کتاب طریقت کمال در سلوکنامۀ «ترزا آویلایی» برای راهبان دیرهاست. او راهنمایی معنوی آنها را به عهده داشته است، در نتیجه، کتاب بیشتر به دستورالعمل شبیه است تا کتابی که حاوی نظرات و نظریات فلسفی یا عرفانی باشد. نگاهی به فهرست این کتاب مؤید این ادعاست.
این کتاب در بین آثار ترزا جایگاه خاصی به لحاظ مسائل و امور عملی دارد. در واقع میتوان گفت این اثر در میان آثار او جایگاه سوم را داراست؛ زیرا ترزا در کاخ درون و زندگینامۀ خودنوشت، اندیشههای خود را عرضه کرده است؛ ولی در این اثر از مسائل نظری تقریبا خبری نیست، بلکه چنان که اشاره شد، بیشتر مسائل عملی طرح شده است؛ اما در عین حال اثر حاضر جزء کتابهای کلاسیک در حوزۀ عرفان مسیحیت و حتی در میان مجموعه آثار معنوی کلاسیک به شمار میآید؛ ضمن اینکه با خواندن این کتاب نمیتوان مدعی اعتراف کامل به نظرات و سلوک عملی ترزا آویلایی شد.
کتاب چنان که از فهرست آن معلوم است، مشتمل بر 42 فصل است که بخش عمدۀ مطالب آن به حوزۀ عمل اخلاقی و برخی نیز به سلوک عرفانی راهبان دیر «کرملی» مربوط است. این کتاب دارای مقدمه، یادداشت و پیشدرآمد مصحح و مترجم است که پس از آنها مطالب اصلی نویسنده میآید. باید گفت که نویسنده برای فصلها هیچ عنوانی ندارد؛ اما مترجم برای تسهیل امر به تناسب مطالب آنها عنوانی یاد کرده است. در عین حال مصحح و مترجم در فهرست مطالب؛ همانند دیگر آثار ترزا یک تا سه خط موضوع فصل را توضیح داده است.
از مهمترین مباحث کتاب میتوان به بیاعتنایی به نیازهای جسمانی، عشق به همسایه، عشق الهی، منافع عزلت و تجرد نفس از همۀ امور درونی و بیرونی، ریاضت، طهارت درونی، تفاوت کمال و کمال دستیافتگان به نیایش روحی اشاره کرد.
این کتاب مطالبی دارد که با توجه به فضای بحث، مورد توجه کسانی است که اهل تحقیق در ادیان ابراهیمی هستند و در زمینۀ مذهب کاتولیک مسیحیت میتوانند استفادۀ لازم را از این اثر ببرند.