دوره آموزشی خردِ زندگی در اندیشۀ پارسی‌گویانِ هزارۀ نو: خوانش متون ادبی و بررسی آموزه‌های جریانِ ادبی عرفانی
مدرس: اردشیر منصوری*
مقدمه
در دهه‌های اخیر، گویندگان و نویسندگان بسیاری بر شرح متون ادبی که در فضای عرفان ایرانی-اسلامی آفریده شده متمرکز بوده‌اند. از این منظر از اندیشه‌های بزرگانی چون سنایی و عطار و ابوسعید و نجم الدین رازی و عین القضات و شمس تبریزی و مولوی بسیار رازگشایی شده است. حتی آراء و آموزه‌های کسانی چون سعدی و حافظ از این منظر خوانش شده است. محصول چنین شرح‌هایی البته در جای خود بسی ارزشمند است. از رهگذر این تلاشها آموزهِ‌های معنوی و اخلاقی درخور تأمل و بهره‌گیری در اختیار مشتاقان قرار گرفته و می‌گیرد. اما آیا میراث به‌جا مانده از هزار سال آفرینش فرهنگی و ادبی در زبان فارسی، تنها ذیل ” آموزهِ‌های عرفانی و اسلامی” می‌گنجند؟ آیا نمی‌توان به موازات جریانهای فکری گوناگون اسلامی (فلسفه، کلام، فقه، تفسیر) به ویژه جریانِ عرفان اسلامی، اندیشه‌های موازی را در میراث ادبی و فرهنگی ایرانی سراغ گرفت؟ آیا در آن جریان آشنا و غالب (عرفان اسلامی)، با همۀ ثمراتش، نمی‌توان با نگاه نقادانه نگریست؟ اگر مفاهیم کلیدی و مرکزیِ گفتمان عرفانی-اسلامی عبارت باشند از دوگانه‌های: زهد/دنیادوستی، آسمان/زمین، افلاک/خاک، روح/جسم، ترک کام/کامجویی، آخرت‌گروی/دنیاگروی، قناعت/عشرتِ، آگاهیِ‌موهبی/علم‌رسمی، و مشهورترین دوگانه: عشق/عقل(خرد)، که در همۀ اینها طرف اول ممدوح است و طرف دوم مذموم، آیا نمی‌توان گفتمانی متفاوت در میراث ادبی و فرهنگی هزارۀ اخیر با دال‌های محوری اساسا دیگرگون یافت؟
به نظر می‌رسد آن خط موازی اندیشگی در فرهنگ ایرانی قابل رصد است که در آن کامروایی و زیست این جهانی و حتی زندگی تنانه این مایه تحقیر نمی‌شوند، در عین آن که معنویت و اخلاق نیز پاس داشته می‌شود. اگر روحِ جریان نخست را” معنویت‌گراییِ مبتنی بر عشق آسمانی و تقوی‌منشی” و مستلزم” خوار داشتِ زندگیِ لذتجویانه این جهانی بدانیم، دربارۀ این جریان موازی می‌توانیم گرایش به “معنا جویی شادیگرایانه” را بیابیم و بنیاد این نگاه دوم را به کوتاه سخن” خِرد زندگی” بنامیم. اجمالا دانش و دادگری و دهش و دوستی و رواداری و شادخواری آمیخته با خردگرایی، از جمله مضامین مرکزی مورد عنایت در این جریان موازی از پارسی‌سرایان بزرگ تاریخ ایران هستند که بر آن سریم در این دورۀ آموزشی به بازاندیشی در آنها بنشینیم. در این مسیر به آموزه‌های گرانسنگ میراث عرفانی نیز اشاره خواهد شد، البته بدین سیاق که آنها را در بوتۀ نقد، و نه البته نفی و طرد، قرار خواهیم داد و بر سبیل مقایسه بدانها اشاره خواهیم داشت.
متون مورد توجه در این جریان موازی بدین قرار خواهند بود:
ابیات پراکندۀ سده‌های نخستین سرایش شعر در ایران پس از اسلام، رودکی، فردوسی، فخرالدین اسعد گرگانی، خیام، نظامی، و سرانجام شاعرانی که در مرز میانۀ دو جریان قرار دارند، یعنی سعدی و حافظ.
………………………………………………………………………………………
جزئیات برنامه:
– زمان شروع: دی 1401
– یکشنبه‌ها ساعت8 تا10 بعدازظهر، به وقت تهران (یک هفته در میان)
- شیوۀ ارائه:
حضوری و مجازی (در پلتفرم مناسبی که برای ثبتنام شدگان اعلام خواهد شد).
-هزینه ثبت نام برای شرکت کنندگان حضوری: هر 12 جلسه مبلغ 3/600/000 تومانتوجه: ظرفیت کلاس حضوری 15 نفر می باشد و پس از تکمیل ثبتنام از پذیرفتن دیگر دوستان معذوریم.
- هزینه ثبت نام برای شرکت کنندگان غیرحضوری: هر 12 جلسه 1/200/000 تومان
- هزینه ثبت نام برای شرکت کنندگان خارج از کشور: هر 12 جلسه 120 دلار
یادآوری: برنامۀ اینترنتی به گونهای تنظیم خواهد شد که برای علاقهمندان ِ خارج از ایران نیز امکان حضور فراهم گردد.
اطلاعات حساب برای علاقمندان داخل کشور:
شماره کارت : 6037991899932465
شماره شبا:68017000000011141499700 IR
شماره حساب: 011141499700
بانک ملی-به نام مؤسسه فرهنگی هنری سروش مولانا
……………………………………………………………………………………………….
اطلاعات حساب برای علاقمندان خارج از کشور:
New Account Info:
Bank Name: Westpac
Account Name: Australian Trade Corporation
Account No.: 032002956563
SWIFT: WPACAU2SXX
*دانش آموختۀ فلسفۀ علم؛ عضو پیوستۀ انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری؛ مدرس: فلسفه، اخلاق، تفکر نقادانه، ادبیات