سرزمین آذربایجان که از جایگاه های اصلی آریاییان و از کانون های مهم فرهنگ و زبان های ایرانی است، تا پیش از هجوم اسکندر به ایران، «ماد خُرد» نامیده می شد. پس از خیزش آتورپات، سردار دلیر ایرانی در برابر اسکندر، این سرزمین «آتورپاتکان» نام گرفت، که نام امروزی «آذربایجان» گونه دگرگونی یافته نام «آتورپاتکان» است.
احمد کسروی (1324-1269) تاریخ نگار، فرهنگ شناس و زبان شناس برجسته معاصر، در این کتاب ایرانی بودن زبان آذری، زبان آذربایجان باستان و تفاوت آن با زبان ترکی را نشان می دهد و با ارائه نمونه هایی از متن های بازمانده از این زبان، هم خانوادگی آن را با دیگر زبانهای ایرانی همچون کردی، مازندرانی، تاتی، تالشی و گیلانی می نمایاند.
در گفتارهای دیگر کتاب، چگونگی ورود زبان ترکی از دیدگاه تاریخی بررسی شده است.
