نقد درونی حکومتهای استبدادی به تحقیق درباره آسیبشناسی از دیدگاه اندرزنامه نویسان برجسته عهد ترک و مغول یعنی خواجه نظامالملک، امام محمد غزالی، و بابا افضل کاشانی میپردازد. مراد حدادیان در توضیح مباحث کتاب مینویسد: تحلیل، تبیین و نقد و بررسی حکومت، بسته به فضای حاکم بر فرهنگ سیاسی و ساخت سیاسی و جامعه به گونههای مختلف بیان شده است و بایستی آنها را از لابهلای متون مختلف جستجو کرد. یکی از مهمترین شیوههای نقد و بیان اندیشه سیاسی، شیوه “پند و اندرزنویسی و نصایح مشفقانه” است، که ملایمترین و محتاط ترین زبان گفتار سیاسی است و در حقیقت شاکله اصلی فرهنگ سیاسی و ساخت حاکمیت جامعه ما را در طول سدههای متمادی نشان میدهد. بیان پند و اندرز و گفتارهای نصیحت گونه، کم خطرترین روش نقد حکومتها است، و میزان “بسته بودن “فضای سیاسی آن جامعه را مینمایاند.
نقد درونی حکومتهای استبدادی از یک بخش مقدماتی و یک بخش اصلی تشکیل شده است. در بخش مقدماتی ابتدا مفاهیم و تعاریف مربوط به آسیبشناسی تبیین میگردد. سپس اوضاع اجتماعی و سیاسی عصر ترک و مغول معرفی شده و پس از آن علل و اهداف و مبانی اندرزنامه نویسی بازگو شده است. سپس، به طیفهای اندرزگر اشاره میشود. در این بخش اصلی اندیشههای آسیب شناسانه سه اندرزنامه نویس برجسته در سه فصل جداگانه با این عناوین نقد و بررسی شده است: 1- خواجه نظامالملک، نظریهپرداز عملگرا 2- امام محمد غزالی، فقیه صوفی مسلک واقعگرا 3- بابا افضل کاشانی، مدافع جامعه بِخرد و حکومت خردمندان. صفحات پایانی نقد درونی حکومتهای استبدادی به یادداشتهای حدادیان، کتاب شناسی، منابع و ماخذ اختصاص دارد.