جستارهایی که در این مجموعه گردآوری شده‌اند بیانگر دانش ژرف و چند گستره‌ای استاد احسان یارشاطر (متوفی 1398) است. این حوزه‌های درهم آمیخته شامل فرهنگ و هنر جهانی، زبان ها و لهجه‌های ایرانی، کیش مانوی و مزدکی، تاریخ تمدن ایران و اسلام، دانشنامه نویسی و یادها و یادبودهاست. در تنظیم این گزیده‌ها، که نشان دهندۀ ادوار متفاوت زندگی پژوهشی و روشنفکری یارشاطر است، توکلی طرقی کوشیده تا حد ممکن انسجام موضوعی و ترتیب تاریخی گزیده آثار رعایت شود. بیشتر مقالات این مجموعه قبلا در مجله سخن، یغما، مجلۀ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، راهنمای کتاب، ایران شناسی منتشر شده‌اند.
مقالات در چهار بخش تنظیم شده‌اند: بخش اول به شرح حال، و یاد آموزگاران استاد یارشاطر اختصاص دارد. بخش دوم مقالات مربوط به ادبیات و هنر جای گرفته‌اند و در بخش سوم مقالات مربوط به زبان و تمدن. بخش چهارم شامل چاپ مجدد مقدمه بر دانشنامه ایران و اسلام، یک سخنرانی، و گزارشی از کنفرانس یونسکو درباره تدریس و تحریر تاریخ. خواندن همۀ مقالات برای محققانی که در پی تاریخ ایرانشناسی هستند ضرورت دارد.
