التعلیقات ابن سینا

التعلیقات یکی از آثار مهم ابن‌ سینا (شامل تعلیقات یا حاشیه‌های ابن سینا و فارابی) در مباحث منطقیّات، طبیعیّات و الهیّات، به‌ روایت بهمنیار بن مرزبان شاگرد برجستۀ ابن‌ سینا است. نسخه‌های خطی این اثر در سه شکل یا هیئت موجود است که هیئت سوم با دو هیئت دیگر در ترتیب تعلیق‌ها تفاوت اساسی دارد و تا اندازه‌ای بر پایۀ موضوع و بحث تنظیم شده است. هیئت نخست تنها در داشتن فهرستی از مطالب تعلیق‌ها به قلم ابوالعباس لوکری (شاگرد بهمنیار) از هیئت دوم متمایز می‌شود.
تصحیح انتقادی و تحقیقی این کتاب با بررسی تاریخی‌ ـ ‌تطبیقی حدود بیست نسخۀ خطی در کتابخانه‌های داخلی و خارجی و بر پایۀ پنج نسخۀ برگزیدۀ معتبر (یک نسخه از هیئت نخست، سه نسخه از هیئت دوم و یک نسخه از هیئت سوم) انجام پذیرفته و حروفچینی و ویرایش نهایی شده است. موسویان، محقق و مصحح این چاپ، بسیاری از منابع ابن سینا و پیوندهای آن با آثار دیگرش و آثار بهمنیار را یافته است، و نیز نشان داده که تعلیقات فارابی در چه جاهایی و چگونه در تعلیقات ابن‌ سینا گنجیده است.
پیش ‌از ‌این و برای نخستین بار، عبدالرحمان بدوی در سال 1972 میلادی کتاب التعلیقات را با اعتماد به یک نسخه در کتابخانۀ قاهره و عنایتی اندک به نسخه‌ای از کتابخانۀ پرینستون به‌ دست چاپ سپرد و در ایران نیز منتشر شد (قم، مکتب الإعلام الإسلامى، 1404 ق). چاپ بدوی بدون رعایت ابتدایی‌ترین موازین تصحیح علمی و انتقادی عرضه شده که آکنده از بدخوانی‌های نسخه‌ها و نادرستی‌های صوری و محتوایی است و افزون بر ‌آن، از فهرست‌های فنی لازم و درخور چنین اثر مهمی برخوردار نیست.