مؤسسه پویاواژه با همکاری سایت آثار برتر درسگفتارهایی برگزار می کند:
- درسگفتار سوم
- سخنران: دکتر باقر قربانی زرّین، استاد زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی (علوم تحقیقات)، عضو هیئت علمی بنیاد دائرةالمعارف اسلامی (دانشنامۀ جهان اسلام)
- موضوع: دادوستد عربی و فارسی
- زمان: پنجشنبه، 9 اسفند ۱۳۹۷ (ساعت 17 تا 19)
- شهریه: رایگان
- ظرفیت کلاس: ۱۶ نفر
- مکان: تهران، خیابان شانزده آذر، شماره 24، طبقه سوم
دربارۀ پیوند میان دو زبان عربی و فارسی و اثرپذیری آنها از یکدیگر کتابها، رساله ها و جستارهای فراوانی نگاشته شده است. به تعبیر هلموت ریتر، پژوهش در ادبیات فارسی جدا از زبان عربی شدنی نیست و بی گمان این دو ادبیات باید به طور برابر بررسی شوند.
ارتباط اجتماعی و سیاسی میان ایرانیان و اعراب به سالها پیش از ظهور اسلام بازمی گردد. جایگاه دربار انوشیروان و خسرو پرویز در منطقۀ حیره، همسایۀ غربی ایران که در شرق عربستان بزرگترین امارت عربی به شمار می رفت، از جهت تاریخی بسی حائز اهمیت است. وجود واژگان فارسی در سروده های دورۀ پیش از ظهور اسلام، به تعبیر مورخان مسلمان دورۀ جاهلی، نمودی از این پیوستگی و ارتباط محسوب می شود. در دوران اسلامی نیز این پیوند در جنبه های گوناگون لغوی، ادبی، بلاغی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هویدا و درخشان است. در این درسگفتار به برخی مفاهیم و مضامین شعری مشترک در هر دو ادبیات و نیز به ساختارهای دادوستد شده چون رباعی و دوبیتی از فارسی به عربی و قصیده و قطعه از عربی به فارسی با ذکر نمونه هایی اشاره خواهد شد.
واژگان فراوانی از عربی به فارسی و بالعکس در زمینه های گوناگون در متن های کهن برجای مانده است و بررسی اینها در هر دو زبان سزاوار پژوهش است. برای نمونه، در متون ادبی و روایی واژۀ «نوروز» چونان نگینی رخشان، دیدگان را به سوی خود جلب می کند. بعلاوه، جشنهای نوروز و مهرگان در خلافت عربی حضوری گسترده داشت و می توان بازتاب آن را در ادبیات عرب جست. نمونۀ دیگر کتاب الانساب عبدالکریم بن محمد سمعانی (درگذشته 562 ق) است که یکی از کهن ترین منابع عربی برای شرح حال رودکی سمرقندی فارسی زبان است. نمونۀ سوم، وجود اصطلاحات دیوانی و نام مشاغل رسمی به فارسی در حکومتهای عربی است. در این درسگفتار توضیح بیشتری در خصوص این نمونه‌ها ارائه خواهد شد.
در نگاهی دیگر به موضوع پیوند فارسی و عربی باید از تحوّل کتابت در زبان عربی و پیدایش کتابهای دستور زبان نیز سخن گفت. هر دو تحول به دست بعضی نویسندگان ایرانی صورت گرفت؛ اولی به دست کسانی مانند ابن مقفّع (متوفی142) و عبدالحمید کاتب (متوفی حدود 132) و دومی به دست کسانی مانند سیبویه (متوفی180).
در این درسگفتار با نگاهی به تاریخچۀ این دو تحول و با یادآوری سخن ریتر به این سؤال پاسخ داده خواهد شد که چرا هر محقق فارسی زبانی ناگزیر است با زبان عربی آشنایی داشته باشد.
برای شرکت در این کلاس ثبت نام ضروری است.
مراحل ثبت نام:
خرید ← ثبت سفارش ← تکمیل اطلاعات فردی ← نهایی کردن خرید