علل الحدیث به ضمیمه بازشناسی متن مصباح الشریعة
یکی از شاخه های مهم علوم حدیث علل الحدیث است که به آسیب شناسی احادیث و روایات می پردازد. منظور از علت در اصطلاح علل الحدیث ضعف ها و مشکلاتی است که در حوزۀ حدیث وجود دارد.
در قلمرو تفسیر قرآن مشکلاتی از جمله دانستن ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، اختلافات قرائات، عام و خاص و غیره وجود دارد. اما در قلمرو حدیث، علاوه بر این مشکلات، با مشکلات دیگری روبرو هستیم. از قدیم میان اصولیان این نکته مشهور وجود داشته است که قرآن قطعی الصدور و ظنّی الدَلاله، و حدیث ظنّی الصدور و قطعی الدلاله است. اما همان علمای علم اصول وقتی وارد مباحث حدیثی می شوند، این مسئله را صریحا بیان می‌کنند که این صرفا ادعاست و دلالت حدیث هم چندان قطعی نیست و تمام مشکلاتی که دربارۀ دلالت قرآن با آن مواجهیم، در حدیث نیز به چشم می‌خورند. علاوه بر این، حدیث از جهاتی کاملا با قرآن متفاوت است و دشواری‌های بیشتری در آن وجود دارد. از جمله پیچیدگی‌ها و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، نقل به معنا، تصحیف و تحریف است که در کتاب حاضر و در سخنرانیهای احمد پاکتچی به آنها پرداخته شده است.
مجموعه پیش رو متن سلسله جلسات درسی احمد پاکتچی است که در نیمسال دوم تحصیلی 1386-1387 با عنوان «فقه الحدیث» در جمع دانشجویان رشتۀ الهیات، گرایش علوم قرآن و حدیث، در دانشگاه امام صادق (ع) ارائه شده است. زبان این درسها گفتاری است و ویراستان هم لحن آنها را به همان صورت اصلی حفظ کرده‌اند. پاکتچی شش جلسه پایانی این کلاس را به مباحث «علل الحدیث» اختصاص داده است و آنچه در اینجا ارائه شده همان شش جلسه است. ضمیمه کتاب هم یک سخنرانی علمی است در تاریخ 6 دی 1384 در جمع دانشجویان که به بررسی متن کتاب عرفانی و صوفیانۀ منسوب به امام صادق یعنی مصباح الشریعه اختصاص دارد. برای اطمینان از غلط بودن این انتساب می‌توانید به این مقاله رجوع کنید. برای دین خود کتاب به اینجا مراجعه کنید.
