در این عرصه پهناور که از هر سوی کوششی و کششی به جانبی، دانسته یا ندانسته، هست و هر کسی با اندک آگاهی یا با هیچ آگاهی از رمزهای زبان، با افزودن حرف اضافه‌ای بر صفتی، دعوی آوردن شیوه‌ای خاص دارد. در این جوّ هنری آشفته، از دعوی‌های کودکانه که بگذریم، پس از نیما، م.امید را با اسلوب‌ترین شاعر زبان فارسی خواهیم یافت؛ زیرا تنها اوست که با پذیرفتن اصولی در زمینه موسیقی شعر و قالب آن و عناصر پیوند معنوی در شعر (چه آن‌ها که خود به وجود آورده و چه آن‌ها که از میراث گذشتگان بوده و او دیگر بار در شعر امروز احیا کرده) اسلوبی به وجود آورده است که از همه اسلوب‌های رایج شعر امروز پرتأثیرتر است.
کتاب حالات و مقامات م.امید چشم‌اندازهای گوناگون زندگی و شعر «مهدی اخوان ثالث» را آینگی می‌کند و تصویری همه جانبه از شخصیت او به خوانندگان ارائه می‌دهد؛ از خصوصی‌ترین لحظه‌های زندگی شخصی او تا سلوک اجتماعی و سیاسی‌اش. در این کتاب ما با ابعاد شگفت‌آور خلاقیت او آشنا می‌شویم؛ از نقد ساختاری و صورت‌گرایانه کار او تا نقد اجتماعی و روانشناسی خلاقیت هنری او. کتاب، در طول نیم قرن، به دست یکی از نزدیک‌ترین یاران او، که سال‌ها و سال‌ها با او و در کنار او زیسته است، تألیف شده است. اطلاعات ویژه برخاسته از این کتاب را در هیچ جای دیگر نمی‌توان یافت.
بخش ابتدایی کتاب مربوط به زندگی‌نامه اخوان ثالث است، و بخش‌های دوم تا چهارم به تحلیل اشعار اخوان در مجموعه‌شعرِ «از این اوستا» اختصاص دارد.
شفیعی کدکنی در این اثر نیز انتقاداتی به احمد شاملو دارد، چنان‌که در کتابِ با چراغ و آینه نیز نقدی بر آثار شاملو ذکر کرده‌است.
