نگاهی به دریا مجموعه نوشتهها، مصاحبهها و برخی تقریرات دروس سیداحمد مددی حول تاریخ حوزههای علوم دینی، تاریخ علم، آرا و احوال علمای برجسته شیعه نظیر شیخ مفید و شیخ انصاری، کتابشناسی و … است .مددی در زمینه میراث مکتوب شیعه، رجال و تراجم دارای مطالعات وسیعی است. کتاب با رویکردى تاریخى، به تکوین حوزههاى علمیه، چگونگى تدوین علوم حوزوى و از منظر تاریخى و نسخهشناسى به سنجش روایات پرداخته است و در صدد احیاى دانش فهرست نویسی، میراث فراموش شده اصحاب سلف، برآمده است. این نگاه روششناسانه، تأثیرات عمیقى در نگاه فقهى و اصولى او برجاى گذاشته و به لحاظ روششناختى و معرفتشناختى تحولات گستردهاى در نگاهش به علم اصول و نیز شیوه فقاهتى وی پدید آورده است.
«نگاهی تحلیلی ـ تاریخی به حوزههای علمیه»، «کتابشناسی»، «مباحث حدیثی و فهرستی»، «اصول فقه» و «فقه» بخشهای این کتاب را تشکیل میدهند.
بخش اول با عنوان «نگاهى تاریخى تحلیلى به حوزههاى علمیه»، شامل نه مقاله است که عبارتند از: نگرشى بر حوزههاى علمیه، شیخ مفید، درخشش مکتب بغداد، موقعیت شیخ انصارى در تاریخ علوم اسلامی، گفتوگویی درباره برخى ویژگیهاى سیدابوالحسن اصفهانى، سیره علمى سید حسین بروجردى، خشت اول حوزههاى جدید، نجف، آشیانه علم و اخلاق.
بخش دوم به مباحث کتابشناختی اختصاص دارد و شامل پنج مقاله است با عناوین: روششناسى بحارالأنوار، پژوهشى دربارۀ مؤلف کتاب رسالة المحکم و المتشابه (امیرالمؤمنین علی یا شریف مرتضی)، پژوهشى درباره کتاب تفسیر منسوب به امام حسن عسکری و بررسى انتساب تفسیر قمى به على بن ابراهیم قمی.
بخش سوم به مباحث حدیثی و مسائل پیرامون فهرست نویسی میپردازد و دارای پنج مقاله است: مقاله اول با نام فقه و مسلک فهرستی و نسخهشناسی قسمتی از مباحث سید احمد مددی دربارۀ فهرست نویسی است. در مقاله دوم که درآمدی بر نقد متن حدیث نام دارد به زوایای مختلف این موضوع میپردازد. سومین مقاله شامل حواشی مددی بر کتاب الرعایة لحال البدایة فی علم الدرایة شهید ثانی است. مقاله چهارم بحثی است دربارۀ زیارت عاشورا و مقاله پنجم مقدمهای بر کتاب ثُلاثیات الکلینی است.
در بخش چهارم که در خصوص مباحث اصولی است، این عناوین قابل ملاحظه است: نگاهی به علل، ریشهها و چگونگى پیدایش علم اصول؛ علم اصول و دانشهاى زبانى؛ علوم اعتبارى و روشهاى واقع گرایانه؛ اصول فقه حکومتى؛ سابقه و ثمرات نگرش تاریخى در استنباط فقهى و فلسفۀ اصول فقه.
بخش آخر کتاب به گفتوگوهای فقهی مددى اختصاص دارد. در اولین گفتگو با عنوان فقه ولایى اهل بیت مددی به بحث دربارۀ ولایت فقیه پرداخته و سیر تاریخی فقه ولایی را بررسی کرده است. دومین گفتگو بحثى در باب ربا است و آخرین گفتگو «موضوعشناسی در فقه» نام دارد که مددی با رویکرد فلسفۀ فقهی به آن پرداخته است.
سید احمد مددی از جمله نادر مجتهدانی است که در حوزه علمیه قم دو ویژگی ممتاز دارد. اولا به آرای اهل سنت توجه دارد و ثانیا به اهمیت اطلاع از دانش جغرافیای تاریخی و تاریخ حتی در فهم فقه و اصول پی برده است. او به اهمیت دانستن تحولات تاریخی نظریات در فقه و اصول نیز کاملا آگاه است و در بیان مباحث به طور نسبی، و البته غیرروشمند، از تحولات تاریخی یاد میکند. همین دو ویژگی برای خواندن آثار او کفایت میکند. اما هنوز او مانند همتایان خویش در نگاه به اهل سنت نگاه کلامی دارد و در ویژگی دوم از روشهای جدید و دقیق تاریخ خوانی و زوایای فلسفه تاریخ و خوانش انتقادی متون تاریخی اطلاعات نظام مند او کم است و موضعی متکلمانه و ذهنی غیرمنسجم دارد. خوانندۀ او به اندازۀ زمانی که صرف میکند برداشت نمیکند. با همه تلاشی که ویراستار کتاب برای تنظیم و سامان دادن مطالب شفاهی و نوشتاری او و مستند کردن مطالب کشیده عدم انسجام، تکرار و بی دقتی در بیان مطالب آشکار است. خواندن این کتاب به طلاب و دانشجویان رشته الهیات توصیه میشود ولی نباید خود را به نکتههای نو و خوانش کلیشهای تاریخی استاد مددی محدود کنند.