علي شريعتي (1356ـ1312) به عنوان متفكری اصيل و اثرگذار پس از گذشت سالها از مرگ زودهنگامش، هنوز هم به مثابه انديشمندی با نقطه تأكيد بر نظريه اجتماعی و حوزه مطالعات بومی ايرانی، در زمره معدود انديشمندانی است كه به جامعه‌شناسی بومی توجه داشته است.
افق انديشه شريعتی دامنه دور و درازی را پوشانده است كه يك سوی آن مطالعات تاريخی در خصوص آيين تشيع است و سوی ديگرش شناخت بنيانهای تمدن جهانگير غرب و شريعتی در تمام اين پژوهش‌ها هيچگاه نگاه انتقادی خود را بر زمين ننهاده است.
با اين همه برخی بر آنند كه تنوع و كثرت موضوعات پژوهشی شريعتی در نهايت به يك نقطه كانونی واحد می رسد و در اين كانون استراتژيك به وحدت دست پيدا می كند. اين كانون استراتژيك، نقد سنت است. شريعتی در اين تحليل، به حكم ذائقه روشنفكرانه‌اش پيش از هر چيز به نقد سنت نظر داشته است، اما سخت هوشيار بود كه در نقد سنت، جانب حزم و احتياط را فرونگذارد و در رجوع به مدرنيته، از شتاب نامعقول كناره بگيرد.
این کتاب دومین مجموعه مقالات حسن یوسفی اشکوری در معرفی شخصیت علمی علی شریعتی و نقش و تاثیر او بر جامعه و جوانان ایرانی است. مجموعه اول با عنوان «شریعتی، ایدئولوژی و استراتژی» است که در پاییز 1377 منتشر شد. مقالات کتاب حاضر نیز از سال 1372 تا سال 1378 در برخی مجلات و روزنامه‌های کثیرالانتشار به چاپ رسیده است. عناوین برخی مقالات عبارتند از: شریعتی و نقادی سنت، شریعتی و هویت ملی-مذهبی، نوآوری‌های دکتر شریعتی در شناخت اسلام، مولفه‌های مدرنیته اسلامی، ثبات و تغییر در اندیشه دینی دکتر شریعتی، جایگاه شریعتی در نوگرایی دینی، شریعتی مصلح بزرگ معاصر و شریعتی متفکری آگاه.
کنار هم قرار گرفتن مقالات مختلف، که هر کدام به مناسبتی گفته یا نوشته شده اند و هر کدام می خواسته اند به پرسشهایی پاسخ دهند، تا اندازه ای ابهامات احتمالی و یا کاستیهای هر مقاله و گفته را برطرف و جبران می کند. به عبارتی این مقالات هر کدام به نوعی مکمل یکدیگرند.