تاج‌المصادر مشهورترین اثر احمد بن علی بیهقی (470- 544) است. شرح حال او در دو کتاب قدیم که مرجع همه کتابهای بعدی است آمده است: ارشاد الأریب الی معرفة الأدیب مشهور به مُعجم الادباء از یاقوت حَمَوی و دیگر اِنباءُ الرُّواة علی أَنباء النُّحاة از علی بن یوسف قِفطی است. بیهقی در بیهق در حوالی سبزوار و در رَبع یا منطقۀ نیشابور زاده و بزرگ شد ولی تحصیلات او در نیشابور بوده است. از القابش چنین برمی‌آید که همانجا به کِسوت استادی و امام جماعت و مرجع مردم رسیده است. بیهقی در همان نیشابور درگذشت. چهار اثر از خود برجای گذاشت: المحیط بلغات القرآن؛ ینابیع اللغة؛ تاج المصادر؛ و المحیط بعلم القرآن.
در تاج المصادر نزدیک به ۱۷٬۰۰۰ مصدر عربی و برابرهای فارسی آن بر اساس ساختمان صرفی کلمه (بنا و جمع آن ابنیه و در اصطلاح معاجم الابنیه) گرد آمده‌است و منبعی غنی و معتبر برای فرهنگ‌نویسان فارسی بوده است. این روش از ابداعات فارابی است. بیهقی، به گفتهٔ خودش، برای تألیف این کتاب، از قرآن و احادیث و نیز افعال پرکاربرد دیوان‌های عرب استفاده کرده و برای شرح و معانی آن‌ها از چند کتاب نظیر دیوان‌الادب فارابی، صحاح‌اللغة جوهری، تهذیب‌اللغة ازهری، الغریبین هروی و المصادر زوزنی استفاده کرده‌است.
تاج المصادر در دوبخش بزرگِ مصادر ثلاثی مجرد و مصادر ثلاثی مزید و رباعی مجرد و مزید تدوین یافته است. بخش نخستین، خود بر اساس حرکت عین الفعل در ماضی و مضارع، به شش باب و آنگاه هریک از این ابواب به بخش‌های فرعی سالم، مُضاعَف، اَجوَف، ناقص و مَهمُوز منقسم گردیده که این بخش‌های فرعی نیز دارای بخش‌های کوچک دیگری چون مُضاعَف مَهمُوزاللام است. سپس مصادر، برحسب حرف آخر و ترتیب الفبایی، در این بخش‌های اصلی و فرعی و ابواب جای یافته است. در هریک از ابواب مصادر بخش دوم (ثلاثی مزید و رباعی مجرد و مزید) نیز همین تقسیم‌ها عیناً اعمال شده است. در این تقسیم و ترتیب هم تأثیر دیوان الادب فارابی دیده می‌شود و هم تأثیر الصحاح جوهری و المصادر زوزنی.
تاج المصادر احمد بن علی بیهقی نخستین بار در سال ۱۳۰۱ ه.ق. در بمبئی هند به کوشش میرزامحمد شیرازی به‌صورت چاپ‌سنگی در ۲۲۹ صفحهٔ کوچک منتشر شد. استاد هادی عالم‌زاده جلد نخست آن را بعد از بازبینی، در سال ۱۳۶۶ ش به توسط مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی در تهران منتشر کرد و جلد دوم را که شامل مصادر ثلاثی مزیدٌفیه، رباعی مجرد و مزیدٌفیه و ملحقات می‌شود، در سال ۱۳۷۵ به توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. برای تهیه این کتاب با بخش فروش سایت آثار برتر تماس بگیرید.
.