آیین استناد یعنی چه؟ پژوهش و نگارش فرایندی پویا دارد و نویسندهای که دربارۀ مسئلهای بررسی و تحقیق میکند و اثر وی بناست حامل پیام تازهای باشد، برای آگاهی از مسیر تحول موضوع از کندوکاو در آرای پیشین گزیری ندارد. توفیق او در وهلۀ نخست در گرو جلب اعتماد خواننده در التزام به روش علمی و تتبع در مراجع فکری است. حلقۀ نخست در زنجیرۀ عناصر این اعتماد با استناد به منابع مناسب شکل میگیرد تا به این ترتیب خواننده در استحکام و انسجام متن و اعتبار منابع اطمینان بیابد.
استناد از دیرباز متداول بوده است و اِسناد هر قول به صاحب آن پیشینهای دراز دارد. با این حال کاربرد روشمند استنادها و متکیکردن مدعاها به سند محکم در یکی دو قرن اخیر رواج یافته است. مؤلف منصف در بهرهگیری از منابع، خواه از لحاظ مفاهیم، خواه از بابت روشها، یافتهها و نتایج، با نسبتدادن هر اندیشه به مبدِع آن ادای دَین میکند و با ذکر شواهد و استنادهای خود، سندیت مدعای خود را نشان میدهد؛ و با عرضۀ شواهد مخالف نیز امکان داوری دقیق را برای خواننده فراهم میآورد.
کتاب درآمدی به آیین استناد در نگارشهای علمی شامل سه دفتر است. دفتر اول در سه گفتار، ناظر به پارهای از مبانی نظری کاربرد ارجاع و استناد در نگارشهای علمی است. گفتار اول بیشتر بر هدفها، دلایل و انگیزههای استنادکردن و عواملی که بر رفتار استنادی نویسندگان و ساماندهی استنادها تأثیرگذارند تأکید دارد. در گفتار دوم دربارۀ بروز خطاهای ارجاعی بحث میشود و به نتایج چند پژوهش که به بررسی خطاهای ارجاعی پرداختهاند، نیز به برخی از رهنمودهای برخاسته از این بررسیها دربارۀ کاربرد استناد و ارجاع اشاره میشود. در گفتار سوم آسیبپذیری پژوهشهای متکی به استنادهای منابع شبکۀ جهانی وب مورد تحلیل قرار میگیرد، و جنبههای آسیبرسان این منابع که مآلا ممکن است زمینۀ پرخطری برای پژوهش در پی داشته باشد، بیان میگردد.
دفتر دوم با عنوان «110 نکته در ذکر استنادها و ارجاعات و تنظیم اطلاعات کتابشناختی منابع مقالات دانشنامۀ جهان اسلام» است که در آن به توضیح نکات مذکور میپردازد. بحث دربارۀ انواع ارجاع، چگونگی ذکر اجزای نشانههای درونمتنی در مقالات دانشنامه، مسائل شناسهها و چگونگی درج اطلاعات کتابشناختی منابع از اهم مباحث بخشهای پنجگانۀ این دفتر را تشکیل میدهند.
دفتر سوم به معرفی دو شیوهنامه در زمینۀ پژوهش و نگارش در حوزههای علوم اجتماعی و علوم انسانی، از انتشارات انجمن روانشناسی آمریکا و انجمن زبان مدرن آمریکا و بررسی رهنمودهای این دو شیوهنامه در زمینۀ چگونگی استناد به منابع مختلف میپردازد.