مجموعه حاضر گزیده‌ای است مشتمل بر نوزده مقاله از مقالات دانشنامه زبان و ادب فارسی که موضوعات آنها درباره انواع ادبیات و سبک‌های ادبی فارسی است.
اولین مقاله به بررسی معنای لغوی و رایج “ادب” در ادوار مختلف می‌پردازد و برای هر معنا شواهدی از متون منظوم و منثور نقل می‌کند. در این بخش دو معیار مهم برای ادب درنظر گرفته شده است: ظرافت در گفتار و پندار و کردار و میانه‌روی در کارها. در پی آن، مؤلف ویژگی‌های ادب را در دوره ساسانی ذکر می‌کند که به سه رشته عمده دبیری و سخنوری (بلاغت) و آداب‌دانی تقسیم می‌شده است.
مؤلف سپس از انتقال ادب ساسانی به فرهنگ اسلامی و افراد موثر در آن سخن می‌گوید و این‌که،پس از مدتی، دوره درگیری دو فرهنگ عربی و فارسی پایان یافت و زمینه برای همزیستی و داد و ستد دو فرهنگ ایرانی و اسلامی فراهم آمد و از آن پس همه آثاری که در زبان فارسی در زمینه ادب پدید آمده بود از دو سو تاثیر پذیرفتند: یکی از سوی ادب ایرانی-اسلامی و دیگری از سوی ادب سنتی و ناب ایرانی،که مهم‌ترین نماینده آن در زبان فارسی شاهنامه است.
اما همچنان در قلمروهای متعدد دو گانه ایرانی اسلامی رواج دارد و گروهی یکی را بر دیگری ترجیح می‌دهند.
