اثر ده جلدی المفصّل فی تاریخ العرب قبل الإسلام نوشته دکتر جواد علی برجسته ترین و گسترده ترین کاری است که تا به امروز درباره تاریخ عرب پیش از اسلام انجام گرفته است. گستردگی دامنه پژوهش، مآخذ فراوان و دقت و صلاحیت علمی نویسنده، این کتاب را به اثری معتبر و در نوع خود بی مانند بدل کرده است، تا جایی که امروزه هیچ پژوهشگر غربی یا شرقی که به تاریخ کهن شبه جزیره عرب و زمینه تاریخی پیدایش اسلام به تحقیق دست می یازد خود را از این کتاب بی نیاز نمی تواند دید.
می توان گفت که جواد علی گذشته از مآخذ و اسناد کهن عربی و غیر عربی، تقریبا از تمام کتابها و مقاله های مهم خاورشناسان در نگارش اثر بزرگ خود سود جسته است. او داده ها و دیدگاه های گوناگون را در هر موضوع بازگو می کند و از ارزیابی و نقادی دریغ نمی ورزد، اما هیچ گاه به داوری های شتابزده نمی پردازد و هیچ گرایش ویژه ای نگاهش را تار نمی کند؛ و این بی گمان یکی از علل مهم آوازه و اعتبار علمی المفصّل است.
این کتاب برای آنان که بخواهند تاریخ عرب پیش از اسلام را به گونه ای تخصصی مطالعه کنند نمونه خوبی از یک پژوهش تاریخی فراگیر و چگونگی کار با داده های خام در چارچوب روشی علمی به دست می دهد. این کتاب درباره همه دولتها و پادشاهی های شبه جزیره عرب تا پیش از اسلام، و روابط عرب ها با ایران و یونان و روم و حبشه و هند، هم چنین سازمان جامعه عربی، انساب قبایل، زندگی روزمره، جنگ ها، عادات، اساطیر، ادیان، هنرها، صنایع، علوم، تقویم ها و تاریخ ها، خط و زبان، نثر و خطابه، شعر و شاعران، نیز سازمان اقتصادی، کشاورزی، تجارت، دریانوردی، راه ها، بازارها و انواع مالیات و دهها موضوع فرعی دیگر به بحث پرداخته است.