مهمترین تفسیرهای اهل سنت از قرآن به ترتیب تاریخ دورۀ حیات مؤلفان در این جا فهرست شده‌اند. این فهرست به محقق کمک می‌دهد تا تغییرات و تحولاتی را دریابد که در فرآیند شکل‌گیری تفسیرهای اهل سنت پدید آمده‌اند. با توجه به این که مؤلفان قرن اول و دوم را نمی‌توان زیر طبقه بندی شیعی و سنی جای داد این عنوان با مسامحه انتخاب شده است. برای تهیه این کتابها با بخش فروش سایت آثار برتر تماس بگیرید.
1. ابن عباس، عبدالله بن عباس (؟3-68)، تفسیر ابن عباس، بیروت، مؤسسه الکتب الثقافیه 1411 ق؛
این کتاب تاکنون به سه نفر دیگر هم منسوب شده است و احتمالا متعلق به هیچکدام از اینها نباشد: الف- محمد بن سائب کلبی (متوفی 146)؛ ب- عبدالله بن وَه۫ب دینَوَری (متوفی 308)؛ ج- محمد بن یعقوب فیروزآبادی (متوفی 817)؛ آندرو ریپین (Andrew Rippin) طی تحقیقی بر این نظر است این متن متعلق به قرن چهارم است و به هیچ کدام از این چهار نفر نمی تواند منسوب باشد.
2. مُجاهد بن جَب۫ر (21-104)، تفسیر الامام مجاهد بن جبر، تحقیق محمد عبدالسلام ابوالنیل، نصر، دارالفکر الاسلامی الحدیثة، 1410ق / 1989م؛ این متن از متون متأخر استخراج شده است.
3. مُقاتل بن سلیمان (80-150)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق احمد فرید، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1424ق/2003م؛ این متن از متون متأخر استخراج شده است.
4. سُفیان ثوری، سفیان بن سعید (97-161)، تفسیرالقرآن الکریم، رامبور(هند)، وزارة المعارف لحکومة الهند، 1965م؛
5. عبدالله بن وَه۫ب (125-197)، الجامع، بروایة سَحنون بن سعید، تحقیق و تعلیق میکلوش مورانی، بیروت، 2002-2003م؛ قدیم ترین نسخۀ خطی در عالم تفسیر قرآن است که مؤلف (ابن وَه۫ب)، راوی (سَحنون بن سعید متوفی 240 و عیسی بن مسکین، فقیه و قاضی قیروان متوفی 290) و کاتب آن (عبدالله بن مسرور) شناخته شده اند و امروزه این نسخه به خط عبدالله موجود است. این متن شاهدی است قوی بر وثاقت و اصالت بخش هایی از متن قرآن که در قرن دوم در این تفسیر آمده‌اند.
6. صَنعانی، عبدالرزاق بن هُمام (126-211)، تفسیرالقرآن، تحقیق مصطفی مسلم محمد، ریاض، مکتبه الرشد، 1410ق؛
7. هُواری، هود بن حکم (؟-280)، تفسیر کتاب الله العزیز، تحقیق بلحاج بن سعید شریفی، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1990م؛
این تفسیر خلاصه ای از تفسیر یحیی بن سلام بصری و از معدود تفاسیر برجای مانده از اِباضیه است و در طبقه بندی تفاسیر نقلی متقدم جای می گیرد.
