، بهار و تابستان 1397، صفحۀ 83-98.