آقا بزرگ تهرانی: اقیانوس پژوهش

آقا بزرگ تهرانی (طهرانی)، در سال 1293 هـ.ق/1255 شمسی در محله پامنار تهران متولد شد. وی از سال 1303 به تحصیل علوم حوزوی پرداخت و از همان زمان لباس روحانیت پوشید. او در حین تحصیل و تا پایان عمر در تبلیغ دین اسلام و مبارزه با استعمار به طور جدی کوشا بود. این عالم برجسته، حدود صد كتاب تالیف كرد كه از میان آنها، عناوینی نظیر حیاة الشیخ طوسی، ذیل المشیخه، مسند الامین، اعلام الطبقات درخور ذکرند. مهمترین اثر دایره المعارف گونۀ او الذریعه الی تصانیف الشیعه است که در بیست و نه جلد همۀ آثاری را که در فرهنگ شیعه در طول چهارده قرن پدید آمده اند به صورت الفبایی تنظیم کرد و دربارۀ بسیاری از آنها چند جمله به طور خلاصه نوشت. این کتاب را در پاسخ به کسانی نوشت که با اتکا بر آثاری چون کشف الظنون حاجی خلیفه مدعی بودند که شیعه برخلاف اهل سنت آثار درخوری در علوم مختلف اسلامی ندارد. آقا بزرگ طهرانی برای نوشتن این کتاب به بسیاری از شهرها مسافرت کرد و بسیاری از کتابها را در کتابخانه های عمومی و شخصی به چشم خود دید و سپس در فهرست خود وارد نمود. با توجه به وسائل ارتباطی زمانۀ او می توان فهمید که در طی این سفرها چه رنج ها برد. مهمترین اشکالی که بر این کتاب گرفته شده این است که بعضی مدعی اند تنظیم برخی از جلدها و نوشتن بعضی مطالب توسط فرزندان او یعنی علینقی منزوی و احمد منزوی انجام شد و خود آقا بزرگ آنها را ندید و با بعضی از آنها موافق هم نبود. آقای اکبر ثبوت، محقق معاصر، که با آقا بزرگ طهرانی سالها حشر و نشر داشت در مقالاتی این ادعا را پاسخ گفته است. آقابزرگ تهرانی (طهرانی) در سن 96 سالگی در 1348 شمسی درگذشت.
در كتاب حاضر، محمد صحتی سردرودی برای گروه سنی نوجوان روایتی داستانی از زندگی محمد حسن آقا بزرگ طهرانی به دست داده است. در پایان نیز، گزیده‌ای از آثار او را معرفی کرده و دیدگاه‌های بزرگان درباره او را آورده است. مؤلف باید لقب آقا بزرگ را طهرانی ضبط می کرد و نه تهرانی؛ چرا که تهران در زمان آقا بزرگ با ط نوشته می شد و مؤلف باید اصالت عنوان را حفظ می کرد.