8. طبری، محمد بن جریر (224-310)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، تحقیق احمد عبدالرازق بکری و دیگران، قاهره، دارالسلام، 2007م؛
خلاصه تفسیر طبری: محمد بن صمادح تجیبی (متوفی 419)، المختصر من تفسیر الامام الطبری، تحقیق ابوالعزم زفیتی، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1400ق؛
9. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد (240-327)، تفسیر القرآن العظیم مسندا عن رسول الله و الصحابه و التابعین، تحقیق اسعد محمد طیب، مکه، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز، 1997م؛
10. ماتُریدی، محمد بن محمد (248-333)، تفسیر الماتُریدی المُسمّی تأویلات اهل السنة، تحقیق ابراهیم عوضین، سید عوضین، قاهره، لجنة القرآن و السنّة، 1391/1971؛
11. سمرقندی، ابولیث نصر بن محمد (؟-375)، تفسیر السمرقندی المسمی بحرالعلوم، تحقیق علی محمد مُعوَّض، عادل احمد عبدالموجود و زکریا عبدالمجید، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق؛
12. ابن اَبی زَمَنَین، محمد بن عبدالله (324-399)، تفسیر القرآن العزیز، تحقیق ابوعبدالله حسین بن عَکاشه و محمد بن مصطفی کنز، قاهره، الفاروق الحدیثه، 1423/2002؛
13. ثَعلَبی، احمد بن محمد (؟-427)، الکشف و البیان، تحقیق ابی محمد بن عاشور، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1422/2002؛
14. ماوَردی، علی بن محمد (364-450)، النُکَت و العُیون، تحقیق عبدالمقصود بن عبدالرحیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، موسسه الکتب الثقافیه، [1992م]؛
15. واحدی نیشابوری/نیسابوری، علی بن احمد (؟-468)، الوسیط فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و دیگران، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1994م؛
16. واحدی نیشابوری/نیسابوری، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق، بیروت، دارالقلم، الدارالشامیه، 1995م؛
17. اِسفراینی، شهفور بن طاهر (؟-471)، تاج التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم، تحقیق نجیب مایل هروی و علی اکبر خراسانی، تهران، علمی و فرهنگی، 1375؛
18. بَغَوی، حسین بن مسعود (436-510)، تفسیر البغوی المُسمّی بمعالم التنزیل، تحقیق خالد عبدالرحمن العک، بیروت، دارالمعرفه، 1995م؛
19. زَمَخشری، جارالله محمود بن عمر (467-538)، الکشّاف عن حقائق غَوامِضِ التنزیل و عُیون الأقاویل فی وجوهِ التأویل، قاهره، المکتبة التجاریة الکبری، 1373/1953؛
شرح های این تفسیر عبارتند از:
– الانتصاف، احمد بن منیر اسکندری (620-683)؛
– الکافی الشّاف فی تخریج احادیث الکشّاف، ابن حجرعسقلانی (773-852)؛
– مشاهد الانصاف علی شواهد الکشّاف، از محمد علیان مَرزوقی (؟-1355)؛
– حاشیة محمد علیان المرزوقی علی تفسیر الکشاف؛ ترجمه‌ای فارسی، نه چندان قوی، از این تفسیر توسط مسعود انصاری صورت گرفته است.
20. ابن عطیّه مُحاربی، ابومحمد بن عبدالحسن بن غالب (481-542)، المُحَرّر الوَجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2001م؛
21. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (508-597)، زاد المَسیر فی علم التفسیر، بیروت، المکتب الاسلامی، 1984م؛
22. فخررازی، محمد بن عمر (544-606)، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، قاهره،[بی نا]، 1934م.
این تفسیر دو خلاصه دارد که عبارتند از:
نظام اعرج ، حسن بن محمد (728-؟)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1416ق؛
ابوالحسن علی بن محمد خازن (678-741)، تفسیر الخازن المُسمّی لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2004م؛
23. بَیضاوی، عبدالله بن عمر (؟-685)، تفسیر البیضاوی أو انوارالتنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دارالجبل، 1329ق؛
کتاب کنز الدقائق و بَحرالغرائب از محمد بن محمدرضا قمی مشهدی (1125ق)، نوعی خلاصۀ انوار التنزیل است. کنز الدقائق در مجموعه تفاسیر شیعی جای می گیرد و این تفسیر در قم، موسسه النشر الاسلامی 1410ق منتشر شده است. تفسیر بیضاوی منبع اصلی بسیاری از محققان غیرمسلمان اروپائی بوده و در ابتدای قرن بیستم به انگلیسی ترجمه شده است.
24. نَسَفی، عبدالله بن احمد (؟-710)، تفسیر القرآن الجلیل المُسمّی بمدارک التنزیل و حقائق التأویل، بیروت، دارالکتاب العربی، [بی تا.]؛
25. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (661-728)، التفسیر الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1988م؛
26. ابوحیان، محمد بن یوسف (654-745)، البحر المحیط، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1993م؛
27. ابن قیّم جوزیه، محمد بن ابی بکر (691-751)، التفسیر القیّم، تحقیق محمد حامد الفقهی، بیروت، لجنة التراث العلمی، [بی تا.]؛
28. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (700-774)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، مکتبه النورالعلمیه، 1412ق؛
29. فیروزآبادی ،محمد بن یعقوب (729-817)، بَصائرُ ذَوِی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، مصر، وزاره الاوقاف، 1406ق؛
30. مُحَلی، جلال الدین محمد بن احمد (791-864)، تفسیر الجلالَین، قاهره، دارالآفاق العربیه، 2004م؛
سورۀ حمد و از سوره کهف تا پایان قرآن از این مفسر است و از بقره تا پایان سوره اِسراء از آنِ عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی (متوفی911). این تفسیر بارها چاپ شده است.
