پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) و در سده های نخست اسلامی، مفهوم ایمان نقطه آغاز مجادلات فکری در میان مسلمانان بود. اهمیت این موضوع نظریه های گوناگون و مختلفی در این باب برانگیخت. در نتیجه فرقه ها و گرایش های متعدد کلامی با تفکراتی ویژه پدیدار شدند که مرجئه نیز یکی از آنها است.
بنیانگذار این تفکر، حسن بن محمد حنیفه در نیمه دوم قرن نخست هجری در شهر کوفه بود. وی به تبیین و بسط اندیشه هایی پرداخت که بعدها سنگ بنای تفکر ارجائی شد. به تدریج نظریات و عقاید این فرقه در اقصی نقاط بلاد اسلامی رواج یافت و پیروان و طرفدارانی به گرد آن جمع آمدند.
در این تفکر، ایمان فارغ از عمل است و صرفاً به اقرار زبانی یا تصدیق قلبی و یا مجموع این دو، اطلاق می شود. عدم بیان حکم مرتکب کبیره، اقامه جماعت با هر امام و حاکمی -اگر چه ستمکار باشد- و پیروی از آنان برای حفظ وحدت اسلامی، از جمله آموزه های ایشان بود.
این رویکردها باعث شد تا کسانی که از شریعت و عمل به ارکان دین گریزان بودند و در عین حال، سودای دینداری در ایشان بود، به این فرقه گرایش یابند. حاکمان ستمکار و فاسق جوامع اسلامی نیز برای حفظ حکومت و قدرت، چنین نگرشی را سودمند یافته، به تبلیغ، ترویج و دفاع از این فرقه پرداختند. اما این آرای باطل و پوچ، هرگز از منظر ائمه اطهار پوشیده نماند و ایشان به رد آنها و نهی مسلمانان از این عقاید پرداختند. این فرقه در سده سوم، افول کرد؛ امّا پاره ای از اندیشه ها و باورهای آنان از میان نرفت و در فرقه های دیگر جذب شد و تا کنون نیز دوام یافته است.
اثر حاضر به معرفی فرقه مرجئه در چهار فصل پرداخته است: در فصل اول موضوعاتی همچون تاریخ پیدایش مرجئه، بنیان‌گذاران مرجئه، فرقه‌های مرجئه و زوال آن بیان شده است. در فصل دوم عقاید مرجئه مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم نیز به بحث استمرار تفکر مرجئه اختصاص یافته است. در این فصل موضوعاتی همچون محبت و معرفت امام(ع) به عنوان عامل نجات، فرقه اهل حق، و نصیریه و شیعه نشریه مطرح شده است. فصل چهارم نیز به نقد مرجئه اختصاص دارد. در این فصل مرجئه از دیدگاه قرآن و ائمه معصومین(ع) مطرح و سپس مبانی اندیشه مرجئه به نقد کشیده شده است.