ت‍اری‍خ‌ م‍ل‍ل‌ و دول‌ اس‍لام‍ی‌

در این کتاب که اثر گرانقدر بروکلمان خاورشناس و محقق آلمانی است. تاریخ همه کشورها و دولت‌های اسلامی از ظهور اسلام تا سال 1939م ( آغاز جنگ جهانی دوم ) مورد بحث قرار گرفته است و اگر تکلمه (پرلمان) را که حوادث بین سال‌های 1939 تا 1948 م را به قلم آورده را در نظر بگیریم، تاریخ حاضر وقایع جهان اسلامی را تا سال 1948 م یعنی بیست سال قبل، در بر می‌گیرد. بروکلمان با دقت نظر و احاطه خاصی که دارد، با مطالعه منابع متعدد توانسته است علاوه بر بیان سرگذشت ملل اسلامی از آغاز تا کنون، تاریخ اجتماعی، سنن و آداب و رسوم، نهضت‌های مذهبی و سیاسی، اوضاع ادبی و علمی و صنعتی آنان را در گذشته و حال بیان کند و اثری جامع که نظیرش را در بین کتاب‌های مشابه نمی‌توان یافت در دسترس طالبان بگذارد.
مولف، کتاب را در پنج بخش ترتیب داده است: قسمت اول را به شرح ظهور اسلام و رسالت حضرت محمد و شرح خلفای راشدین و بنی امیه اختصاص داده است. در قسمت دوم به شرح امپراتوری جهانی اسلام و انحطاط آن پرداخته و از خلفای عباسی آغاز کرده و وضع سلسله های مذهبی از قبیل قرامطه و فاطمیان و نیز دوره سامانیان و غزنویان و سلجوقیان و نیز وضع اسلام در اسپانیا و سرانجام حکومت مغولان و پایان خلافت خوارزمشاهیان را مورد بحث قرار داده است. قسمت سوم کتاب در شرح امپراتوری عثمانی است که منتهی به ظهور صفویه رقیب سرسخت عثمانی‌ها می‌شود. در قسمت چهارم وضع کشورهای اسلامی در قرن نوزدهم و امپراتوری عثمانی و مصر و تسلط دول غربی بر این کشورها و نیز تاریخ کشورهای الجزایر و مراکش و سودان و جز آن توضیح داده شده است. در قسمت پنجم تجدید سازمان ملل اسلامی پس از جنگ جهانی اول مورد بحث قرار گرفته است و از سیاست داخلی و خارجی و نفوذ تمدن اروپا و سلطه خارجیان در این کشورها سخن رفته است. در خاتمه شرحی درباره افغانستان و ایران و نیز سلسله قاجاریه و خاندان پهلوی آورده است و آنگاه با شرح حوادث بین سال های 1939 تا 1948 به قلم پرلمان که در آن از کشورهای ترکیه، مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، فلسطین، ایران، و یمن گفتگو شده، کتاب پایان می یابد .