31. ثَعالبی، عبدالرحمن بن محمد (786-875)، تفسیر الثعالبی المُسمّی بالجواهرالحسان فی تفسیر القرآن، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار احیاء التراث العربی، موسسه التاریخ العربی، 1418ق؛
این کتاب در اصل خلاصه‌ای از المُحرّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز اثر ابن عَطیّه اندلسی (546) است.
32. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (849-911)، تفسیر الجلالین، مصر، [بی نا]، 1308ق؛ نیز نگاه کنید به محلّی، جلال الدین (متوفی864)
33. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، الدُّرُ المَنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 2001م؛
34. خطیب شِربینی، محمد بن احمد (؟ -977)، تفسیر القرآن الکریم المسمی بالسراج المنیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی،2004م؛
35. ابوسُعود، محمد بن احمد (؟ 893-982)، ارشاد العقل السلیم الی مزایا الکتاب الکریم: تفسیر ابی سعود، تحقیق محمد صبحی حسن حلاق، بیروت، دارالفکر، 2001م؛
36. شُوکانی، محمد بن علی (1173-1250ق)، فتح القدیر: الجامع بین فی الروایة و الدرایة من علم التفسیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1232ق؛
37. آلوسی، محمود بن عبدالله (1217-1270ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، [بی تا]؛
38. صدیق حسن خان، محمد صدیق (1248-1307ق)، فتح البیان فی مقاصد القرآن، قاهره، دارالکتب العلمیه، 1420ق؛
39. عَبدُه، محمد (1266-1323ق)، و رشید رضا، محمد (1282-1354ق)، تفسیر القرآن الحکیم المشتهر باسم تفسیرالمَنار، مصر، دارالمنار، [بی تا.]؛
40. ابن اِطفیش، محمد بن یوسف (1236-1333ق)، تیسیر التفسیر للقرآن الکریم، عمان، وزاره التراث القومی و الثقافه، [بی تا]؛
41. همو، هیمیان الزاد الی دارالمعاد، عمان، وزاره التراث القومی و الثقافة، 1401ق/1980م؛
این دو تفسیر از تفاسیر معدود باقی مانده از اباضیه است.
42. قاسمی، جمال الدین (1283-1333)، تفسیر القاسمی المُسمّی بمحاسن التأویل، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دارالفکر، 1398ق؛
43. طنطاوی بن جوهری (1287-1358)، الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم المشتمل علی عجائب بدائع المکونات و غرائب الآیات الباهرات، [قاهره؟]، دارالفکر، [بی تا.]؛
44. مراغی، احمد مصطفی (1300-1371)، تفسیرالمراغی، بیروت، دارالفکر، [بی تا]؛
45. قطب، سید (1324-1386ق)، فی ظِلال القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی،1967م؛
46. ابن عاشور، محمدطاهر (؟-1284)، تفسیر التحریر و التنویر، تونس، الدار التونسیه للنشر، 1984م؛
47. شِنقیطی، محمدامین بن محمد (1325-1393ق)، اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، بیروت، دارالفکر، 1995م؛
48. دَروَزه، محمد عِزّه (1207-1395ق)، التفسیر الحدیث: السُوَر مرتبةٌ حسب النزول، قاهره، عیسی البابی الحلبی و شرکاه، تاریخ جلد 3: 1962م؛
این تفسیر بر اساس ترتیب نزول از سورۀ علق آغاز شده و با سورۀ نصر به پایان رسیده است.
49. خطیب، عبدالکریم (1299- )، التفسیر القرآنی للقرآن، مصر، دارالفکر العربی،1967م؛
50. صابونی، محمدعلی (1345ق- )، صفوة التفاسیر، تهران، نشر احسان، [بی تا]؛
51. زُحَیلی، وَه۫بة (1351-1437ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت، دمشق، دارالفکر المعاصر، دارالفکر، 1998م؛
52. زُحَیلی، وهبه، التفسیر الوسیط، بیروت، دمشق، دارالفکر المعاصر، دارالفکر، 2000م.