محمد علی جمال زاده در ادبیات داستانی ایران‌زمین همان نقش شایسته‌ای را در نثر دارد که نیما در شعر پارسی داشت. با این تفاوت چشمگیر که نیما اگر وزن و قافیه را شکست این بدعت او بر زمینه‌ای استوار و دیرین سال بود، اما کاری که جمال زاده کرد نوآوری سبکی بود که تا آن زمان سابقه نداشت.
جمال زاده به درستی و به باور آنانی که با او آشنایند، نیک مردی بود که گرچه عمر درازی داشت، اما با آن همه نیکوئی، بردباری، یاریگری و صاحب قلمی آن عمر دراز چه کوتاه می‌نمود. اهل دهش بود و شوق دیدار بومیان، وابستگی‌اش. گرچه پدر در خیزش مشروطه جان باخت و محمد علی نوجوان شاهد نزدیک شورشگری‌ها بود، اما آن زمان که خود را یافت، کوشید تا تلاشگر دیار فرهنگ باشد که به ماندگاری و اثرگذاری‌اش باور داشت. این شد که نوشتن داستان‌های کوتاه را در ایران پی افکند، با نثری زیبا و همیشه به‌جا.
این کتاب مجموعه مقالات و یاداشت هایی است به قلم محمد‌علی همایون کاتوزیان درباره جمال زاده. دو مقاله از مقالات این کتاب -یکی یادنامه کوتاهی که پس از مرگ جمال زاده منتشر شد، دیگری پیامی که در مجلس بزرگداشت او در تهران خوانده شد- چنانکه از عنوان و منظور و مقصدشان بر می آید، از مقوله ترحیم و تحسینند. اما شش مقاله دیگر -حتی مقاله ای که عنوانش را به همه کتاب داده و بیشتر درباره خلقیات و روحیات اوست- همه از مقوله نقد ادبی اند، درباره آثاری که به نظر نویسنده بهترین کارهای جمال زاده اند.
