نویسنده: کورش محمدخانی
پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391
چکیده:
بعد از جنگ جهانی دوم، جهش در بسیاری از علوم، تغییرات شگفت انگیزی را در تلفیق علوم پدید آورد. بسیاری از علوم به کمک باستان شناسی شتافتند و از این رهگذر یکی از تاثیرگذارترین تلفیق ها در علوم و باستان شناسی، علم ژئوفیزیک و باستان شناسی بود که باعث پدید آمدن شاخه آرکئوژئوفیزیک یا بررسی باستان ژئوفیزیکی شد. مشخص گردید که علم ژئوفیزیکِ اکتشافی علاوه بر آشکارساختن کانه ها و کان سارهای معدنی در اعماق زیاد، قادر است حتی در اعماق بسیار کم نیز، ساختارها و سازه های باستانی مدفون را آشکارسازی نماید. بررسی های باستان ژئوفیزیکی باعث شده است که باستان شناسان با صرف کمترین هزینه و در کوتاه ترین زمان، بدون نیاز به کاوش و تخریب محوطه، به پاسخ پرسش های خود دست یابند و ابهام های خود در مورد محوطه باستانی را از بین ببرند. این تحولات از 1946م آغاز شد و در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار گرفته است. در مصر (هرم خفرن، اطراف ابولهول و …)، دورااورپوس در سوریه، ترکمنستان، ارمنستان، ایتالیا، یونان، ترکیه و … . در ایران نیز در محوطه های باستانی زیادی از این روش ها استفاده شده است. محوطه هایی همچون چغازنبیل، هفت تپه، تخت جمشید، پاسارگاد، بیشاپور، هگمتانه، تخت سلیمان، تپه قبرستان و مواردی دیگر. امروزه اهمیت بررسی های باستان ژئوفیزیکی روز به روز برای باستان شناسان بیشتر می شود و باستان شناسان پس از بررسی های منطقه ای باستان شناسی، با این نوع بررسی در مدت بسیار کوتاهی به مکان ساختارها و سازه های مدفون در محوطه باستانی پی برده و سپس بر اساس این یافته ها به اولویت بندی برای کاوش و پژوهش می پردازند. در این پژوهش با معرفی و ارائه روش ها، در بخش مطالعه موردی به بررسی ژئومغناطیس در محوطه مقدس پاسارگاد که توسط هیأت فرانسوی به سرپرستی رمی بوشارلا از مرکز ملی پژوهش های علمی فرانسه، دانشگاه لومیر لیون 2 انجام گرفته، پرداخته شده است.
کلیدواژه ها: آرکئوژئوفیزیک، بررسی باستان ژئوفیزیکی، ژئومغناطیس (مغناطیس سنجی)، ژئوالکتریک، ژئورادار، محوطه مقدس، پاسارگاد.
فیپا:
محمدخانی، کورش، آشکارسازی ساختارها و سازه های معماری مدفون با استفاده از روش های ژئوفیزیک اکتشافی (آرکئوژئوفیزیک)، مطالعه موردی: بررسی ژئومغناطیس در محوطه مقدس پاسارگاد-فارس، پژوهش هایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران (مجموعه مقالات سومین همایش باستان شناسان ایران به کوشش شهرام زارع)، انتشارات بصیرت، 1391، صفحه 27-35.